Jakość spalania paliw zależy w dużej mierze od czynników pogodowych takich jak wiatr, temperatura powietrza, wilgotność, nasłonecznienie. Zdecydowanie najgorsza sytuacja występuje w czasie kiedy odnotowujemy niskie temperatury powietrza, wysoką wilgotność, mamy okresy znacznego lub całkowitego zachmurzenia, a także występuje cisza wietrzna. W powyższych warunkach często dochodzi do spalania paliw o niskiej jakości (często węgla o niskiej jakości, mułu węglowego, flotokoncentratów, a czasami nawet odpadów) w wyniku czego emitowane są do powietrza atmosferycznego zanieczyszczenia, które kumulują się zwłaszcza w miejscach o utrudnionych warunkach przewietrzania. Na problem złej jakości paliwa często nakłada się jeszcze problem przestarzałych i źle eksploatowanych kotłów i pieców domowych. Emisja zanieczyszczeń z palenisk domowych w największym stopniu odpowiada za powstawanie smogu w powyżej określonych warunkach (choć również sytuację pogarsza emisja zanieczyszczeń z sektora przemysłowego i transportowego).
Niestety, normy jakości powietrza przekraczane są także poza standardowym okresem grzewczym.
Poniżej przedstawiamy zestaw możliwych działań, których zastosowanie z pewnością wpłynie na poprawę sytuacji, w tym:
Działania inwestycyjne:
- przejście z ogrzewania węglowego na gazowe, olejowe, elektryczne lub na ciepło sieciowe,
- zastosowanie kotłów kondensacyjnych, które charakteryzują się wyższą sprawnością,
- wymiana przestarzałych niskosprawnych i nieekologicznych kotłów na paliwa stałe (tzw. „kopciuchów”) - na kotły na paliwa stałe, charakteryzujące się bardzo dobrymi standardami emisyjnymi (tzw. kotły 5 klasy),
- stosowanie węgla jak najlepszej jakości i co bardzo ważne spalanie go w kotłach 5 klasy, nie stosujmy mułu węglowego i flotokoncentratów, Używanie kiepskiej jakości węgla powoduje, że na ścianach kanałów spalinowych osadzają się żrące sadze i lotny popiół. Zaledwie kilkumilimetrowa warstwa sadzy może spowodować zmniejszenie mocy cieplnej o około 30 %. Osadzone na ściankach kotła substancje smoliste utrudniają przepływ spalin, co powoduje zmniejszenie ciągu kominowego oraz przyspiesza spalanie opału. Jeżeli spalamy węgiel lub drewno dobrego gatunku, wystarczy czyścić kocioł raz na kilka tygodni, jeśli koks – raz na 7-10 dni. Kotły opalane miałem trzeba czyścić przed każdym załadunkiem paliwa. Kotły zgazowujące drewno czyści się bardzo rzadko.
- docieplenie przegród zewnętrznych budynków (od fundamentów, aż po kalenicę dachu) włącznie z wymianą stolarki okiennej, drzwiowej /tzw. termomodernizacja/, Szacuje się, że dobrze wykonane docieplenie starego budynku może przynieść nawet do 50% oszczędności w kosztach ogrzewania domu. Zalecane jest rozpoczęcie działań modernizacyjnych od ograniczenia strat energii,
- zastosowanie odnawialnych źródeł energii (kolektory słoneczne, ogniwa fotowoltaiczne, pompy ciepła) - w celu zmniejszenia udziału zużycia energii produkowanej ze źródeł konwencjonalnych,
- budowanie nowych domów z zastosowaniem takich technologii, aby ograniczyć energochłonność budynku a energię pozyskać ze źródeł odnawialnych.
- zastosowanie automatyki i sterowania zapotrzebowaniem na energię,
- zastosowanie ekranów zagrzejnikowych (zastosowanie takich ekranów może dać oszczędności nawet do 9%) – działanie niskonakładowe,
- doszczelnienie okien i drzwi (zwłaszcza przed sezonem grzewczym) – działanie niskonakładowe.
Działania nieinwestycyjne:
- utrzymanie odpowiedniej temperatury w domu. Pamiętajmy, że wyższa o 10C temperatura w domu, to ok. 6% wyższe rachunki za ogrzewanie,
- utrzymanie w domu stałej optymalnej temperatury, np. 21-22 st. C. Nie zaoszczędzisz na ogrzewaniu, jeśli spalisz mało węgla. Jeżeli przez większość dnia marzniesz, by pod wieczór rozpalić ostro, ale niewielką ilością węgla - w domu przez moment zrobi się ciepło, po czym znowu temperatura spadnie do 16 st. C. Naprawdę oszczędza się w inny sposób. Zamiast wychładzać dom, trzeba go stale ogrzewać. Ale nie robiąc z niego sauny lecz utrzymując stałą temperaturę,
- stosowanie w zimie zasad:
- „odsłaniaj okna gdy jest słońce, zakrywaj gdy jest ciemno”,
- „nie zasłaniaj grzejników”,
- „odpowietrz grzejniki”,
- „jeśli masz w domu „piony grzewcze” - nie zakrywaj rur”.
- nie spalajmy śmieci! Największą krzywdę wyrządzamy sobie i swojej rodzinie zwiększając ryzyko wystąpienia chorób nowotworowych. Nie wrzucaj do paleniska plastikowych butelek, kartonowych opakowań, folii ani szmat. To marne paliwo opałowe. Chemikalia powstające z ich spalania błyskawicznie przeżerają blachy Twojego kotła oraz Twój organizm całkiem tak, jakbyś mieszkał pod bramą huty i żywił się szczawiem z przykopalnianej hałdy. Nie da Ci dużej ilości ciepła, a w dodatku sąsiad doniesie na Ciebie do Straży Miejskiej. Skończy się karą i
- stosowanie właściwego sposobu wietrzenia pomieszczeń – wietrzymy krótko i intensywnie przy zamkniętych zaworach grzejnikowych. Wietrzenie pomieszczeń podczas mrozu nie powinno trwać dłużej niż kilka minut. Również kocioł do efektywnego i bezpiecznego spalania potrzebuje dużych ilości powietrza. Dlatego do kotłowni powinno docierać stale świeże powietrze z zewnątrz. Jeśli masz w kotłowni okno, możesz je uchylić, ale powinno ono być ciągle otwarte. Znacznie lepszym pomysłem jest więc wykucie w ścianie odpowiedniego otworu doprowadzającego powietrze.
- regularne czyszczenie komina. Przepisy mówią, że trzeba czyścić komin co najmniej cztery razy do roku. Rozsądek podpowiada, by utrzymywać komin stale w czystości. Czysty komin to lepszy ciąg. Usuwanie sadzy to nie tylko kwestia estetyczna. Gruba warstwa sadzy to potencjalne zagrożenie pożarem w kominie. A konsekwencje tego zdarzenia mogą być kosztowne i niebezpieczne.