Zbliża się 78. rocznica zagłady olkuskich Żydów. W tym roku – z racji na trwający stan epidemii – nie możemy się spotkać, aby wspólnie upamiętnić te tragiczne w historii miasta wydarzenia. Ale to nie znaczy, że o nich nie pamiętamy.
- Planowaliśmy organizację warsztatów dla młodzieży, spaceru historycznego i koncertu. Musieliśmy jednak zweryfikować te plany. Na rynku przygotowaliśmy wystawę planszową, aby każdy indywidualnie mógł zapoznać się z historią olkuskiej diaspory żydowskiej i choćby w ten sposób kultywować pamięć o zagładzie żydowskich mieszkańców naszego miasta. Zachęcam także do zapoznania się z licznymi publikacjami elektronicznymi, które przybliżają tragiczną historię olkuskich Żydów – mówi burmistrz Roman Piaśnik.
W sobotę 13 czerwca, w 78 rocznicę pierwszego z dwóch transportów Żydów olkuskich do KL Auschwitz II-Birkenau, delegacja reprezentująca mieszkańców i burmistrza Olkusza Romana Piaśnika przyjechała do Oświęcimia, aby uczcić pamięć olkuskich Żydów bestialsko zamordowanych przez Niemców w pierwszej komorze gazowej na terenie obozu. Delegacji z Olkusza przewodniczył prof. dr hab. Michał Ostrowski, astronom, pracownik UJ w Krakowie. Kwiaty złożyli także przedstawiciele Towarzystwa Opieki nad Oświęcimiem. Tego dnia w Olkuszu odbył się Marsz Pamięci Olkuskich Żydów. Obszerny artkuł o wizycie delegacji mieszkańców Olkusza w Oświęcimiu ukazał się w portalu Olkusz.naszemiasto.
Na olkuskim rynku, do końca czerwca można oglądać plenerową wystawę „Olkuscy Żydzi” pokazującą historię olkuskiej diaspory żydowskiej. Na wystawie zaprezentowano przeszło 180 archiwalnych fotografii, pochodzących głównie ze zbiorów olkuskiego Muzeum Regionalnego PTTK, a także Narodowego Archiwum Cyfrowego oraz zbiorów prywatnych. Wystawa została przygotowana w 2017 roku przez Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu we współpracy z Miejskim Ośrodkiem Kultury w Olkuszu.
Wystawę w wersji elektronicznej można pobrać tutaj.
Przypomnijmy, że ostateczna likwidacja olkuskiego getta rozpoczęła się 9 czerwca 1942 r., gdy teren getta otoczyły jednostki niemieckie. Następnego dnia Niemcy wypędzali ludzi z domów i gromadzili ich na placu pod gimnazjum. Zgromadzono tam około 3400 osób. Kolejnego dnia odbyła się selekcja, po której około 200 osób wywieziono do obozów pracy. Pozostałych zaprowadzono do budynku Kasy Chorych (obecnie gmach Starostwa Powiatowego), gdzie spędzili ostatnie dni w swoim mieście. Stamtąd – w dwóch turach; 13 i 15 czerwca zostali zaprowadzeni ulicami miasta na olkuski dworzec kolejowy, z którego wyjechali w swą ostatnią drogę do obozu koncentracyjnego w Birkenau. Tam zostali zabici w komorach gazowych. W 2017 roku na budynku Starostwa została odsłonięta tablica upamiętniająca zamordowanych olkuskich Żydów.
Od 2006 roku, 13 czerwca, kiedy z Olkusza wyruszył największy transport Żydów do obozu w Birkenau, odbywa się w Olkuszu Marsz Pamięci. Jego uczestnicy idą ulicami miasta ostatnią drogą olkuskich Żydów spod budynku Starostwa, w którym zgromadzono ludność żydowską przed wywiezieniem, na dworzec kolejowy.
Warto przypomnieć, że w minionych latach w ramach wydarzeń towarzyszących obchodom odbywały się warsztaty edukacyjne zatytułowane „Żyli wśród nas”, w których brali udział uczniowie olkuskich szkół. Na rynku Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu organizował koncerty muzyki klezmerskiej, a podczas wycieczek organizowanych w ramach akcji „Olkuskie Spacery Historyczne” mieszkańcy i turyści mieli okazję poznać historię olkuskiej diaspory żydowskiej i zobaczyć miejsca związane z historią olkuskich Żydów. Niestety w tym roku, z racji na obowiązujący stan epidemii, te działania nie są możliwe.
Zapraszamy do zobaczenia wystawy fotograficznej „A dusze ich w ogrodzie Eden”, na której prezentowane są zdjęcia olkuskich cmentarzy żydowskich autorstwa Adama Sowuli, olkuskiego fotografika, członka Fotoklubu Rzeczpospolitej Polskiej. Wystawę w wersji elektronicznej z okazji 78 rocznicy zagłady olkuskich Żydów przygotował Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu.
Zachęcamy także do zapoznania się z wcześniej opracowanymi publikacjami i filmami związanymi z tematyką. W 2017 roku, z okazji 75. rocznicy zagłady olkuskich Żydów została opracowana ulotka przybliżająca historię olkuskiej diaspory żydowskiej. Ulotkę w wersji elektronicznej można pobrać tutaj
Zachęcamy także do zobaczenia przejmującego filmu „Kandel's Hora Pamięci olkuskich Żydów”. Film ten jest niemą opowieścią o zagładzie ponad 3 tysięcy olkuskich Żydów - ofiar hitlerowskiego terroru. Historie nazistowskich zbrodni ilustrują zdjęcia z archiwum Muzeum KL Auschwitz - Birkenau, Muzeum Regionalnego PTTK w Olkuszu oraz ze zbiorów prywatnych. Muzyczne tło filmu stanowi utwór pt.: "Hora", wykonywany przez zespół Trio Brillante. Film został zrealizowany w 2008 roku przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną. Link do filmu
Warto również przeczytać bardzo ciekawy artykuł „Zagłada olkuskich Żydów” autorstwa Krzysztofa Kocjana, jaki ukazał się w 6 numerze czasopisma „Ilcusiana” wydawanego przez Powiatową i Miejską Bibliotekę Publiczną w Olkuszu. W artykule prezentowane są nieznane wcześniej dokumenty.
Link do 6 numeru czasopisma „Ilcusiana”
Zachęcamy także do zapoznania się z bardzo ciekawymi materiałami, jakie zostały zamieszczone w portalu „Olkuscy Żydzi – Ludzie, imiona i pamięć” (olkuscyzydzi.pl).