STRATEGIA ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH
W GMINIE OLKUSZ

OLKUSZ

grudzień 2005

SPIS TREŚCI:

1. WSTĘP... 3

2. PRZEBIEG PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W GMINIE OLKUSZ... 6

3. METODYKA PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W GMINIE OLKUSZ... 7

4. ANALIZA SPOŁECZNA GMINY OLKUSZ... 10

5. ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE OLKUSZ 55

6. MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE OLKUSZ... 59

7. PLAN OPERACYJNY DLA STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE OLKUSZ... 60

- POMOC SPOŁECZNA I BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW 62

- RYNEK PRACY I INICJATYWY GOSPODARCZE... 82

- EDUKACJA, KULTURA I REKREACJA... 97

8. WDROŻENIE STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE OLKUSZ - rekomendacje.. 120

WSTĘP

Projekt związany z opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Gminie Olkusz rozpoczęto we wrześniu 2005 roku, zgodnie z umową podpisaną pomiędzy Gminą Olkusz, reprezentowaną przez Pana Stanisława Piechowicza – Zastepcę Burmistrza Miasta i Gminy Olkusz, a FRDL Małopolskim Instytutem Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa, reprezentowanym przez Krzysztofa Lipskiego – Dyrektora Instytutu.

Opracowanie niniejszej strategii było wymogiem Ustawy o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2003 r. ( Dz. U. z 2004 nr 64 poz. 593), która w art. 17, ust.1., pkt.1. mówi:

„Do zadań własnych gminy o charakterze obowiązkowym należy:

- opracowanie i realizacja gminnej strategii rozwiązywania problemów społecznych ze szczególnym uwzględnieniem programów pomocy społecznej, profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych i innych, których celem jest integracja osób i rodzin z grup szczególnego ryzyka;”

Nowa ustawa o pomocy społecznej stanowi kolejny etap budowy nowego systemu aktywnej polityki społecznej w Polsce mając na celu stworzenie solidnego fundamentu polityki opartej na trzech zasadach:

- po pierwsze, w sposób systematyczny i kompleksowy budowana jest sieć bezpieczeństwa socjalnego i przeciwdziałania wykluczeniu społecznemu, oparta na realnych podstawach utrzymania gospodarstw domowych,

- po drugie, tworzy się spójny system wspierający aktywizację osób bezrobotnych na rynku pracy i na polu pomocy społecznej, tak aby każdemu zagwarantować szansę aktywizacji i godnego życia,

- po trzecie, tworzy się skoordynowany system instytucjonalny, jasno prezentujący odpowiedzialność instytucji rządowych i samorządowych, otwierający jednocześnie przestrzeń dla aktywności obywatelskiej organizacji sektora pozarządowego.

Niniejsza strategia jest także istotną potrzebą i wymogiem nowej sytuacji społeczno-gospodarczej Gminy Olkusz, regionu małopolskiego i Polski, związanej głównie z wstąpieniem naszego kraju do Unii Europejskiej (maj 2004 r.) oraz zupełnie nowymi możliwościami związanymi z pozyskiwaniem funduszy strukturalnych na rozwój lokalny, w tym politykę społeczną. Oparcie funkcjonowania polityki społecznej w gminie na długofalowym planowaniu, na przejrzystych celach o różnym horyzoncie czasowym, pomaga zarządzać sferą polityki społecznej i ułatwia pozyskiwanie funduszy zewnętrznych na realizację zadań tejże polityki. Strategia pomaga także skoordynować działania różnych instytucji działających na polu polityki społecznej w gminie wokół głównego kierunku działań i głównych problemów w tej sferze.

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w gminie Olkusz nie ogranicza się w swych zapisach tylko do zadań realizowanych bezpośrednio przez instytucje gminy (Urząd Miasta i Gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej, szkoły, instytucje kultury). Strategia proponuje przede wszystkim zadania, które stanowią wyzwania dla całej społeczności lokalnej i wszystkich instytucji działających na polu polityki społecznej w gminie Olkusz. Taka zasada partnerstwa i współpracy jest jednym z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej.

Okres realizacji Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz przyjęto na dziesięć lat (2006-2015), co ułatwi władzom gminy formułowanie zadań do realizacji w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Strategia posiada ścisłą korelację z kluczowymi dokumentami planistycznymi na szczeblu lokalnym – Strategią Rozwoju Miasta i Gminy Olkusz, Planem Rozwoju Lokalnego Gminy, Programem Rewitalizacji Obszarów Miejskich i regionalnym – Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013 (projekt z września 2005 r.), a także z dokumentami operacyjnymi, sformułowanymi przez polski rząd pod kątem wykorzystania funduszy strukturalnych Unii Europejskiej i innych zewnętrznych źródeł finansowania:

– Sektorowy Program Operacyjny – Rozwój Zasobów Ludzkich na lata 2004-2006,

– Zintegrowany Program Operacyjny Rozwoju Regionalnego na lata 2004-2006,

– Krajowy Plan Działania na rzecz Integracji Społecznej na lata 2004-2006,

– Program Inicjatywy Wspólnotowej EQUAL dla Polski 2004 – 2006,

– Program Operacyjny dla wykorzystania środków finansowych w ramach Mechanizmu Finansowego Europejskiego Obszaru Gospodarczego oraz Norweskiego Mechanizmu Finansowego (wersja zatwierdzona przez Radę Ministrów 26 lipca 2005 r).

Przed rozpoczęciem procesu planowania strategicznego w Gminie Olkusz powołano Grupę Roboczą, w skład której weszli przedstawiciele Rady Miejskiej, Urzędu Miasta i Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej, Straży Miejskiej, Policji, Powiatowego Urzędu Pracy, szkół,
a także reprezentanci lokalnych organizacji i instytucji zajmujących się polityką społeczną.

Ze strony MISTiA prace związane z opracowaniem strategii wykonywali: Janusz Krzyżak – kierownik projektu oraz Wojciech Odzimek i Tomasz Rutkowski – konsultanci Wydziału Programów i Projektów.

Zespół konsultantów MISTiA pragnie złożyć gorące podziękowania wszystkim członkom Konwentu Strategicznego za poświęcony czas i pomoc merytoryczną w trakcie opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz.

Lista członków Grupy Roboczej

pracującej nad Strategią Rozwiązywania

Problemów Społecznych w Gminie Olkusz

Lp.	Imię i nazwisko	Instytucja
1.	Małgorzata Adamczyk-Kurzak	Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu
2.	Barbara Adamuszek	Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu
3.	Jadwiga Bargieł	Szkoła Podstawowa nr 3 w Olkuszu
4.	Jolanta Chłosta	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
5.	Waldemar Choczaj	Straż Miejska w Olkuszu
6.	Agnieszka Fryben	Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu
7.	Jacek Imielski	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
8.	Magdalena Jajkiewicz	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu
9.	Maria Jędrysik	Stowarzyszenie Dobroczynne RES SACRA MISER
10.	Izabela Kasprzyk	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
11.	Ryszard Lasoń	Radny Rady Miejskiej w Olkuszu
12.	Bogusława Lasota	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
13.	Anna Łaskawiec	Stowarzyszenie Dobroczynne RES SACRA MISER
14.	Barbara Ocieczek	Samorządowy Zespół Edukacji w Olkuszu
15.	Dariusz Rzepka	Zastępca Burmistrza Olkusza
16.	Dorota Sułkowska	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu

PRZEBIEG PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W GMINIE OLKUSZ

1. Organizacja procesu planowania strategicznego i diagnoza sytuacji – wrzesień-październik 2005 r.

Cele działań:

· Prezentacja zakresu planowanych prac warsztatowych w Gminie Olkusz oraz zakresu odpowiedzialności poszczególnych podmiotów biorących udział w projekcie;

· Przedstawienie klucza doboru członków Grupy Roboczej;

· Zebranie danych statystycznych i informacji niezbędnych do opracowania analizy społecznej Gminy Olkusz oraz opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych;

· Opracowanie analizy społecznej Gminy Olkusz;

2. I warsztat strategiczny – 20 października 2005 r.

Cele warsztatu:

· Omówienie metodologii procesu budowania strategii rozwoju metodą partnerską oraz znaczenia partycypacji społecznej w planowaniu strategicznym;

· Przeprowadzenie analizy silnych i słabych stron polityki społecznej w Gminie Olkusz oraz identyfikacja szans i zagrożeń płynących z otoczenia zewnętrznego – analiza SWOT;

· Określenie Misji polityki społecznej w Gminie Olkusz;

· Identyfikacja obszarów priorytetowych polityki społecznej w Gminie Olkusz
i głównych zagadnień strategicznych w poszczególnych obszarach;

3. II warsztat strategiczny – 8 listopada 2005 r.

Cele warsztatu:

· Weryfikacja obszarów priorytetowych polityki społecznej w Gminie i zagadnień strategicznych w poszczególnych obszarach;

· Formułowanie celów strategicznych i celów operacyjnych w poszczególnych obszarach priorytetowych polityki społecznej w Gminie;

· Formułowanie zadań w poszczególnych obszarach priorytetowych polityki społecznej w Gminie;

· Określenie założeń organizacyjnych dla poszczególnych zadań – instytucja koordynująca, partnerzy, termin realizacji, źródła finansowania;

METODYKA PROCESU PLANOWANIA STRATEGICZNEGO W GMINIE OLKUSZ

Przyjęta metodyka opracowania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych
w Gminie Olkusz oparta została na partnersko-eksperckim modelu budowy planów strategicznych, w pełni oddającym oczekiwania krajowych oraz unijnych instytucji wspomagających rozwój lokalny w Polsce. Metodyka MISTiA uwzględniała szersze, ponadlokalne i długoletnie doświadczenia konsultantów w tworzeniu długofalowych planów rozwoju, zarówno strategii ogólnych (gminy, gminy), jak również branżowych (polityki społecznej, rozwoju przedsiębiorczości, rynku pracy, turystyki, oświaty).

Organizacja procesu

Władze Olkusza uznały, że planowanie procesu rozwiązywania problemów społecznych
w gminie powinien być wspierany zarówno przez lokalne instytucje i grupy społeczne, jak również przez konsultantów zewnętrznych. Do prac nad strategią zaproszeni zostali przedstawiciele instytucji publicznych i organizacji społecznych z terenu gminy, tworząc Grupę Roboczą. W jej skład, z uwagi na pełnioną rolę współtworzenia Strategii, weszli przedstawiciele Rady Miejskiej, Urzędu Miasta i Gminy, Ośrodka Pomocy Społecznej, Straży Miejskiej, Policji, Powiatowego Urzędu Pracy, szkół, a także reprezentanci lokalnych organizacji i instytucji zajmujących się polityką społeczną.

Obraz środowiska lokalnego – analiza sytuacji społecznej Gminy

Planowanie strategiczne oparte jest na obiektywnej ocenie społecznego i ekonomicznego charakteru społeczności lokalnej i jej miejsca na mapie regionu. W ramach realizacji tychże działań przeprowadzona została ekspercka analiza struktury społecznej Gminy Olkusz w ujęciu dynamicznym (lata 2000-2004) oraz porównawczym (w stosunku do gmin regionu małopolskiego, dysponujących podobnym potencjałem społeczno-ekonomicznym). Potencjał społeczny Gminy Olkusz porównano z walorami trzech gmin – Chrzanowem, Wadowicami i miastem Oświęcim. W efekcie prac eksperckich powstał opis sytuacji społecznej Gminy Olkusz, będący punktem wyjścia do prac planistycznych i stanowiący element niniejszej strategii. Praca analityczna konsultantów MISTiA prowadzona była w oparciu o materiały i dokumenty uzyskane z Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu, Ośrodka Pomocy Społecznej w Olkuszu, Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Powiatowego Urzędu Pracy, Straży Miejskiej, Policji, Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych) oraz Urzędu Statystycznego w Krakowie.

Analiza uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych – analiza strategiczna przeprowadzona metodą SWOT

Kolejnym ważnym elementem prac nad opracowaniem Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz była analiza zasobów wewnętrznych polityki społecznej Gminy (silne i słabe strony polityki społecznej) oraz analiza otoczenia zewnętrznego pod kątem szans i zagrożeń dla dalszego rozwoju polityki społecznej w Gminie. W tym celu przeprowadzono analizę SWOT, która stała się podstawą do zidentyfikowania i sformułowania podstawowych problemów i zagadnień strategicznych. W otoczeniu zewnętrznym zidentyfikowano i uszczegółowiono trendy polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne i prawne, rozumiane jako szanse, ale także zagrożenia.

Określenie Misji polityki społecznej Gminy

Kluczowym elementem niniejszej strategii jest Misja – naczelny cel polityki społecznej Gminy, wokół którego powinny koncentrować się działania różnych lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych.

Członkowie Grupy Roboczej zaproponowali swoje propozycje misji, które stały się podstawą dla jej końcowej wersji, w pełni oddającej aspiracje mieszkańców i służącej długofalowemu rozwojowi społecznemu Gminy.

Sformułowanie obszarów priorytetowych polityki społecznej w Gminie

Zasadniczą rolą Grupy Roboczej było zidentyfikowanie obszarów priorytetowych (kierunków rozwoju) polityki społecznej w Gminie Olkusz, czyli takich obszarów, które odzwierciedlają zasadnicze pola działań w zakresie tej polityki. Wybór obszarów priorytetowych był wynikiem analizy bieżącej sytuacji społecznej w Gminie, analizy otoczenia zewnętrznego oraz wymogów ustawowych.

Określanie obszarów priorytetowych dla Gminy Olkusz nastąpiło na warsztatach strategicznych, dając szansę na pracę indywidualną, w zespołach i na sesji plenarnej. Dzięki temu umożliwiono uczestnikom spotkań całościową refleksję nad perspektywami rozwoju polityki społecznej w Gminie. W efekcie zidentyfikowano i przeanalizowano pod kątem zagadnień strategicznych trzy obszary priorytetowe polityki społecznej w Gminie Olkusz:

1) Pomoc społeczna i bezpieczeństwo mieszkańców

2) Rynek pracy i inicjatywy gospodarcze

3) Edukacja, kultura i rekreacja

Plany operacyjne – cele strategiczne, cele operacyjne, zadania

Kolejną ważną rolą Grupy Roboczej było formułowanie planów operacyjnych dla zidentyfikowanych trzech obszarów priorytetowych polityki społecznej w Gminie Olkusz. Dla ukazania hierarchii i powiązań łączących poszczególne poziomy planów operacyjnych, opisano je w następującym układzie:

· cele strategiczne (odpowiadające na pytanie: co chcemy osiągnąć?)

· cele operacyjne (w jaki sposób to osiągnąć?)

· zadania (co zrobimy?)

W ciągu dwóch intensywnych sesji warsztatowych z członkami Grupy Roboczej powstały plany operacyjne w trzech zdefiniowanych obszarach priorytetowych, wieńcząc tym samym prace nad „Strategią Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz”. Ostateczna wersja Strategii jest dokumentem perspektywicznym i długofalowym, a jednocześnie zawierającym priorytety i narzędzia realizacji, które na najbliższe lata wydają się stwarzać najwięcej możliwości dla rozwoju społecznego w Gminie Olkusz. Z biegiem czasu, w ciągłym procesie wdrażania, Strategia będzie ulegać modyfikacjom i aktualizacjom tak, aby jego realizacja odpowiadała potrzebom i aspiracjom lokalnej społeczności.

Warsztaty z członkami Grupy Roboczej prowadzono metodami interaktywnymi
z użyciem narzędzi (technik) treningowych, pozwalających uczestnikom indywidualnie i grupowo identyfikować, następnie analizować i proponować możliwe rozwiązania. Ten sposób pracy traktuje uczestników spotkań jako ekspertów posiadających znaczące doświadczenie, a rolą konsultantów jest prowadzenie procesu budowy strategii oraz proponowanie narzędzi i podawanie przykładów rozwiązań sprawdzonych w innych samorządach. Każde spotkanie warsztatowe prowadzone było urozmaiconymi technikami: mini wykłady z użyciem prezentacji multimedialnych, techniki kreatywne, prace z formularzem, techniki pracy zespołowej, moderowana dyskusja.

Proces wdrażania

Proces wdrażania to „przejście” od planowania strategicznego do zarządzania strategicznego, czyli realizacja zapisów Strategii. Konsultanci MISTiA określili dla niniejszej strategii rekomendacje wdrożeniowe, czyli elementy, które powinny zostać spełnione, aby jej realizacja odbywała się efektywnie. Rekomendacje te – zawarte w końcowej części Strategii – dotyczą trzech poziomów:

§ organizacyjnego – zarządzanie strategią,

§ merytorycznego – ocena i przegląd zapisów strategii,

§ społecznego – promocja i pozyskiwanie partnerów.

ANALIZA SPOŁECZNA GMINY OLKUSZ

Rys metodyczny analizy

Dane wykorzystywane w niniejszym analizie pochodzą z Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu, Ośrodka Pomocy Społecznej w Olkuszu, Straży Miejskiej w Olkuszu, Starostwa Powiatowego w Olkuszu, Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu, Komendy Powiatowej Policji w Olkuszu oraz danych Urzędu Statystycznego w Krakowie i Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych – źródło internetowe). Dane dotyczące lat 2000-2004 stały się podstawą analizy dynamicznej, określającej tendencje zachodzące w gminie Olkusz na przestrzeni pięciu lat. Dodatkowo w niniejszej pracy dokonano analizy porównawczej (analiza układu lokalnego) gminy Olkusz z trzema gminami regionu małopolskiego, charakteryzującymi się podobnymi uwarunkowaniami społeczno-gospodarczymi (Chrzanów, Wadowice, miasto Oświęcim,). Uzyskane dla gminy Olkusz wyniki porównano także ze średnią wartością wyliczoną dla powiatu olkuskiego, regionu małopolskiego i Polski. W analizie porównawczej z innymi gminami wykorzystano dane z 2004 r. – najbardziej aktualne dane GUS i US w Krakowie w momencie tworzenia niniejszej analizy oraz dane Narodowego Spisu Powszechnego z czerwca 2002 r.

Gmina Olkusz w układzie powiatowym

Liczba ludności

Gmina Olkusz, według danych Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Regionalnych), liczy 50 366 mieszkańców (dane z 2004 r. według faktycznego miejsca zamieszkania), w tym w mieście Olkusz zamieszkuje 37 696 osób (75% ogółu), natomiast na terenach wiejskich gminy 12 670 osób (25% obywateli gminy). Taki poziom zaludnienia stawia gminę Olkusz na wysokim 4 miejscu wśród samorządów gminnych w regionie małopolskim (po Krakowie, Tarnowie i Nowym Sączu) i – co oczywiste – na 1 miejscu w powiecie olkuskim. Obywatele gminy Olkusz stanowią 44% wszystkich mieszkańców powiatu olkuskiego. Badana gmina sąsiaduje bezpośrednio z wszystkimi gminami powiatu olkuskiego – Bolesławiem (7842 mieszkańców), Bukownem (10 765), Kluczami (14 969), Trzyciążem (7156) i Wolbromiem (23 470) oraz z gminą Trzebinia (powiat chrzanowski), Jerzmanowice-Przeginia, Krzeszowice i Sułoszowa (powiat krakowski ziemski). W gronie czterech gmin porównywanych w niniejszej analizie, Olkusz liczy najwięcej mieszkańców, w dalszej kolejności znajdują się Chrzanów (50166 obywateli), miasto Oświęcim (41 382) i Wadowice (37 392).

Tabela 1. Podstawowe dane o gminach powiatu olkuskiego w 2004 r.

Gmina	Ludność*	Udział w ludności powiatu [%]	Powierz-chnia w ha	Udział w powierzchni powiatu [%]	Gęstość zaludnienia [osób/km²]	Liczba sołectw
Bolesław	7842	6,8	4142	6,7	189	12
Bukowno	10765	9,4	6342	10,2	170	0
Klucze	14969	13,1	11931	19,2	125	15
Olkusz	50366	44,0	15066	24,2	334	19
Olkusz – miasto	37696	32,9	2563	4,1	1471	-
Olkusz – obszar wiejski	12670	11,1	12503	20,1	101	-
Trzyciąż	7156	6,2	9656	15,5	74	14
Wolbrom	23470	20,5	15082	24,2	156	26
Powiat olkuski	114568	100,0	62219	100,0	184	86

*według faktycznego miejsca zamieszkania

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Powierzchnia i gęstość zaludnienia

Gmina Olkusz posiada – zaraz po gminie Wolbrom (150,82 km²) – największą powierzchnią pośród samorządów gminnych powiatu olkuskiego, liczącą 150,66 km², co oznacza 24,2% ogólnej powierzchni powiatu i daje badanej gminie 12 miejsce spośród 182 gmin w Małopolsce. Ta znacząca powierzchnia gminy Olkusz jest także większa od areału gminy Chrzanów (79,33 km²) i Wadowice (112,49 km²) oraz miasta Oświęcim (30,30 km²). Średnia gęstość zaludnienia w gminie Olkusz wynosi 334 osoby/km², przy czym należy zauważyć znaczącą różnicę między miastem Olkusz (1471 osób/km²) a terenami wiejskimi (101 osób/km²). Wartość gęstości zaludnienia wyliczona dla gminy Olkusz jest znacznie wyższa od wartości powiatu olkuskiego (184 osoby/km²), wskaźnika regionu małopolskiego (215 osób/km²) i Polski (122 osoby/km²). Z gmin będących dla Olkusza bazą porównawczą w niniejszej analizie, dużo większe zagęszczenie ludności notuje miasto Oświęcim (1366 osób/km²) i gmina Chrzanów (632 osoby/km²).

Tabela 2. Podstawowe wskaźniki demograficzne w wybranych gminach w 2004 r.

Gmina	Ludność*	Powierzchnia w ha	Mężczyźni	Kobiety	Kobiety na 100 mężczyzn	Gęstość zaludnienia [osób/km²]
Olkusz	50366	15066	24535	25831	105	334
Olkusz – miasto	37696	2563	18292	19404	106	1471
Olkusz – obszar wiejski	12670	12503	6243	6427	103	101
Chrzanów	50166	7933	24023	26143	109	632
Oświęcim	41382	3030	19647	21735	111	1366
Wadowice	37392	11249	18051	19341	107	332
Powiat olkuski	114568	62219	55994	58574	105	184
Region małopolski	3260201	1518974	1581768	1678433	106	215
Polska	38173835	31268502	18470253	19703582	107	122

*według faktycznego miejsca zamieszkania

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Struktura płci ludności

Struktura płci ludności gminy Olkusz charakteryzuje się przewagą kobiet, które stanowią 51,3% ogółu mieszkańców – dla porównania wskaźnik ten dla powiatu olkuskiego wynosi 51,1%, dla Małopolski 51,4%, a dla całego kraju 51,6%. Współczynnik feminizacji (liczba kobiet na 100 mężczyzn) osiągnął w badanej gminie w 2003 r. wartość 105, równą wartości powiatu olkuskiego, lecz niższej od średniej wyliczonej dla regionu małopolskiego (106 kobiet na 100 mężczyzn) i dla całej Polski (107). Należy także dodać, iż z grona czterech gmin będących obiektem niniejszej analizy, gmina Olkusz posiada omawiany wskaźnik najniższy. Dla porównania miasto Oświęcim charakteryzuje wskaźnik najwyższy – 111 kobiet na 100 mężczyzn.

Analizując rozwój liczby ludności w gminie Olkusz w latach 2000-2004 należy podkreślić, że kulminacyjna jej wartość przypada na początek tego okresu, rok 2000, w którym społeczeństwo gminy liczyło 50 887 osób. W każdym kolejnym roku liczba ludności gminy ulegała zmniejszeniu.
W badanym okresie pięcioletnim zaznaczyło się zmniejszeniem zaludnienia gminy o 1,0% (521 osób). Ten spadek miał jednak miejsce w samym mieście, w którym w latach 2000-2004 ubyło 703 osoby (-1,8%), podczas gdy tereny wiejskie gminy – jako bardziej atrakcyjne pod kątem zamieszkiwania – w analogicznym okresie zwiększyły stan zaludnienia o 182 osoby (1,5%). Jednak z gmin porównywanych jedynie Wadowice zanotowały dodatni wskaźnik wzrostu zaludnienia, wynoszący w badanym okresie pięcioletnim 1,2%. Na drugim biegunie znajduje się z kolei miasto Oświęcim, borykające się z problemem szybkiego spadku liczby obywateli (-2,3% w latach 2000-2004). Dla porównania omawiany wskaźnik dla powiatu olkuskiego jest bardzo niekorzystny, gdyż wynosi -5,9%. dla regionu małopolskiego pozostaje na poziomie dodatnim (0,8%), a dla całej Polski na poziomie ujemnym (-1,2%).

Tabela 3. Rozwój liczby ludności w wybranych gminach w latach 2000-2004*

Gmina	Rok					Wskaźnik wzrostu w latach 00-04
Gmina	2000	2001	2002	2003	2004	Wskaźnik wzrostu w latach 00-04
Olkusz	50887	50788	50648	50457	50366	-1,0%
Olkusz – miasto	38399	38283	38101	37894	37696	-1,8%
Olkusz – obszar wiejski	12488	12505	12547	12563	12670	1,5%
Chrzanów	51060	50880	50645	50375	50166	-1,8%
Oświęcim	42347	42047	41785	41422	41382	-2,3%
Wadowice	36960	37061	37217	37307	37392	1,2%
Powiat olkuski	121796	121717	114961	114741	114568	-5,9%
Region małopolski	3233799	3240928	3237217	3252949	3260201	0,8%
Polska	38644211	38632453	38218531	38190608	38173835	-1,2%

*według faktycznego miejsca zamieszkania

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Struktura wieku ludności

Z przedstawionych poniżej danych wynika, że zmniejsza się w dość szybkim tempie w skali całej gminy Olkusz liczba ludności w wieku przedprodukcyjnym (średnio 100-200 osób rocznie),
a wzrasta liczba ludności w wieku produkcyjnym i poprodukcyjnym. Jest to tendencja charakterystyczna dla całej Polski, będąca efektem powolnego starzenia się społeczeństwa. W gminie Olkusz, proces ten jeszcze nie wykazuje silnych negatywnych trendów, lecz widoczne są już jego pewne oznaki. O ile w 2000 r. co czwarty mieszkaniec badanej gminy (24,0%) był w wieku przedprodukcyjnym (osoby do lat 18), to w roku 2004 tylko co piąty (19,8% ogółu obywateli gminy). W gronie porównawczym gmina Olkusz i tak nie wypada najgorzej – gmina Chrzanów notuje w tej kategorii jeszcze gorszy wynik (18,5% osób w wieku przedprodukcyjnym), podczas, gdy w gminie Wadowice wskaźnik ten osiągnął poziom 23%. Dla porównania średnia dla powiatu olkuskiego wynosi 20,4%, dla regionu małopolskiego 22,4%, a średnia dla Polski 21,2%. Niski i nadal malejący w gminie Olkusz wskaźnik ludności w wieku przedprodukcyjnym wpływa na zmniejszanie liczby uczniów w szkołach wszystkich szczebli, dlatego ważne staje się ujmowanie tych wartości w planach rozwoju szkół na terenie gminy.

Tabela 4. Struktura wieku ludności w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Rok	Liczba ludności							Nieprodukcyjni na 100 osób w wieku produkcyjnym
	Ogółem	W wieku przedprodukcyjnym		W wieku produkcyjnym		W wieku poprodukcyjnym
	Ogółem	Osoby	%	Osoby	%	Osoby	%
2000	50887	12195	24,0	32344	63,6	6348	12,5	57
2001	50788	11526	22,7	32845	64,7	6417	12,6	55
2002	50648	10961	21,6	33209	65,6	6478	12,8	53
2003	50457	10370	20,6	33505	66,4	6582	13,0	51
2004	50366	9970	19,8	33693	66,9	6703	13,3	49

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Gmina Olkusz wyróżnia się natomiast w klasyfikacji wskaźnika liczby osób w wieku produkcyjnym (mężczyźni liczący 18-65 lat i kobiety w wieku 18-60 lat) i nie tylko w stale rosnącej od pięciu lat wartości tego wskaźnika. Ta grupa mieszkańców stanowi niemal 67% wszystkich obywateli gminy, co oznacza zdecydowanie wyższą wartość w porównaniu ze średnią powiatu olkuskiego (63,8% mieszkańców w wieku produkcyjnym), średnią regionalną (62,2%) i średnią ogólnopolską (63,5%).
W gronie porównywanych samorządów żadna gmina nie uzyskała lepszego wskaźnika od Olkusza,
a jedynie gmina Chrzanów uzyskała wartość wyższą (65,4%) od średniej ogólnopolskiej. Wielkość grupy „produkcyjnej” jest ważnym wskaźnikiem demograficznym, gdyż to właśnie na niej spoczywa (przynajmniej w teorii) ciężar utrzymania osób w wieku nieprodukcyjnym (czyli osób do 18 roku życia oraz emerytów).

Gmina Olkusz posiada stosunkowo małe grono obywateli w wieku poprodukcyjnym, choć i tu zaznacza się powolna tendencja wzrostowa. W 2004 r. grupa ta stanowiła w badanej gminie 13,3% wszystkich jej mieszkańców, co jest wskaźnikiem niższym (lepszym) od wartości powiatu olkuskiego (wynoszącego 15,8%) oraz niższym od wartości małopolskiej, która podobnie jak wartość ogólnopolska, osiągnęła poziom 15,3% ogółu mieszkańców. W tej kategorii wszystkie porównywane gminy osiągnęły gorsze wyniki, przy czym najsłabiej wypadło miasto Oświęcim, gdzie aż 18,5% wszystkich mieszkańców wkroczyło w wiek emerytalny. Jednak wzrastająca liczba obywateli gminy Olkusz w wieku poprodukcyjnym w następnych latach będzie się pogłębiać w związku z osiąganiem wieku emerytalnego przez kolejne roczniki osób znajdujących się obecnie w licznej grupie ludności produkcyjnej.

Tabela 5. Struktura wieku ludności w wybranych gminach w 2004 r.

Gmina	Liczba ludności							Nieprodukcyjni na 100 osób w wieku pro-dukcyjnym
	Ogółem	W wieku przedproduk.		W wieku produkcyjnym		W wieku poprodukcyjnym
	Ogółem	Osoby	%	Osoby	%	Osoby	%
Olkusz	50366	9970	19,8	33693	66,9	6703	13,3	49
Chrzanów	50166	9301	18,5	32802	65,4	8063	16,1	53
Oświęcim	41382	7757	18,7	25954	62,7	7671	18,5	59
Wadowice	37392	8604	23,0	23391	62,6	5397	14,4	60
Powiat olkuski	114568	23367	20,4	73114	63,8	18087	15,8	57
Region małopolski	3260201	731311	22,4	2028670	62,2	500220	15,3	61
Polska	38173835	8087067	21,2	24239587	63,5	5847181	15,3	57

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Innym wskaźnikiem obrazującym strukturę wiekową ludności jest współczynnik osób w wieku nieprodukcyjnym (osoby do lat 18 oraz mężczyźni powyżej 65 roku życia i kobiety powyżej 60 lat) na 100 osób w przedziale wieku produkcyjnego. Oznacza on potencjalne obciążenie, jakie spada na barki osób w „sile wieku” związane z utrzymaniem jeszcze bądź już niepracujących członków społeczeństwa. W tym porównaniu gmina Olkusz wypada zdecydowanie najlepiej – omawiany wskaźnik wynosi dla niej 49, podczas, gdy dla pozostałych gmin odpowiednio – Chrzanów (53 osoby w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym), Oświęcim (59) i Wadowice (60). Średnia powiatu olkuskiego jest w tej kategorii równa wartości ogólnopolskiej (57) i niższa od wartości województwa małopolskiego (61).

Przyrost naturalny

Przyrost naturalny (różnica pomiędzy liczbą narodzin i zgonów) kształtuje się w gminie Olkusz na poziomie dodatnim, co jest tendencją optymistyczną, tym bardziej, że wskaźniki przyrostu naturalnego utrzymują się na poziomie dodatnim od kilku lat. Jedynie w 2002 r. wartość tego wskaźnika spadła niemal do zera (przyrost naturalny wyniósł tylko 0,04‰, co oznacza 2 osoby). Według danych Głównego Urzędu Statystycznego w 2004 r. urodziło się w gminie Olkusz 460 dzieci, natomiast zmarło 379 obywateli. Różnica pomiędzy tymi wartościami wynosi 81 osób, co oznacza wskaźnik przyrostu naturalnego na poziomie 1,6‰. Jest to najlepszy wskaźnik przyrostu naturalnego w gminie na przestrzeni ostatnich pięciu lat. Ponadto wynik ten jest korzystniejszy w kontekście średniej dla powiatu olkuskiego (-0,9‰) i średniej wartości ogólnopolskiej (-0,2‰), które charakteryzują się przyrostem ujemnym, jak i w kontekście regionu małopolskiego, który notuje dodatni wskaźnik przyrostu naturalnego (1,2‰), aczkolwiek niższy od gminy Olkusz. Podkreślić należy, że dodatni przyrost naturalny notowany jest zarówno w mieście Olkusz (1,5‰), jak również na terenach wiejskich gminy (2,0‰), co przekłada się na dobry wynik całej gminy. Przy czym różnica polega na tym, że samo miasto charakteryzuje się nieco niższym w stosunku do terenów wiejskich wskaźnikiem urodzeń i wskaźnikiem zgonów. Świadczy to o nieco innym modelu rodziny na wsi (większa liczba dzieci w rodzinie), ale także o wyższej śmiertelności mieszkańców wsi w porównaniu ze stolicą gminy.

Tabela 6. Ruch naturalny ludności w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Rok	Liczba małżeństw	Liczba małżeństw na 1000 mieszkańców	Liczba urodzeń	Liczba zgonów	Przyrost naturalny [osoby]	Przyrost naturalny [‰]
2000	320	6,3	480	446	34	0,7
2001	287	5,7	436	421	15	0,3
2002	289	5,7	425	423	2	0,0
2003	335	6,6	472	426	46	0,9
2004	264	5,2	460	379	81	1,6

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

W kategorii przyrostu naturalnego, gmina Olkusz wypada najlepiej wśród porównywanych samorządów, ale wespół z gminą Wadowice, która uzyskała taki sam wskaźnik przyrostu (1,6‰). Pozostałe dwie gminy notują ujemną wartość przyrostu naturalnego, odpowiednio Chrzanów (-0,7‰) i miasto Oświęcim (-1,5‰).

Tabela 7. Ruch naturalny ludności w wybranych gminach w 2004 r.

Gmina	Liczba małżeństw	Liczba małżeństw na 1000 mieszkańców	Liczba urodzeń	Liczba zgonów	Przyrost naturalny [osoby]	Przyrost naturalny [‰]
Olkusz	264	5,2	460	379	81	1,6
Olkusz – miasto	210	5,6	327	271	56	1,5
Olkusz – tereny wiejskie	54	4,3	133	108	25	2,0
Chrzanów	230	4,6	430	463	-33	-0,7
Oświęcim	245	5,9	380	442	-62	-1,5
Wadowice	227	6,1	379	319	60	1,6
Powiat olkuski	584	5,1	973	1076	-103	-0,9
Region małopolski	16871	5,2	31978	28223	3755	1,2
Polska	191824	5,0	356131	363522	-7391	-0,2

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Małżeństwa

Na przeciętnym poziomie kształtuje się wskaźnik małżeństw zawieranych w gminie Olkusz.
W 2004 r. związek małżeński zawarły w całej gminie 264 pary (w tym 210 par w Olkuszu), co oznacza relatywną wartość 5,2 małżeństw na 1000 mieszkańców gminy (5,2‰). Jest to wartość nieco wyższa od średniej powiatu olkuskiego (5,1‰), a także od średniej ogólnopolskiej (5,0‰), natomiast równa średniej regionalnej (5,2‰). Z gmin porównawczych, dwie mogą pochwalić się wyższymi wskaźnikami zawieranych małżeństw – Wadowice (6,1‰) oraz miasto Oświęcim (5,9‰), podczas gdy Chrzanów notuje wartość najniższą (4,6‰).

Migracje mieszkańców

Interesujące informacje o demografii gminy Olkusz można uzyskać analizując migracje jej mieszkańców. Zanotowane w badanej gminie w 2004 r. ujemne saldo migracji stałych (-2,9‰) wskazuje na większy odpływ dotychczasowych mieszkańców gminy (636 osób), niż napływ nowych obywateli (488 osób). Różnica pomiędzy tymi wartościami, wynosząca 148 osób, jest niestety na tyle duża, że przewyższa efekt dodatniej wartości przyrostu naturalnego w gminie (przypomnijmy, wynoszącej 81 osób), co skutkuje zmniejszaniem się liczby obywateli gminy. Co prawda w wewnętrznej strukturze gminy widać dwie różne tendencje – tereny wiejskie gminy notują dodatnią wartość migracji stałych (7,3‰), podczas, gdy miasto Olkusz dość wysoki ujemny wskaźnik migracji (-6,4‰). Wskazuje to na proces przemieszczania się części mieszkańców Olkusza na tereny podmiejskie, bardziej atrakcyjne pod kątem zamieszkiwania i charakteryzujące się tańszymi działkami budowlanymi. Ciekawą informacją jest fakt, że w 2004 r. za granicę wyjechało na stałe 25 obywateli gminy Olkusz, a przyjechało z zagranicy i na stałe osiedliło się w gminie 6 osób.

Dla porównania wskaźnik migracji stałych wyliczony dla powiatu olkuskiego także jest ujemny, choć jego ujemna wartość nie jest znacząca (-0,4‰). Dodać także należy, że wszystkie trzy gminy w niniejszym porównaniu zanotowały ujemną wartość migracji stałych, przy czym Chrzanów i miasto Oświęcim charakteryzuje jeszcze bardziej pogłębiony problem ujemnego salda migracji, odpowiednio -5,0‰ oraz -3,1‰.

Tabela 8. Migracje stałe w wybranych gminach w 2004 r.

Gmina	Migracje stałe
Gmina	Zameldowania	Wymeldowania	Saldo	Na 1000 ludności
Olkusz	488	636	-148	-2,9
Olkusz – miasto	316	556	-240	-6,4
Olkusz – tereny wiejskie	172	80	92	7,3
Chrzanów	438	691	-253	-5,0
Oświęcim	401	529	-128	-3,1
Wadowice	460	481	-21	-0,6
Powiat olkuski	1178	1228	-50	-0,4

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Prognozy liczby ludności w powiecie olkuskim

Prognozy liczby ludności, tworzone na bazie obliczeń Głównego Urzędu Statystycznego, dotyczą samorządów powiatowy i – w przypadku powiatu olkuskiego – nie napawają optymizmem. Na przestrzeni 25 lat (do 2030 r.) zaludnienie powiatu olkuskiego może ulec zmniejszeniu o prawie 6%, do poziomu 108 tys. osób. Jest to jeden z najwyższych spadków w gronie sąsiadujących powiatów z terenu Małopolski – relatywnie więcej mieszkańców ubędzie w sąsiednim powiecie chrzanowskim (według szacunków GUS w tym powiecie liczba osób zmniejszy się o 6,4%). Zmniejszenie liczby obywateli nastąpi także w powiatach: miechowskim (o 4,1%) i oświęcimskim (o 3%). Jedynie powiaty krakowski ziemski i wadowicki zachowają w najbliższych 25 latach korzystny dodatni przyrost liczby mieszkańców, odpowiednio o 11,4% i 5,5%.

Tabela 9. Prognozy liczby ludności w powiatach do 2030 r.

Powiat	2003*	2005	2010	2015	2020	2025	2030	Stopa wzrostu w latach 03-30
Powiat	Liczba ludności w tys.							Stopa wzrostu w latach 03-30
olkuski	114,7	114,3	113,4	112,6	111,6	110,2	108,0	-5,8%
miechowski	51,6	50,9	50,1	49,8	49,8	49,8	49,5	-4,1%
krakowski	241,1	242,5	248,0	254,0	260,3	265,5	268,5	11,4%
chrzanowski	128,7	128,4	127,4	126,4	125,1	123,1	120,4	-6,4%
oświęcimski	153,1	153,2	153,0	152,8	152,3	150,9	148,5	-3,0%
wadowicki	153,4	154,1	156,4	158,6	160,6	161,8	161,9	5,5%
Region małopolski	3252,9	3265,2	3289,5	3308,9	3317,2	3304,4	3264,6	0,4%

*dane rzeczywiste

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004

Reasumując należy stwierdzić, iż głównymi problemami gminy Olkusz w sferze demograficznej jest stałe zmniejszanie liczby ludności, spowodowane ujemnym wskaźnikiem migracji stałych. Silną stroną lokalnej demografii pozostaje utrzymujący się od kilku lat dodatni przyrost naturalny, a także znacząca grupa mieszkańców w wieku produkcyjnym, choć daje się już zauważyć w strukturze wiekowej lokalnej społeczności proces jego starzenia się (rosnąca grupa mieszkańców w wieku poprodukcyjnym). Proces migracji wewnętrznej, czyli w obrębie samej gminy Olkusz jasno pokazuje zainteresowanie mieszkańców gminy przenoszeniem się na tereny wiejskie. Miasto Olkusz zmniejsza swoje zaludnienie na rzecz terenów wiejskich gminy, bardziej atrakcyjnych pod względem zamieszkiwania i – co nie bez znaczenia – z ofertą tańszych działek budowlanych, aniżeli w mieście. Generalnie procesy demograficzne w gminie Olkusz są odmienne dla miasta i dla terenów wiejskich, o ile w mieście zachodzą negatywne trendy w zakresie zmniejszania liczby mieszkańców i ujemnego wskaźnika migracji stałych, o tyle na terenach wiejskich wartości w tych kategoriach są dodatnie. Niemniej jednak wpływ miasta jest t dominujący i przekłada się na wskaźniki całej gminy Olkusz.

Zasoby mieszkaniowe

Na zasoby mieszkaniowe gminy Olkusz składa się 15560 mieszkań o łącznej powierzchni 1.040.546 m² (dane Narodowego Spisu Powszechnego z czerwca 2002 r.). Z tej puli w obrębie miasta Olkusz znajduje się 12279 mieszkań, czyli 79% ogółu lokali w gminie. W strukturze własności wyróżnić można pięć rodzajów lokali mieszkalnych:

- komunalne i socjalne (własność gminy),

- spółdzielcze (Spółdzielnia Mieszkaniowa „NOWA” i Olkuska Spółdzielnia Mieszkaniowa),

- wspólnoty mieszkaniowe,

- czynszowe (Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego),

- domy prywatne;

Średnia powierzchnia mieszkań

Średnia powierzchnia jednego mieszkania w gminie Olkusz (zarówno w blokach, jak i domach jednorodzinnych) osiągnęła w 2002 roku wartość 66,9 m², niższą w porównaniu ze średnią powiatu olkuskiego (71,7 m²), a także niższą w zderzeniu ze średnią wartością wyliczoną dla regionu małopolskiego (73,5 m²) i dla Polski (69,0 m²). Co oczywiste, wyższy wskaźnik średniej powierzchni mieszkań posiadają tereny wiejskie gminy Olkusz (89,4 m²) w stosunku do miasta Olkusz, które notuje wartość 60,8 m². Dwie gminy z grupy porównawczej posiadają badany wskaźnik jeszcze niższy od olkuskiego – Chrzanów (60,7 m²) i Oświęcim (54,6 m²), w sytuacji, gdy Wadowice osiągnęły w tej kategorii wartość najwyższą (77,2 m²).

Tabela 10. Zasoby mieszkaniowe w wybranych gminach w 2002 r.

Gmina	Liczba			Powierzchnia w m²
Gmina	Mieszkań ogółem	Izb ogółem	Izb na mieszkanie	Mieszkań ogółem	Mieszkania średnio	Mieszkania na 1 osobę
Olkusz	15560	59968	3,9	1040546	66,9	20,7
Olkusz – miasto	12279	45667	3,7	747083	60,8	19,8
Olkusz – tereny wiejskie	3281	14301	4,4	293463	89,4	23,2
Chrzanów	17035	60062	3,5	1034761	60,7	20,6
Oświęcim	14712	48212	3,3	803800	54,6	19,4
Wadowice	9855	39106	4,0	760696	77,2	20,3
Powiat olkuski	34892	137361	3,9	2502659	71,7	21,8
Region małopolski	1010869	3828700	3,8	74260860	73,5	22,8
Polska	12683392	46723302	3,7	875493658	69,0	22,9

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS (dane Narodowego Spisu Powszechnego z czerwca 2002 r.)

Porównując wartości innego wskaźnika – średnią powierzchnię mieszkania w przeliczeniu na
1 obywatela – gmina Olkusz z wynikiem 20,7 m²ponownie plasuje się poniżej średniej powiatowej (21,8 m²), średniej regionalnej (22,8 m²) i ogólnopolskiej (22,9 m² na 1 obywatela). Wynik gminy Olkusz jest mimo wszystko najlepszy w porównaniu z trzema pozostałymi gminami, które uzyskały następujące wartości – Chrzanów (20,6 m²), Oświęcim (19,4 m²) i Wadowice (20,3 m²). Kolejnym wskaźnikiem opisującym rynek mieszkaniowy jest średnia liczba izb przypadająca na 1 mieszkanie.
W tej kategorii gmina Olkusz notuje przeciętną wartość 3,9 izb na 1 mieszkanie, co jest równe średniemu wskaźnikowi powiatu (3,9), lecz wyższe od średniej regionu małopolskiego (3,8) i wyższe od średniej dla Polski (3,7). Dla porównania gmina Chrzanów (3,5 izb na 1 mieszkanie) i miasto Oświęcim (3,3) osiągnęły wartość badanego wskaźnika na poziomie niższym, a jedynie Wadowice na poziomie nieco wyższym (4,0), potwierdzając tym samym posiadanie najlepszych warunków mieszkaniowych (przynajmniej w omówionych kategoriach) spośród porównywanych samorządów.

Mieszkania komunalne i socjalne

Samorządy gminne ustawowo zobligowane są do zaspokajania potrzeb mieszkaniowych swoich obywateli. Liczba mieszkań komunalnych, czyli mieszkań będących własnością gminy Olkusz wynosi 1226 (dane z 2005 r.), z czego zdecydowana większość (1210) znajduje się w mieście Olkusz. Zatem mieszkania komunalne stanowią ok. 8% ogółu mieszkań w gminie. Standard mieszkań komunalnych znacznie odbiega od średniej gminnej – dość powiedzieć, że średnia powierzchnia lokalu gminnego wynosi 42,8 m², co stanowi zaledwie 64% powierzchni przeciętnego mieszkania w gminie Olkusz. Liczba mieszkań komunalnych w gminie Olkusz jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb, bowiem oczekuje na nie około 50 rodzin. Jednak władze gminy podejmują działania w celu pozyskania nowych mieszkań komunalnych i socjalnych, przejmując i adaptując m.in. budynki, bo byłych zakładach pracy.

Tabela 11. Mieszkania komunalne w gminie Olkusz w 2005 r.

Lokalizacja budynku	Liczba mieszkań ogółem	Powierzchnia mieszkań ogółem w m²
Miasto	1 210	51.775,01
Gmina	16	680,71
Ogółem	1 226	52.455,72

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu

Leżące w gestii władz gminy mieszkania socjalne, przydzielane są osobom długotrwale zalegającym z czynszem oraz posiadających wyroki eksmisyjne. W 2005 r. gmina Olkusz dysponowała 60 lokalami socjalnymi o łącznej powierzchni 2404,26 m². Standard mieszkań socjalnych już z definicji jest niższy od standardu lokali komunalnych. Średnia powierzchnia mieszkania socjalnego w gminie Olkusz wynosi zaledwie 40,1 m². Liczba mieszkań socjalnych w gminie Olkusz także jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb, do niedawna oczekiwało na nie około 100 rodzin. Jednak w grudniu 2005 r. został oddany w Olkuszu do użytku budynek przeznaczony na mieszkania socjalne. Dzięki porozumieniu z Emalia Sp. z o.o. władze gminy pozyskały budynek, który przeznaczony został do adaptacji na nowe lokale socjalne (28 mieszkań). Koszt inwestycji wyniósł 1.663.680,90 zł, z tego 570.825,50 zł sfinansowane zostało z bezzwrotnej dotacji pozyskanej przez gminę z Funduszu dopłat Ministerstwa Infrastruktury, 119.543 zł z preferencyjnej pożyczki z Funduszu termomodernizacyjnego WFOŚiGW w Krakowie oraz 973.311,88 zł z kredytu zaciągniętego w Banku Ochrony Środowiska. Nowe mieszkania socjalne zajmują łącznie 1.362,85 m2 z 2.109,07 m2 całkowitej powierzchni użytkowej budynku. Do końca marca 2006 r. pozostała część budynku zaadaptowana zostanie na nową siedzibę olkuskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz jadłodajnię, w której wydawane będą nieodpłatne posiłki dla najuboższych.

Tabela 12. Mieszkania socjalne w gminie Olkusz w 2005 r.

Lokalizacja budynku	Liczba mieszkań	Powierzchnia mieszkań w m²
Miasto	58	2 324,42
Gmina	2	79,84
Ogółem	60	2 404,26

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu

Mieszkania czynszowe

Ważnym elementem polityki mieszkaniowej gminy pozostaje także rozwój zasobów Olkuskiego Towarzystwa Budownictwa Społecznego Sp. z o.o. OTBS zostało zawiązane w dniu 25.11.1999 roku przez osobę fizyczną. W 2000 roku do Spółki przyłączyła się Gmina Olkusz, natomiast od lipca 2003 roku została jej 100% właścicielem. OTBS oferuje mieszkania czynszowe, które cieszą się dużym powodzeniem zwłaszcza u osób młodych. Towarzystwo obecnie dysponuje dwoma budynkami mieszkalnymi, a w planach ma dwa kolejne. Zasób mieszkaniowy OTBS-u przedstawia poniższa tabela.

Tabela. 13. Mieszkania Towarzystwa Budownictwa Społecznego w Olkuszu w 2005 r.

Lokalizacja budynku	Liczba mieszkań ogółem	Powierzchnia mieszkań w m²
Olkusz ul. Kochanowskiego 5	27	1298,8
Olkusz Ul. Leg. Polskich 10a	33	1628,0
Ogółem	60	2926,8

Źródło: Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.

Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego obecnie realizuje modernizację budynku byłego hotelu Olkusz. Powstanie tu 40 mieszkań, z terminem realizacji sierpień 2006 r. W dalszych planach OTBS rozpocznie budowę dwóch inwestycji zlokalizowanych w Olkuszu przy ulicy Armii Krajowej. Termin realizacji pierwszej planowany jest na grudzień 2007 rok – będzie to blok mieszkalny na 44 mieszania. Natomiast druga inwestycja, z planowanym terminem zakończenia październik 2008, obejmie kolejne 40 mieszkań.

Mieszkania spółdzielcze

W gminie Olkusz funkcjonują dwie spółdzielnie mieszkaniowe, przy czym większa z nich – Olkuska Spółdzielnia Mieszkaniowa dysponuje liczbą 4972 mieszkań, co stanowi 80% zasobów spółdzielczych w gminie i 32% wszystkich lokali mieszkalnych w gminie. Średnia powierzchnia mieszkania w tej spółdzielni wynosi 51,5 m², co jest wartością znacznie mniejszą od średniej powierzchni mieszkania w mieście Olkusz (60,8 m²). Druga, Spółdzielnia Mieszkaniowa „NOWA” posiada na terenie gminy Olkusz 1294 mieszkania, co oznacza 20% lokali spółdzielczych i 8% wszystkich lokali mieszkalnych w gminie. Średnia powierzchnia mieszkania w „Nowej” wynosi 59,3 m², co jest wartością znacznie lepszą w porównaniu z Olkuską Spółdzielnią Mieszkaniową.

Tabela 14. Mieszkania spółdzielcze w gminie Olkusz w 2005 r.

Nazwa spółdzielni	Liczba mieszkań ogółem	Powierzchnia mieszkań ogółem w m²
Spółdzielnia Mieszkaniowa „NOWA”	1 294	76.671,40
Olkuska Spółdzielnia Mieszkaniowa	4 972	256.037,00
Ogółem	6 266	332 708,40

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu

Dodatki mieszkaniowe

Prawo do dodatków mieszkaniowych mają najubożsi lokatorzy mieszkań komunalnych i spółdzielczych, których nie stać na miesięczne opłaty czynszu. W latach 2000-2004 Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu wypłacił łącznie 73 606 dodatków na łączną kwotę 12 335 468 zł, co oznacza, że jeden dodatek mieszkaniowy opiewał na średnią kwotę 168 zł. Liczba udzielanych dodatków wahała się jednak w poszczególnych latach, o ile w 2001 r. udzielono 13 599 tego typu świadczeń, to dwa lata później już 16 288 dodatków. W 2004 r. olkuski Urząd Miasta i Gminy udzielił 14 489 dodatków mieszkaniowych na łączną kwotę 2 143 548 zł, zatem średnia wartość jednego świadczenia wyniosła 148 zł, co jest wartością najniższą w całym okresie pięcioletnim.

Tabela 15. Zestawienie dodatków mieszkaniowych udzielonych w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Rok	Liczba rodzin objętych pomocą (ilość wypłacanych dodatków)	Ogólna wartość udzielonych dodatków mieszkaniowych w zł
2000	13.813	2.298.705
2001	13.599	2.644.193
2002	15.417	2.645.001
2003	16.288	2.604.021
2004	14.489	2.143.548
Ogółem	73.606	12.335.468

*możliwość wypłaty dodatku więcej niż 1 raz w roku dla jednej rodziny

Źródło: Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu

Pozwolenia na budowę

Wartością obrazującą w pewien sposób dynamikę lokalnego rynku budowlanego jest liczba pozwoleń wydanych na budowę nowych lokali mieszkalnych i użytkowych. Pozwolenia na budowę wydaje Starostwo Powiatowe w Olkuszu, a poniższe dane obejmują cały powiat olkuski. Liczba pozwoleń wydanych w powiecie olkuskim w latach 2000-2004 wyniosła 902, przy najlepszym w tym względzie rokiem był 2001, gdy obywatele powiatu otrzymali aż 283 pozwolenia na budowę lokali (31,4% ogółu pozwoleń w ciągu 5 lat), najgorszym zaś okresem – rok 2002, który zamknął się liczbą 85 pozwoleń na nowe budynki (9,4% ogółu pozwoleń w powiecie). Związane to było m.in. z likwidacją ulgi budowlanej dla inwestorów indywidualnych.

Tabela 16. Liczba wydanych pozwoleń na budowę w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Rok	Liczba pozwoleń	% ogółu w latach 00-04
2000	216	23,9
2001	283	31,4
2002	85	9,4
2003	205	22,7
2004	113	12,5
Ogółem	902	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Mieszkania oddane do użytku

Rzeczą oczywistą jest, że otrzymanie pozwolenia na budowę nie zawsze jest tożsame z rozpoczęciem samej inwestycji, która ponadto może „ciągnąć się” przez długie lata. W okresie 2000-2004 oddano do użytku w gminie Olkusz łącznie 330 nowych mieszkań o średniej powierzchni użytkowej sięgającej 135,4 m². Najlepszym okresem dla budownictwa mieszkaniowego w gminie był rok 2003, w których oddano do użytku 114 nowych obiektów mieszkalnych o średniej powierzchni równej 153 m². Był to poniekąd efekt zapowiadającej się w 2004 r. podwyżki podatku VAT na niektóre materiały budowlane (wzrost z 7% do 22%). Podwyżka ta, począwszy od 1 maja 2004 r. weszła w życie (wraz z wejściem Polski do Unii Europejskiej) i skutecznie odstraszyła kolejnych inwestorów. Stąd w 2004 r. oddano do użytku w gminie jedynie 67 nowych mieszkań.

Tabela 17. Mieszkania oddane do użytku w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Rok	Liczba mieszkań ogółem	Powierzchnia w m²		Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności
Rok	Liczba mieszkań ogółem	Mieszkań ogółem	Mieszkania Średnio	Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności
2000	43	6219	144,6	0,8
2001	35	4516	129,0	0,7
2002	71	6987	98,4	1,4
2003	114	17443	153,0	2,3
2004	67	9502	141,8	1,3
Ogółem	330	44667	135,4	1,3 (średnio)

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Skala budownictwa oraz wielkość mieszkań (67 mieszkań o średniej powierzchni 162 m²) oddanych do użytku w gminie Olkusz w 2004 r. jednoznacznie wskazują, że zamieszkane zostały domy jednorodzinne. W tymże roku prawie 57% nowych lokali mieszkalnych w gminie Olkusz powstało na terenach wiejskich (38 lokali), pozostałe 29 mieszkań oddano do użytku w mieście. Dla porównania w mniej zaludnionym Oświęcimiu w 2004 r. oddano do użytku 170 mieszkań (większość w budownictwie wielorodzinnym), a w Wadowicach niemal 140 nowych mieszkań.

Tabela 18. Mieszkania oddane do użytku w wybranych gminach powiatu olkuskiego w 2004 r.

Gmina	Liczba mieszkań ogółem	Powierzchnia w m²		Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności
Gmina	Liczba mieszkań ogółem	Mieszkań ogółem	Mieszkania średnio	Mieszkania oddane do użytku na 1000 ludności
Olkusz	67	9502	141,8	1,3
Olkusz – miasto	29	4037	139,2	0,8
Olkusz – tereny wiejskie	38	5465	143,8	3,0
Chrzanów	41	5919	144,4	0,8
Oświęcim	170	10534	62,0	4,1
Wadowice	138	19170	138,9	3,7
Powiat olkuski	172	25165	146,3	1,5
Region małopolski	10818	1132519	104,7	3,3
Polska	108117	11619777	107,5	2,8

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Bardzo miarodajnym wskaźnikiem oceniającym stan budownictwa mieszkaniowego gminy jest liczba mieszkań oddanych do użytku w przeliczeniu na 1000 jej mieszkańców. W gminie Olkusz wartość tego wskaźnika w poszczególnych latach była różna, lecz nigdy nie przekroczyła poziomu 2,3 (w 2003 r.). W 2004 r. wartość omawianego wskaźnika osiągnęła poziom 1,3 – niższą w porównaniu z wartością powiatu olkuskiego (1,5 mieszkań na 1000 obywateli), niższą od wartości regionalnej (3,3) i niższą od średniej ogólnopolskiej (2,8). Z gmin porównywanych lepsze wartości uzyskały także miasto Oświęcim (4,1 mieszkań na 1000 obywateli) i gmina Wadowice (wskaźnik 3,7). Jedynie Chrzanów zanotował wartość najniższą, na poziomie 0,8 nowych mieszkań na 1000 obywateli.

Z powyższych danych wynika, iż budownictwo mieszkaniowe w gminie Olkusz w większości przyjętych kryteriów lokuje się poniżej średnich wartości powiatu olkuskiego, regionu małopolskiego i Polski (średnia powierzchnia mieszkania ogółem i na 1 mieszkańca oraz liczba nowych mieszkań na 1000 obywateli), jednak nieco lepiej aniżeli np. gmina Chrzanów. Ewidentnie lepsze wskaźniki w przyjętych kryteriach cechują mieszkania na terenach wiejskich gminy, w stosunku do mieszkań w mieście, w dużej mierze w zasobach wielorodzinnych. Zasób mieszkaniowy gminy, zarówno komunalny, jak i socjalny nie jest na razie wystarczający w stosunku do potrzeb, jednak gmina czyni starania w celu pozyskania nowych lokali.

Podstawowa opieka medyczna

W gminie Olkusz podstawowa opieka zdrowotna realizowana jest przez niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, które świadczą usługi na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. W 2005 r. w gminie funkcjonowały 4 ogólne niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, 2 niepubliczne zakłady pielęgnacyjno–opiekuńcze i 2 praktyki pielęgniarskie. Ich wyszczególnienie zawiera poniższa tabela.

Tabela 19. Placówki podstawowej opieki zdrowotnej w gminie Olkusz w 2005 r.

Lp.	Nazwa placówki	Adres placówki	Telefon
Niepubliczne Zakłady Opieki Zdrowotnej
1.	NZOZ „OLMED”	ul. Nałkowskiej 1 32-300 Olkusz	tel.(032) 643 37 13
2.	NZOZ „ESKULAP” sp. z o.o.	ul. K. Wielkiego 64 32-300 Olkusz	tel. (032) 647 01 05, 647 01 06
3.	NZOZ „SANA-MED” S.C.	ul. Buchowieckiego 15 A 32-300 Olkusz	tel./fax (032) 643 45 28, 643 51 86
4.	Centrum Opieki Medycznej “Eskulap” s.c.	ul. K. Wielkiego 28 32-300 Olkusz	tel.(032) 647 40 30, 643 12 39
NZOZ-y Pielęgnacyjno-Opiekuńcze
5.	Niepubliczny Pielęgnacyjno – Opiekuńczy Zakład Opieki Zdrowotnej	ul. K. Wielkiego 64 32-300 Olkusz	tel. (032) 645 44 70
6.	NZOZ Zakład Pielęgnacyjno - Opiekuńczy „Zacisze”	Zimnodół 51 32-300 Olkusz	tel. (032) 642 73 14
Praktyki pielęgniarskie
7.	Indywidualna Praktyka Pielęgniarska – Barbara Skalniak	ul. E. Orzeszkowej 5/20 32-300 Olkusz	tel. (032) 641 23 52,
8.	Grupowa Praktyka Pielęgniarek „PULS” S.C.	ul. Bylicy 1/404 32-300 Olkusz	tel. (032) 645 52 84

Źródło: Starostwo Powiatowe w Olkuszu

Stan na listopad 2005 r.

Opieka szpitalna

Świadczenia szpitalne zapewnia mieszkańcom powiatu olkuskiego Szpital Powiatowy w Olkuszu (Al. 1000-lecia 13, 32-300 Olkusz). Jest on publicznym zakładem opieki zdrowotnej, nad którym bezpośredni nadzór sprawuje Rada Powiatu Olkuskiego, a świadczenia realizowane są na podstawie umowy z Narodowym Funduszem Zdrowia. Według danych ze stycznia 2005 r. szpital dysponował ogółem 15 oddziałami (w tym Blokiem Operacyjnym) o łącznej liczbie 400 łóżek. W tym czasie zatrudnionych było w szpitalu 74 lekarzy (w tym 11 na Oddziale Chirurgicznym) i 296 pielęgniarek (w tym 39 na Oddziale Chirurgicznym). Szczegółowy wykaz oddziałów olkuskiego szpitala i strukturę zatrudnienia przedstawia poniższa tabela.

Tabela 20. Wykaz oddziałów Szpitala Powiatowego w Olkuszu

Lp.	Nazwa oddziału	Liczba łóżek	Liczba lekarzy	Liczba pielęgniarek
1.	Oddział Chirurgiczny	68	11	39
2.	Oddział Ginekologiczno-Położniczy	40	7	34
3.	Oddział Wewnętrzny	37	9	17
4.	Oddział Wewnętrzny II	49	9	29
5.	Oddział Dziecięcy	35	4	21
6.	Oddział Noworodków	20	3	12
7.	Oddział Urazowo-Ortopedyczny	26	8	13
8.	Oddział Zakaźny	20	2	11
9.	Oddział Neurologiczny	30	6	23
10.	Oddział Psychiatryczny	60	6	31
11.	Oddział Opieki Paliatywnej	7	1	8
12.	Dzienny Oddział Chemioterapii	5	1	2
13.	Szpitalny Oddział Ratunkowy	3	4	25
14.	Oddział Anestezjologii	0	3	16
15.	Blok Operacyjny	0	-	15
Łącznie		400	74	296

Źródło: Starostwo Powiatowe w Olkuszu

Stan na styczeń 2005 r.

Pomoc społeczna

Pomoc społeczna pełni funkcję domykającą w systemie zabezpieczenia społecznego w naszym kraju. Jednocześnie działalność pomocy społecznej obejmuje wstępne rozeznanie potrzeb i inicjowanie sposobów ich zaspokajania, co w konsekwencji sprowadza się do przygotowywania podstawy do nowych, doskonalszych rozwiązań organizacyjno – prawnych w tym zakresie. Przedmiotem pomocy społecznej w ostatnich latach są działania ukierunkowane na łagodzenie skutków głębokich przemian w innych obszarach życia społecznego. Wychodząc naprzeciw nowym potrzebom 1 maja 2004 r. weszła w życie nowa ustawa o pomocy społecznej z dnia 12 marca 2004 r. zastępując ustawę o pomocy społecznej z 29 listopada 1990 r. Jest to nowy system wsparcia osób znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. Obszernym aktem prawnym (161 artykułów) na nowo określono system wsparcia dla osób najbardziej potrzebujących. Ustawodawca pozostawił w nim trzy podstawowe formy zasiłków: zasiłek stały, zasiłek okresowy i zasiłek celowy.

Działaniami pomocy społecznej w gminie Olkusz zajmuje się Ośrodek Pomocy Społecznej, utworzony w 1990 r. Ośrodek jest jednostką organizacyjną gminy, realizującą zadania własne gminy w zakresie pomocy społecznej, jak również zadania zlecone gminie zgodnie z ustaleniami przekazanymi przez Wojewodę. Struktura OPS w Olkuszu obejmuje trzy działy zatrudniające łącznie 51 pracowników:

- Dział Księgowości,

- Dział Pomocy Środowiskowej,

- Dział opieki nad chorym w domu.

- Dział Świadczeń Rodzinnych.

Celem pomocy społecznej jest zaspokojenie niezbędnych potrzeb życiowych osób i rodzin oraz umożliwienie im bytowania w warunkach odpowiadających godności człowieka. Zgodnie z ustawą
o pomocy społecznej pomoc udzielana jest osobom i rodzinom, w szczególności z powodu:

ubóstwa,
sieroctwa,
bezdomności,
potrzeby ochrony macierzyństwa lub wielodzietności,
bezrobocia,
niepełnosprawności,
długotrwałej choroby,
bezradności w sprawach opiekuńczo - wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego, zwłaszcza w rodzinach niepełnych i wielodzietnych,
alkoholizmu i narkomanii,
trudności w przystosowaniu do życia po opuszczeniu zakładu karnego,
klęski żywiołowej lub ekologicznej.
zdarzenia losowego i sytuacji kryzysowej
przemocy w rodzinie

Prawo do świadczeń z pomocy społecznej przysługuje osobom i rodzinom, których dochód na osobę w rodzinie nie przekracza:

na osobę samotnie gospodarującą - 461 zł
na osobę w rodzinie - 316 zł

Kwoty te podlegają waloryzacji i ogłaszane są w Dzienniku Urzędowym Rzeczypospolitej Polskiej.

Do zadań własnych gminy należy :

udzielanie schronienia, zapewnienie oraz niezbędnego ubrania osobom tego pozbawionym,
przyznawanie i wypłacanie zasiłków okresowych, celowych i celowych specjalnych,
opłacanie składek na ubezpieczenie emerytalne i rentowe za osobę która rezygnuje z zatrudnienia w związku z koniecznością sprawowania bezpośredniej, osobistej opieki nad długotrwale lub ciężko chorym członkiem rodziny oraz wspólnie niezamieszkującymi matką, ojcem lub rodzeństwem,
praca socjalna,
organizowanie i świadczenie usług opiekuńczych,
dożywianie dzieci,
sprawienie pogrzebu, w tym osobom bezdomnym,
kierowanie osób wymagających opieki do domu pomocy społecznej i ponoszenie odpłatności za pobyt mieszkańca gminy w tym domu,
prowadzenie i zapewnienie miejsc w placówkach opiekuńczo-wychowawczych, wsparcia dziennego lub mieszkaniach chronionych,
przyznawanie i wypłacanie pomocy na ekonomiczne usamodzielnienie w formie zasiłków, pożyczek oraz pomocy w naturze,

Do zadań zleconych gminie należy:

przyznawanie i wypłacanie zasiłków stałych,
przyznawanie i wypłacanie zasiłków celowych na pokrycie wydatków związanych z klęską żywiołową lub ekologiczną,
opłacanie składek na ubezpieczenie zdrowotne określonych w przepisach o powszechnym ubezpieczeniu zdrowotnym,
przyznawanie i wypłacanie świadczeń rodzinnych i zaliczki alimentacyjnej

świadczenie specjalistycznych usług opiekuńczych w miejscu zamieszkania, dla osób z zaburzeniami psychicznymi
prowadzenie i rozwój infrastruktury środowiskowych domów samopomocy dla osób z zaburzeniami psychicznymi,
realizacja innych zadań wynikających z rządowych programów pomocy społecznej.

Powody udzielania pomocy społecznej

W roku 2004 z różnych form pomocy w gminie Olkusz skorzystało łącznie 1060 rodzin, przy czym jedna rodzina mogła korzystać z pomocy z kilku różnych powodów. W 2004 r. najważniejszym powodem udzielania pomocy społecznej w gminie Olkusz było bezrobocie – z tego powodu pomocy udzielono 744 rodzinom (70% rodzin korzystających z pomocy społecznej w gminie). Na drugim miejscu sytuuje się ubóstwo, z związku z którym z pomocy społecznej korzystało w 2004 r. aż 688 rodzin (65% ogółu korzystających). Należy podkreślić, że ubóstwo jest z reguły efektem długotrwałego utrzymywania się w strefie niskich dochodów i nie może być traktowane równoważnie z innymi „typowymi” powodami przyznawania pomocy, lecz jako powód współwystępujący. Trzecie miejsce na liście powodów udzielania pomocy społecznej zajmuje bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego – z tego powodu pomoc w 2004 r. uzyskały 264 rodziny (25% korzystających), a miejsce czwarte dotyczy niepełnosprawności, obejmujące 260 rodzin korzystających z pomocy społecznej (24% ogółu korzystających). Ostatnim, istotnym powodem udzielania pomocy społecznej w gminie Olkusz jest potrzeba ochrony macierzyństwa, w ramach której z pomocy w 2004 r. skorzystały 122 rodziny (11% ogółu korzystających). W stosunku do 2000 r. liczba rodzin korzystających z pomocy społecznej w gminie Olkusz zmniejszyła się o 26%, co wiąże się z głównej mierze z przeniesieniem (w październiku 2003 r.) wypłat rent socjalnych z Ośrodków Pomocy Społecznej do Zakładów Ubezpieczeń Społecznych, a dodać należy, że grupa rencistów socjalnych w gminie Olkusz liczy około 360 osób.

Tabela 21. Powody udzielania pomocy społecznej rodzinom w gminie Olkusz w latach 2000-2004*

Powód trudnej sytuacji życiowej	Liczba rodzin objętych pomocą					Odsetek ogółu rodzin korzystających w 2004 r. [%]
Powód trudnej sytuacji życiowej	2000	2001	2002	2003	2004	Odsetek ogółu rodzin korzystających w 2004 r. [%]
Ubóstwo	1230	947	1105	991	688	64,9
Niepełnosprawność	458	480	604	683	260	24,5
Długotrwała choroba	151	151	148	113	81	7,6
Bezrobocie	1008	644	903	706	744	70,2
Bezradność w sprawach opiekuńczo-wychowawczych i prowadzenia gospodarstwa domowego	402	197	358	333	264	24,9
Alkoholizm	112	119	106	87	72	6,8
Potrzeba ochrony macierzyństwa	91	87	73	93	122	11,5
Bezdomność	16	23	26	19	28	2,6
Trudności po opuszczeniu zakładu karnego	5	4	3	4	4	0,4
Narkomania	0	0	0	0	0	0,0
Sieroctwo	2	1	2	2	0	0,0
Klęska żywiołowa lub ekologiczna	0	0	0	0	0	0,0
Ogółem	1434	1308	1528	1588	1060	100,0

*jedna rodzina mogła korzystać z pomocy z kilku różnych powodów

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu

Budżet OPS

Środki na realizację zadań pomocy społecznej pochodzą z dotacji Gminy i dotacji rządowych,
a zadania dzieli się odpowiednio na zadania własne i zadania zlecone. Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu udzielił w 2004 r. łącznie 1.326.710 zł świadczeń społecznych, w tym 770.032 zł w ramach zadań zleconych gminie (58% ogólnej kwoty świadczeń) oraz 556.678 zł w ramach zadań własnych gminy (42% ogółu). Wśród wszystkich działań OPS w Olkuszu wspierających osoby potrzebujące dominowały zasiłki stałe, na które przeznaczono 32,1% ogółu wydatków OPS w 2004 r. Na dalszych pozycjach lokują się zasiłki celowe (24,4% wszystkich wydatków olkuskiego OPS w 2004 r.), dofinansowanie posiłków (15,9%), zasiłki okresowe (6,8%) oraz zasiłki stałe wyrównawcze (5,6%) oraz składki zdrowotne (3,9%).

Tabela 22. Szczegółowe zestawienie wydatków Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie Olkusz w 2004 r.

Formy pomocy	Liczba rodzin objętych pomocą	Wartość udzielonych świadczeń w zł	% ogółu udzielonych świadczeń
I. ZADANIA ZLECONE OGÓŁEM, w tym: - zasiłki stałe - zasiłki stałe wyrównawcze - gwarantowane zasiłki okresowe - specjalne zasiłki okresowe - zasiłki okresowe - renty socjalne - ochrona macierzyństwa - specjalistyczne usługi opiekuńcze - składki zdrowotne - składki emerytalno-rentowe - zasiłki rodzinne - zasiłki pielęgnacyjne	240 153 46 11 0 312 0 45 0 168 56 40 27	770.032 425.524 74.404 14.619 0 90.759 0 45.230 0 52.260 36.003 15.791 15.442	58,0 32,1 5,6 1,1 0 6,8 0 3,4 0 3,9 2,7 1,2 1,2
II. ZADANIA WŁASNE GMINY OGÓŁEM, w tym: - zasiłki celowe - posiłki - usługi opiekuńcze - pokrywanie wydatków na świadczenia zdrowotne - schronienie - zasiłek celowy (zdarzenie losowe)	930 866 324 57 0 7 0	556.678 324.098 210.455 14.497 0 7.628 0	42,0 24,4 15,9 1,1 0 0,6 0
O G Ó Ł E M:	1060	1.326.710	100,0

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu

W stosunku do 2000 r. wysokość wydatków olkuskiego OPS zmniejszyła się o ponad 105% i wiąże się to w głównej mierze ze wspomnianym wyżej przeniesieniem wypłat rent socjalnych z OPS-ów do ZUS-ów, co w latach wcześniejszych było znaczącym wydatkiem gminnego OPS. Tym samym sporemu zmniejszeniu uległy wydatki OPS w Olkuszu na zadania zlecone – w stosunku do 2000 r. było to niemal trzykrotne zmniejszenie. Z drugiej strony, w niewielkim zakresie, lecz wzrasta wartość wydatków OPS na zadania własne gminy – w okresie pięcioletnim było to wzrost ponad 15%.

Tabela 23. Zestawienie wydatków Ośrodka Pomocy Społecznej w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Formy pomocy	Liczba rodzin objętych pomocą	Wartość udzielonych świadczeń w zł	% ogółu udzielonych świadczeń
2000
Zadania zlecone	790	2.275.856	82,9
Zadania własne gminy	1024	470.871	17,1
OGÓŁEM 2000 r.	1434	2.746.727	100,0
2001
Zadania zlecone	481	2.326.650	82,8
Zadania własne gminy	977	484.470	17,2
OGÓŁEM 2001 r.	1308	2.811.120	100,0
2002
Zadania zlecone	668	2.581.760	82,9
Zadania własne gminy	1133	531.567	17,1
OGÓŁEM 2002 r.	1528	3.113.327	100,0
2003
Zadania zlecone	601	2.354.725	81,2
Zadania własne gminy	1102	543.470	18,8
OGÓŁEM 2003 r.	1588	2.898.195	100,0
2004
Zadania zlecone	240	770.032	58,0
Zadania własne gminy	930	556.678	42,0
OGÓŁEM 2004 r.	1060	1.326.710	100,0

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu

Prowadzone przez OPS w Olkuszu działania służą także zmianie wizerunku pomocy społecznej jako wypłaty różnego rodzaju świadczeń. W ramach świadczeń niepieniężnych prowadzonych przez olkuski OPS dominuje poradnictwo specjalistyczne, z którego w 2004 r. skorzystało 174 rodziny, lecz z każdym rokiem ich liczba maleje. Dość powiedzieć, że w 2000 r. OPS udzielił porad specjalistycznych 650 rodzinom, co tylko potwierdza ogólne intencje osób korzystających z pomocy społecznej jako narzędzia wypłat różnego rodzaju świadczeń, a nie dodatkowo jako wsparcia niematerialnego.

Tabela 24. Świadczenia niepieniężne udzielane rodzinom w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Powody udzielenia pomocy	Liczba rodzin korzystających z pomocy
Powody udzielenia pomocy	2000	2001	2002	2003	2004
Poradnictwo specjalistyczne	650	595	480	421	174
Pomoc w załatwianiu spraw urzędowych	0	0	0	0	0
Praca socjalna	0	0	0	0	0
Razem	650	595	480	421	174

Źródło: Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu

Należy podkreślić, że pokaźną grupę klientów pomocy społecznej w gminie Olkusz stanowią osoby korzystające z pomocy długotrwale. Tę grupę mieszkańców można określić jako „uzależnieni” od pomocy społecznej. Oznacza to, że te osoby i rodziny od wielu lat bazują na świadczeniach z pomocy społecznej traktując je jako nierzadko jedyne źródło dochodu, a nie doraźną pomoc. Prezentują postawy roszczeniowe, zrzucają odpowiedzialność za swój los na innych, przekonani o obowiązku państwa do ich ciągłego wspierania, rezygnują z jakichkolwiek prób poprawy swojej sytuacji. Dlatego szczególnie do tej grupy podopiecznych kierowana jest praca socjalna świadczona przez pracowników OPS. Pod pojęciem tym należy rozumieć działalność, która ma na celu ułatwienie wzajemnego przystosowania jednostek, rodzin i środowiska społecznego oraz rozwijanie poczucia własnej wartości poprzez wykorzystanie możliwości tkwiących w ludziach. Jest to działanie, które koncentruje się na rozwiązywaniu najróżniejszych problemów – od motywowania osób bezrobotnych do poszukiwania pracy po przywrócenie stabilizacji w rodzinach. Skuteczna pomoc polega na wyprowadzeniu z grupy ryzyka i – w miarę możliwości – usamodzielnieniu klienta.

Punkt Informacyjno-Konsultacyjny

Punkt Informacyjno-Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie działa w Gminie Olkusz od 1998 r. (na ul. Szpitalnej 9. w budynku będącym własnością Gminy). Punkt, działający pod auspicjami Pełnomocnika Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, czynny jest trzy razy w tygodniu: poniedziałki, wtorki i czwartki od 18.00 do 20.00. Przez jakiś czas czynny był również w godzinach dopołudniowych, lecz mimo stwierdzonej potrzeby działania w takiej porze, nie było to możliwe ze względu na brak osób, które mogłyby w takim czasie pełnić dyżur. Specjaliści pełniący w nim dyżuru zatrudnieni są na podstawie umowy – zlecenia. Jest to zmienna liczba osób. W roku 2005 – 11 osób w tym: pedagog (3 osoby), psycholog (4 osoby), pracownik socjalny (3 osoby), kurator zawodowy (1 osoba) oraz prawnik, który dyżuruje sporadycznie (działał czynnie do 2004 r.). Wszystkie osoby są po szkoleniach związanych z pierwszym kontaktem z osobą uzależnioną od alkoholu i jej rodziną oraz przeciwdziałaniem przemocy. Największa liczba osób potrzebujących pomocy odwiedziła punkt w pierwszych latach jego działalności. Obecnie liczba porad kształtuje się na ok.300 rocznie. Zakładając, że jedna osoba przychodzi najczęściej dwukrotnie, ale również to, że sprawa dotyczy całej rodziny, można przyjąć, że poradnictwem zostaje objętych ok. 600 os. w skali roku. W Punkcie prowadzona jest ewidencja osób i spraw oraz wskazanego sposobu działania, niemniej jednak osoby szukające pomocy nie są zobowiązane do podawania swoich danych i maja zapewnioną anonimowość. Niejednokrotnie utrudnia to, możliwość skutecznego działania, ale takie są przyjęte zasady, że prawem klienta jest prawo do anonimowości.

W roku 2006 planowana jest zmiana działania punktu polegająca przede wszystkim na powstaniu zespołów ds. przeciwdziałania przemocy. Zadaniem takiego zespołu będzie kompleksowe zajmowanie się rodziną, w której dochodzi do przemocy – planowanie pomocy dla wszystkich jej członków. Zespołowe opracowanie strategii postępowania, monitorowanie sytuacji rodziny. Każda z osób dyżurujących w punkcie byłaby zobowiązana do uczestniczenia w pracach takiego zespołu oraz sama byłaby odpowiedzialna za jedną rodzinę jako szef zespołu. Nad praca wszystkich zespołów czuwałaby jedna osoba. Prowadzony musi być inny rodzaj dokumentacji i przebiegu prac zespołów (w opracowaniu). Urząd Miasta i Gminy Olkusz zakupuje również dodatkowe terapie dla osób uzależnionych od alkoholu (6 godz. tygodniowo). Terapie prowadzone są przez pracownika Poradni Odwykowej w Olkuszu i odbywają się na jej terenie. Zakupione są również terapie dla osób współuzależnionych oraz poradnictwo psychologiczne dla dzieci i młodzieży, której rodzice nadużywają alkoholu. Wszystkie zajęcia prowadzone są w postaci kilkugodzinnych zajęć na podstawie umów – zleceń w budynku w Olkuszu ul. Szpitalna 9. Do końca 2004 r. działał w tym budynku również Klub Młodzieżowy głównie ze wskazaniem dla młodzieży wywodzącej się z rodzin z problemem alkoholowym. Jedną z dwu kondygnacji budynku Olkusz ul. Szpitalna 9 zajmuje Klub Abstynenta.

Punkt oraz inne zakupione zajęcia prowadzone są na parterze budynku, który został udostępniony również trzem stowarzyszeniom nie związanym z działalnością profilaktyczną (np. Związek Emerytów i Rencistów), co utrudnia pełne wykorzystanie pomieszczeń (amfilada) dla potrzeb realizacji programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych.

Bezpieczeństwo publiczne

Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu obejmuje zasięgiem swojego działania sześć gmin, przyporządkowanych do czterech Komisariatów Policji – w Olkuszu, w Kluczach, w Wolbromiu i w Bukownie. W gminie Olkusz odnotowano w 2004 r. ogółem 2296 przestępstw, co stanowi 65% wszystkich przestępstw popełnionych w badanym roku w całym powiecie olkuskim. Liczba przestępstw stwierdzonych w gminie Olkusz zmniejszyła się w stosunku do 2003 r. o niemal 4%. Wśród stwierdzonych w gminie Olkusz przestępstw i wykroczeń dominują przestępstwa gospodarcze – 711 stwierdzonych przypadków w 2004 r., na kolejnych miejscach lokują się kolizje drogowe (527 przypadków), kradzież cudzej rzeczy (412), nietrzeźwi kierujący (375) i kradzież z włamaniem (161).

Tabela 25. Wybrane przestępstwa i wykroczenia w gminie Olkusz

Wyszczególnienie	2003	2004	% wzrostu w latach 2003-2004
Kradzież cudzej rzeczy	367	412	12,3
Kradzież z włamaniem	199	161	-19,1
Przestępstwa rozbójnicze	54	72	33,3
Kradzieże pojazdów	41	27	-34,1
Bójki i pobicia	17	14	-17,6
Przestępstwa gospodarcze	662	711	7,4
Nietrzeźwi kierujący	347	375	8,1
Kolizje drogowe	447	527	17,9
Wypadki drogowe	80	75	-6,3

Źródło: Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu

Wskaźnik przestępczości, oznaczający liczbę przestępstw na 1000 mieszkańców, wynosi w gminie Olkusz 43,3, co jest wartością znacznie wyższą, aniżeli w przypadku średniej dla powiatu olkuskiego (30,8 przestępstw na 1000 mieszkańców). Jest to najwyższy wskaźnik wśród wszystkich gmin w powiecie olkuskim. Wykrywalność przestępstw w gminie Olkusz wynosi 49,9%. Wyniki badań ankietowych przeprowadzonych w szkołach gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych w gminie Olkusz wskazuje, że aż 12,3% uczniów przyznaje się do zażycia narkotyków (w powiecie wskaźnik ten wynosi 9,3%). W 2004 r. zatrzymano w gminie Olkusz 33 nieletnich sprawców czynów karalnych, podczas, gdy w całym powiecie ich liczba wyniosła 84 osoby.

Biorąc pod uwagę powiat olkuski, przestępczość wśród nieletnich nie jest stosunkowo wysoka. Procentowy wskaźnik udziału czynów karalnych popełnionych przez nieletnich sprawców do ogółu przestępstw wykrytych wynosi w powiecie olkuskim 4,1, podczas, gdy w powiecie wadowickim – 8,7, w powiecie chrzanowskim – 6,8, a w powiecie oświęcimskim – 7,7. W

2004 r. na terenie szkół powiatu olkuskiego stwierdzono 34 przestępstwa, mniej w porównaniu z powiatami sąsiednimi: wadowickim (92 przypadki), chrzanowskim (62) i oświęcimskim (58). Główne

rodzaje przestępstw kryminalnych dokonywanych przez nieletnich w powiecie olkuskim to:

- Narkomania – 35%

- Kradzież cudzej rzeczy – 33%

- Przestępstwa rozbójnicze – 17%

- Kradzież z włamaniem – 5%

- Bójki i pobicia – 4%

Priorytetowe obszary działania KPP w Olkuszu na lata następne:

- doskonalenie działań zmierzających do zapewnienia mieszkańcom powiatu olkuskiego pełnego poczucia bezpieczeństwa,

- podnoszenie kwalifikacji zawodowych wszystkich policjantów, a także kultury obsługi interesantów,

- podniesienie zaufania do działań Policji jako formacji otwartej dla potrzeb obywateli

- wzrost wykrywalności czynów popełnianych przez nieletnich,

- poprawa wykrywalności w kategorii przestępstw rozbójniczych,

- organizacja służby patrolowej i obchodowej w celu zwiększenia ilości policjantów na ulicach,

- poprawa bezpieczeństwa w ruchu drogowym, w tym ograniczenie wypadków drogowych oraz ofiar śmiertelnych

Działalność Straży Miejskiej

W 2004 r. Straż Miejska w Olkuszu zanotowała 2064 wykroczenia, w wyniku których dokonała 1738 pouczeń oraz wypisała 326 mandatów karnych i wniosków o ukaranie. Wartość mandatów wystawionych przez olkuskich strażników miejskich wyniosła w 2004 r. łącznie 29.730 zł, co oznacza, że średnia kwota jednego mandatu przekroczyła 95 zł.

Tabela 26. Ujawnione wykroczenia wg liczby i rodzaju zastosowanych sankcji wobec ich sprawców w gminie Olkusz w latach 2001-2004

Wyszczególnienie	2001		2002		2003		2004
Pouczenia	1620	71,8 %	1635	87,0 %	1768	83,6 %	1738	84,2 %
Mandaty karne, wnioski o ukaranie	636	28,2 %	245	13,0 %	347	16,4 %	326	15,8 %
Liczba wykroczeń	2256	100 %	1880	100 %	2115	100 %	2064	100 %
Kwota mandatów	27.630,00 zł		29.230,00 zł		25.270,00 zł		29.730,00 zł
Średni mandat	53,13 zł		84,34 zł		77,51 zł		95,59 zł

Źródło: Straż Miejska w Olkuszu

Spośród wszystkich wykroczeń ujawnionych przez Straż Miejską w Olkuszu największą liczbę stanowiły wykroczenia z zakresu bezpieczeństwa i porządku w komunikacji – 1494 przypadki (72,4% ogółu stwierdzonych wykroczeń w gminie Olkusz). Kolejne kategorie wykroczeń będących podstawą ukarania przez Straż Miejską posiadają już znacznie mniejsze znaczenie, ale gwoli ścisłości należy je wskazać. Są to: wykroczenia przeciwko zdrowiu i czystości – 160 przypadków (7,7%), picie alkoholu – 117 przypadków (5,7%) oraz zaburzanie porządku i spokoju publicznego – 90 przypadków (4,3% ogółu wykroczeń).

Tabela 27. Liczba ujawnionych wykroczeń w poszczególnych kategoriach w gminie Olkusz w latach 2001-2004

Wyszczególnienie	2001		2002		2003		2004
Porządek i spokój publiczny	27	1,2 %	16	0,9 %	75	3,5 %	90	4,3 %
Bezpieczeństwo osób i mienia	59	2,6 %	25	1,3 %	39	1,9 %	47	2,3 %
Bezpieczeństwo i porządek w komunikacji	1865	81,6%	1432	76,2%	1478	69,9%	1494	72,4%
Zdrowie i czystość	88	3,8 %	89	4,7 %	222	10,5%	160	7,7 %
Obyczajność publiczna	141	6,2 %	227	12.1%	83	3,9 %	68	3,3 %
Niszczenie urządzeń użytku publicznego	100	4,4 %	57	3,0 %	78	3,7 %	88	4,3 %
Picie alkoholu	6	0,2 %	34	1,8 %	140	6,6 %	117	5,7 %
Ogółem	2286	100 %	1880	100 %	2115	100 %	2064	100 %

Źródło: Straż Miejska w Olkuszu

Edukacja przedszkolna, podstawowa i gimnazjalna

Zgodnie z ustawą o samorządzie gminnym do jego obowiązków należy zapewnienie edukacji na szczeblu przedszkolnym, podstawowym i gimnazjalnym. W gminie Olkusz działa 12 przedszkoli samorządowych (w tym 8 w Olkuszu), do których w 2005 r. uczęszczało łącznie 1127 dzieci (w tym 1012 w placówkach w Olkuszu). Największym przedszkolem w gminie jest Przedszkole nr 8 w Olkuszu, do którego w 2005 r. uczęszczało 190 dzieci, czyli 16,8% ogółu przedszkolaków w gminie Olkusz. Łączna liczba etatów nauczycielskich w placówkach przedszkolnych w gminie wynosi prawie 101. Dnia 22.08.2005 roku zostało wpisane do ewidencji szkół i placówek niepublicznych działających na terenie Miasta i Gminy Olkusz – Niepubliczne Jednoodziałowe Przedszkole w Witeradowie (Witeradów 394), powadzone przez osobę fizyczną , a dnia 12.09.2005 roku – Językowe Przedszkole Niepubliczne w Olkuszu – ul. Polna 5, prowadzone przez osobę fizyczną.

Tabela 28. Przedszkola w Gminie Olkusz w 2005 roku

Lp.

Nazwa placówki

Liczba nauczycieli (etaty)

Liczba dzieci

% ogółu dzieci

10.

11.

12.

Przedszkole Nr 3 w Olkuszu

Przedszkole Nr 4 w Olkuszu

Przedszkole Nr 5 w Olkuszu

Przedszkole Nr 7 w Olkuszu

Przedszkole Nr 8 w Olkuszu

Przedszkole Nr 9 w Olkuszu

Przedszkole Nr 10 w Olkuszu

Przedszkole Nr 13 w Olkuszu

Przedszkole w Braciejówce

Przedszkole w Osieku

Przedszkole w Zedermanie

Przedszkole w Żuradzie

9,69

10,18

4,48

13,04

16,49

16,64

10,00

2,09

3,09

2,09

116

136

149

190

130

125

130

10,3

12,1

3,2

13,2

16,8

11,5

11,1

11,5

1,9

3,7

2,1

2,4

Ogółem

100,88

1127

100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Samorządowego Zespołu Edukacji w Olkuszu

Na szczeblu edukacji podstawowej funkcjonuje 16 podstawowych szkół samorządowych (w tym 8 w Olkuszu), w których naukę pobierało w 2005 r. łącznie 3043 uczniów (w tym 2229 uczniów w szkołach olkuskich). Największą szkołą poziomu podstawowego w gminie jest Szkoła Podstawowa nr 3 w Olkuszu, do której uczęszczało w 2005 r. 370 uczniów (12,2% ogółu uczniów gminnych „podstawówek”). W 2005 r. liczba etatów nauczycielskich w szkołach podstawowych gminy Olkusz wyniosła niemal 304. Dnia 22.09.2005 roku wydano zezwolenie na założenie od 01.09.2005 roku Publicznej Szkoły Podstawowej w Witeradowie (Witeradów 394) prowadzonej przez osobę fizyczną.

Tabela 29. Szkoły podstawowe w gminie Olkusz w 2005 roku

Lp.

Nazwa placówki

Liczba nauczycieli (etaty)

Liczba uczniów

% ogółu uczniów

10.

11.

12.

13.

14.

15.

16.

Szkoła Podstawowa Nr 1 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 2 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 3 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 4 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 5 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 6 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 9 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa Nr 10 w Olkuszu

Szkoła Podstawowa w Braciejówce

Szkoła Podstawowa w Gorenicach

Szkoła Podstawowa w Kosmolowie

Szkoła Podstawowa w Osieku

Szkoła Podstawowa w Sienicznie

Szkoła Podstawowa w Zawadzie

Szkoła Podstawowa w Zedermanie

Szkoła Podstawowa w Żuradzie

24,50

46,96

30,77

26,78

28,21

10,21

28,66

29,60

9,77

10,06

10,62

12,22

10,48

7,16

9,62

8,33

252

328

370

295

335

295

265

102

100

166

100

119

8,3

10,8

12,2

9,7

11,0

2,9

9,7

8,7

3,4

3,1

3,3

5,5

3,3

2,0

3,9

2,4

Ogółem

303,95

3043

100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Samorządowego Zespołu Edukacji w Olkuszu

W czterech samorządowych gimnazjach gminy Olkusz (a dokładnie miasta Olkusz) kształciło się w 2005 r. 1993 młodych ludzi, w tym w największej z tych szkół – Gimnazjum nr 4 w Olkuszu – 585 uczniów (29,4% wszystkich gimnazjalistów w gminie). Łączna liczba etatów nauczycielskich
w olkuskich gimnazjach wyniosła w 2005 r. 174.

Tabela 30. Gimnazja w gminie Olkusz w 2005 roku

Lp.

Nazwa placówki

Liczba nauczycieli (etaty)

Liczba uczniów

% ogółu uczniów

Gimnazjum Nr 1 w Olkuszu

Gimnazjum Nr 2 w Olkuszu

Gimnazjum Nr 3 w Olkuszu

Gimnazjum Nr 4 w Olkuszu

57,33

32,04

36,27

48,33

570

365

473

585

28,6

18,3

23,7

29,4

Ogółem

173,97

1993

100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Samorządowego Zespołu Edukacji w Olkuszu

Absolwenci olkuskich gimnazjów (672 uczniów w 2005 r.) mają do wyboru całe spektrum różnych szkół ponadgimnazjalnych działających w Olkuszu bądź innych gminach powiatu olkuskiego i regionu małopolskiego. W 2005 r. niemal co piąty absolwent gimnazjów z Olkusza (130 uczniów, co stanowi 19,3% ogółu absolwentów gimnazjów z terenu gminy Olkusz) postanowił kontynuować naukę na szczeblu ponadgimnazjalnym w II Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu. Na drugim miejscu uplasowało się I Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu, do którego skierowało swe kroki 18,5% uczniów olkuskich gimnazjów (124 uczniów). Kolejne kluczowe miejsca zajęły następujące szkoły: Zespół Szkół Nr 3 w Olkuszu, gdzie podjęło naukę 13,8% uczniów z olkuskich gimnazjów (93 osoby), IV Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu (13,2% absolwentów gimnazjów z Olkusza, co stanowi 89 uczniów) oraz Zespół Szkół Nr 1 w Olkuszu (10,4% absolwentów gimnazjów z Olkusza, co stanowi 70 uczniów). Ze szkół ponadgimnazjalnych, leżących poza gminą Olkusz, absolwenci gimnazjów najczęściej wybierali Zespół Szkół w Bukownie – w 2005 r. trafiło tam 39 uczniów z olkuskich gimnazjów.

Tabela 31. Szkoły ponadgimnazjalne wybrane przez absolwentów gimnazjów w gminie Olkusz w 2005 roku

Nazwa wybranej szkoły	Liczba uczniów-absolwentów gimnazjów gminy Olkusz	% ogółu uczniów- absolwentów gimnazjów gminy Olkusz
I Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	124	18,5
II Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	130	19,3
IV Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	89	13,2
Zespół Szkół Nr 1 w Olkuszu	70	10,4
Zespół Szkół Nr 2 w Olkuszu	31	4,6
Zespół Szkół Nr 3 w Olkuszu	93	13,8
Zespół Szkół Nr 4 w Olkuszu	20	3,0
Technikum Nr 4 w Olkuszu	47	7,0
Zespół Szkół w Kluczach	11	1,6
Zespół Szkół w Bukownie	39	5,8
Zespół Szkół w Sławkowie	2	0,3
XVII Liceum Ogólnokształcące w Krakowie	1	0,1
I Liceum Ogólnokształcące w Krakowie	1	0,1
VI Liceum Ogólnokształcące w Krakowie	1	0,1
XIV Liceum Ogólnokształcące w Krakowie	1	0,1
Zespół Szkół Rolniczych w Nowym Targu	1	0,1
VI Liceum Ogólnokształcące w Tarnowie	1	0,1
Zespół Szkół Ogólnokształcących Nr 2 Dąbrowa Górnicza	1	0,1
Zespół Szkół Plastycznych w Dąbrowie Górniczej	6	0,9
Zespół szkół Zawodowych „Sztygarka” Dąbrowa Górnicza	3	0,4
Ogółem	672	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Samorządowego Zespołu Edukacji w Olkuszu

Oświata ponadgimnazjalna

Publiczne szkolnictwo ponadgimnazjalne, zgodnie z ustawą o samorządzie powiatowym, leży
w gestii tego szczebla samorządowego. W powiecie olkuskim funkcjonuje 11 Liceów Ogólnokształcących i Zespołów Szkół (bez szkół specjalnych), z czego siedem w Olkuszu, po jednej w Wolbromiu, Kluczach, Trzyciążu i Bukownie. Według danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu w poszczególnych ponadgimnazjalnych szkołach publicznych naukę pobierało w roku szkolnym 2004/2005 ogółem 6615 uczniów (bez szkół specjalnych), a liczba etatów nauczycielskich przekraczała 465. Z tego grona w szkołach ponadgimnazjalnych w gminie Olkusz pobierało naukę w analizowanym okresie 4953 uczniów, co stanowi 75% wszystkich uczniów szkół ponadgimnazjalnych w powiecie.

Tabela 32. Szkoły ponadgimnazjalne w powiecie olkuskim w roku szkolnym 2004/2005

Lp.	Nazwa placówki	Liczba nauczycieli (etaty)	Liczba uczniów	% ogółu uczniów
1.	I Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	42,56	647	9,8
2.	II Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	37,42	620	9,4
3.	IV Liceum Ogólnokształcące w Olkuszu	40,57	716	10,8
4.	Zespół Szkół NR 1 w Olkuszu	47,74	675	10,2
5.	Zespół Szkół NR 2 w Olkuszu	52,2	550	8,3
6.	Zespół Szkół NR 3 w Olkuszu	81,09	1146	17,3
7.	Zespół Szkół NR 4 w Olkuszu	40,98	599	9,1
8.	Zespół Szkół w Wolbromiu	51,52	761	11,5
9.	Zespół Szkół w Kluczach	20,06	275	4,2
10.	Zespół Szkół w Trzyciążu	17,32	246	3,7
11.	Zespół Szkół w Bukownie	34,07	380	5,7
Ogółem		465,53	6615	100,0

Źródło: opracowanie własne na podstawie danych Starostwa Powiatowego w Olkuszu

Biorąc pod uwagę siedem szkół ponadgimnazjalnych działających w gminie Olkusz, największym zainteresowaniem młodych ludzi cieszył się w roku szkolnym 2004/2005 Zespół Szkół nr 3 w Olkuszu, skupiający 1146 uczniów (23,1% ogółu uczniów szkół ponadgimnazjalnych
w gminie Olkusz). Spośród szkół tego Zespołu uczniowie najczęściej wybierali Technikum nr 3, Liceum Ogólnokształcące, Liceum Profilowane, Policealne Studium Zawodowe Zaoczne dla Dorosłych i Liceum Ekonomiczne. Na drugim miejscu w kolejności wybieranych szkół ponadgimnazjalnych w gminie Olkusz sytuuje się IV Liceum Ogólnokształcącemu, które skupia 716 uczniów (14,5% wszystkich uczniów). Trzecia pozycja przypada w udziale Zespołowi Szkół NR 1 w Olkuszu, gdzie uczęszczało w 2005 r. 675 uczniów (13,6% ogółu w gminie Olkusz). Wśród szkół tego Zespołu uczniowie najczęściej wybierali Technikum nr 1, Liceum Profilowane oraz Zasadniczą Szkołę Zawodową.

Tabela 33. Profile nauczania w szkołach ponadgimnazjalnych w gminie Olkusz – dane za rok szkolny 2004/2005

Lp.	Nazwa placówki	Profile nauczania	Liczba nauczycieli (etaty)	Liczba uczniów
1.	I Liceum Ogólnokształcące		42,56	647
2.	II Liceum Ogólnokształcące		37,42	620
3.	IV Liceum Ogólnokształcące		40,57	716
4.	Zespół Szkół NR 1			675
		Technikum Mechaniczne	20,22	92
		Liceum Profilowane	7,78	105
		Zasadnicza Szkoła Zawodowa	8,93	100
		Technikum Nr 1	5,17	309
		Technikum Uzupełniające	5,64	69
5.	Zespół Szkół NR 2			550
		Technikum Nr 2	35,4	372
		Liceum Profilowane	5,3	57
		Technikum Uzupełniające Nr 2	6,1	71
		Technikum dla Dorosłych	5,4	50
6.	Zespół Szkół NR 3			1146
		Liceum Ogólnokształcące	17,12	250
		Liceum Profilowane	10,22	140
		Technikum Nr 3	23,93	301
		Liceum Ekonomiczne	9,27	131
		Policealne Studium Zawodowe Zaoczne dla Dorosłych	4,76	135
		Policealne Studium Zawodowe dzienne	2,77	55
		Liceum Handlowe	6,92	89
		Technikum Ekonomiczne dla Dorosłych	6,10	45
7.	Zespół Szkół NR 4			599
		Technikum Nr 4	30,25	364
		Technikum Uzupełniające Nr 4	3,35	40
		Zasadnicza Szkoła Zawodowa	7,38	195

Źródło: Starostwo Powiatowe w Olkuszu

Biblioteki publiczne

Z instytucji oświatowych działających w gminie Olkusz należy także wyróżnić
17 bibliotek publicznych, skupiających łącznie 13179 czytelników (49,8% ogółu „klientów” bibliotek w powiecie olkuskim). Osoby korzystające z usług lokalnych bibliotek wypożyczyły w 2003 r. łącznie 287,8 tys. pozycji książkowych, co oznacza średnią 21,8 woluminów na 1 czytelnika
(w powiecie olkuskim średnia ta wynosi 19,8, a w regionie małopolskim 18,8). Z gmin porównywanych w niniejszej analizie tylko Wadowice (średnia liczba wypożyczeń na 1 czytelnika wyniosła tu 22,7 pozycji rocznie) osiągnęła lepszy od gminy Olkusz wskaźnik. Z drugiej strony najsłabszy wynik notuje miasto Oświęcim, gdzie jeden czytelnik wypożycza średnio 16 książek rocznie.

Tabela 34. Biblioteki publiczne w wybranych gminach powiatu olkuskiego (stan na 2003 r. )

Gmina	Biblioteki	Czytelnicy	Wypożyczenia
Gmina	Biblioteki	Czytelnicy	W tys.	Na 1 czytelnika
Olkusz	17	13179	287,8	21,8
Chrzanów	11	19167	339,3	17,7
Oświęcim	8	16103	248,8	15,5
Wadowice	6	6588	149,6	22,7
Powiat olkuski	37	26490	523,7	19,8
Region małopolski	842	10595,2	13338,4	18,8

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004

Struktura wykształcenia mieszkańców

Narodowy Spis Ludności przeprowadzony w Polsce w 2002 r. zbadał poziom wykształcenia mieszkańców naszego kraju. Grupę docelową Spisu Powszechnego w kategorii „wykształcenie” stanowią osoby, które ukończyły 13 lat. Wyniki tego badania wykazane dla gminy Olkusz są korzystniejsze w świetle powiatu olkuskiego, a także (prócz poziomu wykształcenia policealnego) korzystniejsze od przeciętnych wartości województwa małopolskiego. Największą grupę mieszkańców gminy Olkusz stanowią osoby o wykształceniu średnim (35,6% wszystkich obywateli gminy powyżej 13 lat %), co jest wartością wyższą, zarówno od średniej powiatowej (32,6%), jak i regionalnej (30,4%). Co czwarty mieszkaniec badanej gminy (26,9%) legitymuje się wykształceniem podstawowym i w tej kategorii jest to wskaźnik niższy w porównaniu z wartością powiatu olkuskiego (30,0%) i regionu małopolskiego (30,5%). Prawie 20% obywateli gminy Olkusz posiada wykształcenie zawodowe, w powiecie wartość ta jest wyższa (20,7), a w regionie niższa (18,5). Dokładnie 10,7% mieszkańców gminy Olkusz jest absolwentami szkoły wyższej, co oznacza 4666 licencjatów i magistrów zamieszkujących w gminie Olkusz (w tym 4088 w mieście). Jest to lepszy wskaźnik aniżeli notowany w powiecie olkuskim (8,8% mieszkańców z wykształceniem wyższym) i niewiele wyższy w porównaniu z wartością regionu małopolskiego (10,6%). Z gmin porównywanych w niniejszej analizie, lepszy wskaźnik osób z wykształceniem wyższym notuje jedynie miasto Oświęcim (10,9%), z kolei gmina Chrzanów (9,9%) i Wadowice (8,2%) posiadają omawiany wskaźnik niższy w porównaniu z olkuskim. Ponad 3% mieszkańców gminy Olkusz legitymuje się wykształceniem policealnym i podobnie 3% mieszkańców nie posiada ukończonej nawet szkoły podstawowej.

Tabela 35. Ludność w wieku 13 lat i więcej według poziomu wykształcenia w gminie Olkusz w 2002 r.

Lp.	poziom wykształcenia	miasto	obszar wiejski	ogółem	wskaźniki wykształcenia w gminie ogółem (w %)	wskaźniki wykształcenia w powiecie (w %)	wskaźniki wykształcenia w regionie (w %)
1.	wyższe	4088	578	4666	10,7	8,8	10,6
2.	policealne	1202	173	1375	3,1	3,1	4,9
3.	średnie razem	12661	2899	15560	35,6	32,6	30,4
4.	w tym ogólnokształcące	3016	438	3464	7,9	6,7	11,4
5.	zasadnicze zawodowe	6151	2397	8548	19,6	20,7	18,5
6.	podstawowe ukończone	7956	3802	11758	26,9	30,0	30,5
7.	podstawowe nieukończone i bez wykształcenia	749	627	1376	3,1	4,2	3,5
8.	nieustalony	362	55	417	1,0	0,6	1,6
ogółem		33169	10531	43700	100,0	100,0	100,0

Źródło: „Ludność. Stan oraz struktura demograficzna i społeczno-ekonomiczna”, Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań, Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2003.

Organizacje pozarządowe w gminie Olkusz

W gminnym rejestrze organizacji pozarządowych wpisanych jest około 80 podmiotów, działających na różnych polach i wyróżniających się różnym poziomem aktywności swoich członków. Rada Miejska w Olkuszu w dniu 16 marca 2005 r. podjęła uchwałę w sprawie: "Programu współpracy Miasta i Gminy Olkusz z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art.3 ust.3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w roku 2005". Celem wprowadzenia programu jest:

1. Budowa społeczeństwa obywatelskiego poprzez rozwój aktywności społecznej,

2. Zwiększenie poczucia odpowiedzialności za siebie, swoje otoczenie i wspólnotę lokalną,

3. Stworzenie warunków do rozwoju aktywności społecznej,

4. Realizacja zadań samorządu gminnego w zakresie nie objętym przez Urząd Miasta i Gminy Olkusz i jednostki organizacyjne.

Przedmiotem współpracy władz Miasta i Gminy Olkusz z organizacjami pozarządowymi jest:

1. Realizacja zadań własnych gminy, określonych w art.7 ust.1 ustawy z dnia 08 marca 1990 r. o samorządzie gminnym, a w szczególności zadań własnych gminy obejmujących następujące obszary:

a. kultury fizycznej i turystyki,

b. kultury,

c. pomocy społecznej,

d. rozwijanie współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw.

2. Określenie potrzeb społecznych i najlepszego sposobu ich zaspakajania,

3. Budowanie programów rozwiązywania ważnych problemów społecznych.

Liczba osób pracujących

Wartościami charakteryzującymi rynek pracy, obok stopy bezrobocia, jest także liczba osób pracujących. To one (przynajmniej teoretycznie, gdyż dane te nie uwzględniają „szarej strefy”) biorą na swoje barki ciężar utrzymania pozostałych mieszkańców, a więc dzieci, uczącą się młodzież, studentów, bezrobotnych, rencistów i emerytów. Do grona osób pracujących zalicza się:

a) osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, powołanie, mianowanie lub wybór),

b) pracodawców i pracujących na własny rachunek, czyli:

- właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców gospodarstw indywidualnych w rolnictwie (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin) oraz indywidualnych właścicieli zwierząt gospodarskich nie posiadających użytków rolnych,

- właścicieli i współwłaścicieli (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin; z wyłączeniem wspólników spółek, którzy nie pracują w spółce) podmiotów prowadzących działalność gospodarczą poza gospodarstwami indywidualnymi w rolnictwie,

- inne osoby pracujące na własny rachunek, np. osoby wykonujące wolne zawody,

c) osoby wykonujące pracę nakładczą,

d) agentów (łącznie z pomagającymi członkami ich rodzin oraz osobami zatrudnionymi przez agentów),

e) członków spółdzielni produkcji rolniczej,

f) duchownych pełniących obowiązki duszpasterskie.*

*Źródło: Rocznik Statystyczny Województwa Małopolskiego 2002.

Tabela 36. Liczba pracujących mieszkańców gminy Olkusz*

Wykaz	Pracujący w latach					% wzrostu w latach 00-04
Wykaz	2000	2001	2002	2003	2004	% wzrostu w latach 00-04
Ogółem	10801	9965	9393	9241	9321	-13,7
Kobiety	5922	5559	5355	5198	5185	-12,4
% ogółu	54,8	55,8	57,0	56,2	55,6	-

*Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

W gminie Olkusz w 2004 r. pracowało 9321 jej mieszkańców (dane GUS – bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie), co oznacza spadek w stosunku do 2000 r. o prawie 14%. Pracujący stanowią niespełna 28% całej grupy ludności w wieku produkcyjnym. Jest to wynik niższy w porównaniu ze średnią wartością powiatu olkuskiego (28,3%), średnią małopolską (29,7%) i ogólnopolską (31,6%). Z gmin porównywanych w analizie, wszystkie trzy zanotowały lepsze wskaźniki liczby osób pracujących - Wadowice (gdzie pracujący stanowią 47,3% ludności gminy w wieku produkcyjnym), miasto Oświęcim (46,3%) oraz gmina Chrzanów (29,2%). Według innego wskaźnika – pracujących na 1000 mieszkańców – gmina Olkusz notuje wartość 185 osób, wyższą niż w powiecie olkuskim (191 osób) i równą wartości regionalnej (185 osób).

Tabela 37. Liczba pracujących mieszkańców w wybranych gminach powiatu olkuskiego w 2004 r.*

Gmina	Pracujący
Gmina	Liczba ogółem	W tym kobiety	Odsetek kobiet w ogólnej liczbie	Jako odsetek ludności w wieku produkcyjnym	Na 1000 mieszkańców
Olkusz	9321	5185	55,6	27,7	185,1
Chrzanów	9594	5392	56,2	29,2	191,2
Oświęcim	12005	6150	51,2	46,3	290,1
Wadowice	11069	5723	51,7	47,3	296,0
Powiat olkuski	20686	9555	46,2	28,3	180,6
Region małopolski	603106	297346	49,3	29,7	185,0
Polska	7670167	3694880	48,2	31,6	200,9

*Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.

Źródło: opracowanie własne na bazie Banku Danych Regionalnych GUS

Kobiety stanowią ponad 55% ogółu zatrudnionych mieszkańców gminy Olkusz (2004 r.), co jest średnią znacznie wyższą w porównaniu z wartością powiatową (46,2%) oraz regionalną (49,3%) i ogólnopolską (48,2%). Z gmin porównywanych tylko Chrzanów uzyskał wartość wyższą – kobiety stanowią w tej gminie 56,2% ogółu osób pracujących.

Tabela 38. Pracujący w wybranych sektorach gospodarki narodowej w wybranych gminach w 2003 r.*

Gmina	Ogółem	Sektory gospodarki narodowej
Gmina	Ogółem	Rolnictwo, łowiectwo, leśnictwo; rybołówstwo i rybactwo	Przemysł i budownictwo	Usługi rynkowe	Usługi nierynkowe
Olkusz	9241	39	3558	2341	3303
% ogółu	100,0	0,4	38,5	25,3	35,7
Chrzanów	9358	38	3125	2441	3754
% ogółu	100,0	0,4	33,4	26,1	40,1
Oświęcim	11944	69	4294	3889	3692
% ogółu	100,0	0,6	36,0	32,6	30,9
Wadowice	10913	26	5176	3077	2634
% ogółu	100,0	0,2	47,4	28,2	24,1
Powiat olkuski	20438	118	10698	4325	5297
% ogółu	100,0	0,6	52,3	21,2	25,9
Region małopolski	596429	4678	210520	199319	181912
% ogółu	100,0	0,8	35,3	33,4	30,5

*Bez podmiotów gospodarczych o liczbie pracujących do 9 osób i bez pracujących w gospodarstwach indywidualnych w rolnictwie.

Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Gminy”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004

Struktura zatrudnienia

Ciekawych informacji dostarczają dane dotyczące liczby pracujących w poszczególnych sektorach gospodarki narodowej (dane z 2003 r.). W rolnictwie, łowiectwie i leśnictwie pracuje tylko 0,4% ogółu zatrudnionych mieszkańców gminy Olkusz (nie licząc indywidualnych gospodarstw rolnych) – w tym względzie nieco niższy wynik uzyskała tylko gmina Wadowice (0,2%). Dla porównania średnia powiatu olkuskiego wynosi 0,6% wszystkich pracujących, a średnia regionu małopolskiego nie przekracza 0,8%. W dominującym sektorze gospodarki gminy Olkusz, czyli w przemyśle i budownictwie zatrudnionych jest 38,5% ogółu pracujących obywateli gminy. Jest to wskaźnik wyższy od wartości zanotowanych w gminie Chrzanów (33,4%) i mieście Oświęcim (36,0%), lecz z drugiej strony niższy od wskaźnika zanotowanego w gminie Wadowice (gdzie w przemyśle i budownictwie pracuje 47,4% ogółu zatrudnionych mieszkańców). Podkreślić należy bardzo wysoką wartość zatrudnienia w przemyśle w powiecie olkuskim – w II sektorze gospodarki pracuje mianowicie 52,3% wszystkich obywateli powiatu posiadających etat. Dla porównania średnia regionalna w tej kategorii wynosi 35,3%. Tylko co czwarty pracujący mieszkaniec gminy Olkusz (25,3% ogółu zatrudnionych) posiada zatrudnienie w najbardziej rozwojowym (zwłaszcza wśród małych i średnich przedsiębiorstw) sektorze usług rynkowych (usługi komercyjne, handel, rzemiosło). W tym przypadku gmina Olkusz osiągnęła najniższy wskaźnik z grona gmin porównywanych. Jednak najlepsze w tej kategorii, miasto Oświęcim (32,6%) i tak nie przekroczyło dość wysokiej średniej regionu małopolskiego, wynoszącej ponad 33%. Bardzo niski wskaźnik zatrudnienia w usługach rynkowych notuje natomiast powiat olkuski – etat posiada w tym sektorze gospodarki zaledwie co piąty pracujący mieszkaniec powiatu (21,2%). Tendencje te odwracają się w przypadku zatrudnienia w usługach nierynkowych, czyli sferze publicznej (m.in. administracja, edukacja, ochrona zdrowia). W tym sektorze pracuje prawie 36% ogółu zatrudnionych obywateli gminy Olkusz, co jest wartością znacznie wyższą od średniej powiatu olkuskiego (25,9%) i regionu małopolskiego (30,5%). Jednak niekwestionowanym liderem jest w tej kategorii gmina Chrzanów, gdzie pracujący w sektorze usług nierynkowych stanowią ponad 40% wszystkich zatrudnionych obywateli gminy. Pozostałe dwie gminy posiadają omawiany wskaźnik niższy od olkuskiego – miasto Oświęcim (30,9%) i gmina Wadowice (24,1%). Powyższe wyniki są jednak nieco zubożone wskutek danych GUS nie uwzględniających firm małych, liczących do 9 pracowników, a takie podmioty też stanowią pewną siłę na rynku pracy. W latach kolejnych nieco nieproporcjonalna obecna struktura zatrudnienia w powiecie olkuskim (przewaga przemysłu i znaczny odsetek zatrudnienia w usługach nierynkowych) będzie zapewne ulegać zmianom na korzyść III sektora gospodarki, a więc handlu i usług rynkowych. Według danych GUS z 2003 r. ponad 52% wszystkich pracujących mieszkańców gminy Olkusz zatrudniona jest w sektorze publicznym (4842 osoby), a pozostałe 48% pracuje w sektorze prywatnym (4399 osób).

Wynagrodzenia

Na powiatowej mapie Małopolski, pokazującej wysokość przeciętnego wynagrodzenia pracowników
w gospodarce narodowej, powiat olkuski wyróżnia się „in plus” z kwotą 2155,70 zł brutto (dane za 2003 r.). W tej umownej klasyfikacji badany powiat zajmuje bezapelacyjnie pierwszą lokatę wśród 19 powiatów ziemskich. Dla porównania przeciętne wynagrodzenie w powiecie ziemskim tarnowskim wyniosły w tym samym czasie 1685,32 zł brutto. Jedynie w Krakowie, średnia wartość wynagrodzeń jest wyższa (2324,15 zł brutto) aniżeli w powiecie olkuskim. Natomiast pracujący obywatel Małopolski zarabiał średnio w 2003 r. kwotę brutto 2109,69 zł miesięcznie.

Bezrobocie

Dane dotyczące bezrobocia pochodzą z Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu i źródeł internetowych Wojewódzkiego Urzędu Pracy w Krakowie. Jak powszechnie wiadomo PUP prowadzi kompleksowe działania w celu aktywizacji osób bezrobotnych w całym powiecie olkuskim, dlatego też stopa bezrobocia określana jest dla całego jego obszaru. W celach porównawczych w niniejszej analizie zamieszczono także wskaźniki stopy bezrobocia we wszystkich powiatach regionu małopolskiego. Dane dotyczące liczby bezrobotnych rozbito na wszystkie gminy powiatu olkuskiego, natomiast dane na temat szczegółowej struktury bezrobocia ograniczono jedynie do obszaru gminy Olkusz (dane za lata 2001-VI 2005).

Bezrobotny* – oznacza osobę niezatrudnioną i niewykonującą innej pracy zarobkowej, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia w pełnym wymiarze czasu pracy obowiązującym w danym zawodzie lub służbie albo innej pracy zarobkowej, albo jeżeli jest osobą niepełnosprawną, zdolną i gotową do podjęcia zatrudnienia co najmniej w połowie tego wymiaru czasu pracy, nieuczącą się w szkole, z wyjątkiem uczącej się w szkole dla dorosłych lub przystępującej do egzaminu eksternistycznego z zakresu tej szkoły lub w szkole wyższej w systemie wieczorowym, zaocznym lub eksternistycznym, zarejestrowaną we właściwym dla miejsca zameldowania stałego lub czasowego powiatowym urzędzie pracy oraz poszukującą zatrudnienia lub innej pracy zarobkowej, jeżeli:

a) ukończyła 18 lat,

b) nie ukończyła 60 lat - kobieta lub 65 lat - mężczyzna,

c) nie nabyła prawa do emerytury lub renty z tytułu niezdolności do pracy, renty szkoleniowej, renty socjalnej albo po ustaniu zatrudnienia, innej pracy zarobkowej, zaprzestaniu prowadzenia pozarolniczej działalności, nie pobiera zasiłku przedemerytalnego, świadczenia przedemerytalnego, świadczenia rehabilitacyjnego, zasiłku chorobowego lub macierzyńskiego,

d) nie jest właścicielem lub posiadaczem samoistnym lub zależnym nieruchomości rolnej o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w gospodarstwie rolnym o powierzchni użytków rolnych przekraczającej 2 ha przeliczeniowe,

e) nie uzyskuje przychodów podlegających opodatkowaniu podatkiem dochodowym z działów specjalnych produkcji rolnej, chyba że dochód z działów specjalnych produkcji rolnej, obliczony dla ustalenia podatku dochodowego od osób fizycznych, nie przekracza wysokości przeciętnego dochodu z pracy w indywidualnych gospodarstwach rolnych z 2 ha przeliczeniowych ustalonego przez Prezesa Głównego Urzędu Statystycznego na podstawie przepisów o podatku rolnym, lub nie podlega ubezpieczeniom emerytalnemu i rentowym z tytułu stałej pracy jako współmałżonek lub domownik w takim gospodarstwie,

f) nie podjęła pozarolniczej działalności od dnia wskazanego w zgłoszeniu do ewidencji do dnia wyrejestrowania tej działalności albo nie podlega na podstawie odrębnych przepisów obowiązkowi ubezpieczenia społecznego, z wyjątkiem ubezpieczenia społecznego rolników,

g) nie jest osobą tymczasowo aresztowaną lub nie odbywa kary pozbawienia wolności,

h) nie uzyskuje miesięcznie przychodu w wysokości przekraczającej połowę minimalnego wynagrodzenia za pracę, z wyłączeniem przychodów uzyskanych z tytułu odsetek lub innych przychodów od środków pieniężnych zgromadzonych na rachunkach bankowych,

i) nie pobiera na podstawie przepisów o pomocy społecznej zasiłku stałego,

j) nie pobiera, na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych, świadczenia pielęgnacyjnego lub dodatku do zasiłku rodzinnego z tytułu samotnego wychowywania dziecka i utraty prawa do zasiłku dla bezrobotnych na skutek upływu ustawowego okresu jego pobierania,

k) nie pobiera po ustaniu zatrudnienia świadczenia szkoleniowego,

*Ustawa z dnia 20 kwietnia 2004 r. o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy (Dz.U. 2004 nr 99 poz. 1001)

Tabela 39. Stopa bezrobocia i przeciętne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w rozbiciu na powiaty regionu małopolskiego

Powiat	Stopa bezrobocia [%]*	Przeciętne wynagrodzenie brutto [zł]**
Bocheński	14,0	1933,21
Brzeski	15,9	1731,69
Chrzanowski	20,1	2144,55
Dąbrowski	20,3	1753,77
Gorlicki	23,0	1850,82
Krakowski	12,9	2100,14
Limanowski	21,4	1768,68
Miechowski	12,5	1809,90
Myślenicki	15,9	2098,57
Nowosądecki	26,5	1819,72
Nowotarski	13,1	1757,52
Olkuski	17,9	2155,70
Oświęcimski	17,4	2012,33
Proszowicki	10,9	1818,66
Suski	12,8	1875,44
Tarnowski	17,2	1685,32
Tatrzański	12,4	1882,78
Wadowicki	15,2	1782,37
Wielicki	17,2	2117,20
m. Kraków	7,2	2324,15
m. Nowy Sącz	15,8	2018,85
m. Tarnów	11,5	1949,74
REGION MAŁOPOLSKI	14,0	2109,69
POLSKA	18,0	b.d.

*Źródło: Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie (stan na 30 czerwca 2005)

**Źródło: „Województwo Małopolskie 2004 – Podregiony, Powiaty, Miasta”. Urząd Statystyczny w Krakowie, Kraków 2004. Dane dotyczą podmiotów gospodarczych, w których liczba pracujących przekracza 9 osób, bez pracujących za granicą, fundacji, stowarzyszeń i innych organizacji (stan na 31 grudnia 2003)

Stopa bezrobocia

Stopa bezrobocia jest wskaźnikiem określającym stosunek liczby bezrobotnych do liczby ludności aktywnej zawodowo. Stopa bezrobocia w powiecie olkuskim osiągnęła pod koniec czerwca 2005 r. wartość 17,9%, co stawia badany powiat na 14 miejscu pośród powiatów ziemskich w Małopolsce. Liderem jest powiat proszowicki (10,9% bezrobocia), z kolei najwyższe wartości stopy bezrobocia zanotował powiat nowosądecki ziemski (26,5%). Wynik powiatu olkuskiego kształtował się na wyższym poziomie niż ówczesna – skądinąd jedna z najlepszych w kraju – średnia małopolska (14,0%) i na nieco niższym poziomie od stopy bezrobocia w Polsce, która wyniosła w adekwatnym okresie 18,0%.

Należy dodać, że statystyka rynku pracy obrazowana przez wskaźnik stopy bezrobocia nie uwzględnia tzw. „bezrobocia ukrytego”, które głównie na obszarach wiejskich rozwinięte jest w największym stopniu fałszując niejako prawdziwą sytuację na lokalnym rynku pracy. Bezrobocie ukryte skumulowane jest w gospodarstwach rolnych, którego członkowie (de facto nie posiadający żadnej pracy) nie rejestrują się z różnych powodów w urzędach pracy. Na zasiłek dla bezrobotnych nie mają co liczyć, ubezpieczenie zdrowotne i emerytalne zapewniają im składki płacone do Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego (KRUS), a praca wykonana od czasu do czasu „na czarno” (nierzadko za granicą) pozwala jako tako się utrzymać. Gdyby te osoby (reprezentowane także w powiecie olkuskim) formalnie zarejestrowały się w PUP jako osoby bezrobotne, wówczas stopa bezrobocia w powiecie olkuskim mogłaby jeszcze wzrosnąć.

Tabela 40. Stopa bezrobocia w powiecie olkuskim (stan na dzień 31 XII)

Rok	Stopa bezrobocia [%]
Rok	Powiat olkuski*	Region małopolski**	Polska**
2000	14,9	12,2	15,1
2001	17,1	14,0	17,4
2002	18,4	13,9	18,1
2003	17,8	13,9	18,0
2004	17,8	15,0	19,1
VI 2005	17,9%	14,0	18,0

Źródło: *Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu

**Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie

Rynek pracy w gminach należących obecnie do powiatu olkuskiego także w latach wcześniejszych (licząc od 2000 r.) charakteryzował się wyższymi wskaźnikami bezrobocia w porównaniu
z wartościami regionalnymi, a na ogół był niższy od stopy bezrobocia w Polsce (z wyjątkiem 2002 r.). Stopa bezrobocia notowana w powiecie olkuskim na koniec czerwca 2005 r. (17,9%) jest wyższa
o 3 punkty procentowe w porównaniu z danymi z 2000 r. W tym samym czasie wskaźnik bezrobocia w regionie małopolskim wzrósł o 1,8 punktu procentowego, a w skali Polski zanotowano wzrost stopy bezrobocia o 2,9 punktu procentowego.

Liczba bezrobotnych

Według najnowszych danych (z końca czerwca 2005 r.) w Powiatowym Urzędzie Pracy
w Olkuszu zarejestrowanych było 8163 bezrobotnych, z czego 48% (3920 osób) było mieszkańcami miasta i gminy Olkusz. Najmniejszy udział w ogólnej liczbie bezrobotnych mieszkańców powiatu posiada gmina Trzyciąż – 4,5%, co w liczbach bezwzględnych oznacza 370 osób bez pracy. W ciągu pięciu lat liczba bezrobotnych obywateli badanego powiatu zmniejszyła się o 2384 osoby (uwzględniając bezrobotnych gminy Sławków, która w 2002 r. przeszła do regionu śląskiego). Biorąc pod uwagę sześć gmin tworzących obecnie powiat olkuski (bez Sławkowa) we wszystkich zanotowano w latach 2001-2005 spadek liczby bezrobotnych.

Tabela 41. Liczba bezrobotnych w gminach powiatu olkuskiego w czerwcu 2005 r.

Gmina	Bezrobotni ogółem	% ogółu w powiecie	Kobiety	% ogółu	Z prawem do zasiłku	% ogółu
Bolesław	529	6,5	321	60,7	37	7,0
Bukowno	636	7,8	363	57,1	45	7,1
Klucze	1304	16,0	745	57,1	114	8,7
Olkusz	3920	48,0	2218	56,6	325	8,3
Trzyciąż	370	4,5	178	48,1	32	8,6
Wolbrom	1403	17,2	793	56,5	129	9,2
Powiat olkuski	8163	100,0	4618	56,6	682	8,4

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Liczba bezrobotnych

Według danych z czerwca 2005 r. w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu zarejestrowanych było 3920 mieszkańców gminy Olkusz, co stanowi spadek w stosunku do 2002 r. o 21% (zarejestrowano wówczas 4763 bezrobotnych w gminie Olkusz). Oznacza to, że w ciągu trzech lat liczba bezrobotnych obywateli badanej gminy zmniejszyła się o ponad 840 osób. Z grona bezrobotnych mieszkańców gminy Olkusz prawie 57% stanowią kobiety (2218 osób), co jest wskaźnikiem równym wartości powiatowej i mniejszym od średniej dla gminy Bolesław (gdzie 60,7% bezrobotnych to kobiety), Bukowno (57,1%) i Klucze (57,1%).

Tabela 42. Liczba bezrobotnych w gminie Olkusz i powiecie olkuskim (stan na 31 XII)

Rok	Liczba bezrobotnych		% bezrobotnych w gminie w stosunku do ogółu bezrobotnych w powiecie
Rok	Gmina Olkusz	Powiat olkuski
2001	4726	10547	44,8
2002	4763	9961	47,8
2003	4711	9767	48,2
2004	4213	8717	48,3
VI 2005	3920	8163	48,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Prawo do zasiłku posiadała w czerwcu 2005 r. co dwunasty bezrobotny mieszkaniec gminy Olkusz (8,3% ogółu bezrobotnych), co jest najsłabszą wartością począwszy od 2001 r. (wówczas wskaźnik ten wyniósł 19,9%). Świadczy to o długim okresie pozostawania bez pracy przez większość bezrobotnych. Analogiczny wskaźnik dla powiatu olkuskiego był w tym okresie nieco wyższy i wyniósł 8,4%. Dla porównania w gminie Wolbrom, najlepszej w tym względzie, odsetek bezrobotnych posiadających prawo do zasiłku wyniósł zaledwie 9,2%.

Tabela 43. Liczba osób bezrobotnych w gminie Olkusz z podziałem na kobiety oraz uprawnionych do zasiłku w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

Rok	Ogółem	w tym kobiety		Z prawem do zasiłku
Rok	Ogółem	Liczba	% ogółu	Liczba	% ogółu
2001	4726	2775	58,7	940	19,9
2002	4763	2702	56,7	915	19,2
2003	4711	2654	56,3	772	16,4
2004	4213	2368	56,2	590	14,0
VI 2005	3920	2218	56,6	325	8,3

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Struktura wieku bezrobotnych

W strukturze wieku osób bezrobotnych w gminie Olkusz (dane z czerwca 2005 r.) największą grupę stanowią ludzie młodzi, w przedziale wieku 25-34 lat (30,6% ogółu bezrobotnych w gminie) oraz mieszkańcy w wieku 18-24 lat (28,1%). Należy podkreślić, że proporcje pomiędzy tymi dwiema grupami wiekowymi uległy zmianie – o ile jeszcze w 2003 r. największą grupę bezrobotnych w gminie stanowiły osoby do 24 roku życia, to od 2004 r. zaczynają dominować bezrobotni w wieku 25-34 lat. Co piąty bezrobotny w badanej gminie (20,4% ogółu bezrobotnych) lokuje się w przedziale wieku 45-54 lat i wskaźnik ten z każdym rokiem (począwszy od 2001) zwiększa się. W większości są to osoby zwolnione z dużych zakładów pracy w powiecie olkuskim, często o wąskich kwalifikacjach zawodowych. Ponadto realia rynku pracy wskazują, że osoby po 45 roku życia (w demografii określa się je mianem osób w wieku niemobilnym) mają największe problemy ze znalezieniem pracy i zazwyczaj zasilają szeregi długotrwale bezrobotnych (powyżej 12 miesięcy). Ponad 18% ogółu bezrobotnych w gminie Olkusz znajduje się w przedziale wieku 35-44 lat i w ta grupa ulega corocznie relatywnemu zmniejszeniu. Kolejna grupa wiekowa, osób w przedziale 55-59 lat, stanowi zaledwie 2,4% ogółu bezrobotnych obywateli badanej gminy, a osoby nie posiadające pracy, liczące ponad 60 lat to jedynie 0,2% ogółu bezrobotnych obywateli gminy Olkusz.

Tabela 44. Struktura wieku osób bezrobotnych w gminie Olkusz w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

Wiek	2001		2002		2003		2004		VI 2005
Wiek	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%
18-24 lat	1713	36,2	1554	32,6	1446	30,7	1192	28,3	1102	28,1
25-34 lat	1322	28,0	1373	28,8	1408	29,9	1308	31,0	1201	30,6
35-44 lat	990	20,9	982	20,6	910	19,3	776	18,4	715	18,2
45-54 lat	665	14,1	800	16,8	879	18,7	849	20,2	799	20,4
55-59 lat	32	0,7	45	0,9	60	1,3	80	1,9	95	2,4
60-64 lat	4	0,1	9	0,2	8	0,2	8	0,2	8	0,2
Ogółem	4726	100,0	4763	100,0	4711	100,0	4213	100,0	3920	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Struktura wykształcenia bezrobotnych

Spośród bezrobotnych mieszkańców gminy Olkusz (w czerwcu 2005 r.) największe problemy ze znalezieniem pracy posiadały osoby o wykształceniu policealnym lub średnim zawodowym, stanowiąc aż 36,1% wszystkich bezrobotnych obywateli gminy. Wskaźnik ten z niedużymi wahaniami utrzymuje się na podobnym poziomie od kilku lat. Jak już wyżej zostało to zasygnalizowane, są to zazwyczaj osoby, które straciły pracę w dużych zakładach, a ich wąskie, choć nierzadko wysokie, kwalifikacje są obecnie mało przydatne na rynku pracy. Kolejne grupy bezrobotnych to osoby o najniższym wykształceniu – zasadniczym zawodowym (27,0% ogółu bezrobotnych w gminie) oraz podstawowym (18,0%). O ile ta pierwsza grupa bezrobotnych relatywnie zmalała w ciągu ostatnich pięciu lat, to grupa druga utrzymuje się na mniej więcej tym samym procentowym poziomie. Co dziesiąta osoba bez pracy w badanej gminie (10,4%) legitymuje się dyplomem Liceum Ogólnokształcącego. Niekorzystnym zjawiskiem (ale obserwowanym w całej Polsce) jest fakt stosunkowo wysokiego bezrobocia wśród absolwentów szkół wyższych, będących mieszkańcami badanej gminy. Stanowią oni obecnie 8,5% ogółu bezrobotnych w gminie Olkusz, co oznacza 335 licencjatów i magistrów mających problemy ze znalezieniem pracy. Dla porównania w 2000 r. liczba bezrobotnych absolwentów uczelni wynosiła 273 osoby i od tego czasu niemal stale rośnie (prócz 2004 r., gdy ta wartość była największa). Świadczy to o tym, iż dobre wykształcenie nie jest już żadnym gwarantem otrzymania pracy, a wiedza i umiejętności przyswajane przez absolwentów szkół nie zawsze odpowiadają potrzebom rynku pracy.

Tabela 45. Struktura wykształcenia osób bezrobotnych w gminie Olkusz w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

Wykształć-cenie	2001		2002		2003		2004		VI 2005
Wykształć-cenie	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%
Wyższe	273	5,8	318	6,7	384	8,2	390	9,3	335	8,5
Policealne i średnie zawodowe	1751	37,1	1702	35,7	1637	34,7	1474	35,0	1414	36,1
Średnie ogólne	424	9,0	411	8,6	396	8,4	391	9,3	408	10,4
Zasadnicze zawodowe	1485	31,4	1481	31,1	1450	30,8	1207	28,6	1057	27,0
Podstawowe	793	16,8	851	17,9	844	17,9	751	17,8	706	18,0
Ogółem	4726	100,0	4763	100,0	4711	100,0	4213	100,0	3920	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Staż pracy bezrobotnych

Analizując gminną strukturę bezrobocia według stażu pracy osób bezrobotnych, widoczny staje się fakt braku zatrudnienia dla osób dotychczas nie pracujących. Osoby bez żadnego stażu pracy stanowią dokładnie 33,5% ogółu bezrobotnych w gminie Olkusz i wskaźnik ten z każdym rokiem wzrasta (w 2001 r. grupa ta obejmowała 30,5% bezrobotnych). Drugą grupę wielkościową stanowią osoby o stażu pracy w przedziale 10-20 lat (16,1% bezrobotnych w gminie), jednak relatywna wielkość tej grupy bezrobotnych od trzech lat maleje. Niewiele mniejszą grupę bezrobotnych stanowią osoby o stażu pracy w przedziale 1-5 lat, stanowiąc 15,8% ogółu mieszkańców gminy zarejestrowanych w olkuskim PUP oraz osoby pracujące wcześniej 5-10 lat (12,6%). Co dziewiąty bezrobotny w badanej gminie (10,7% ogółu) pracował wcześniej od 10 do 20 lat, a co dziesiąty (10,2%) posiada staż pracy krótszy od 1 roku. Bezrobotni o stażu pracy powyżej 30 lat obejmują zaledwie 1,0% ogółu osób bez pracy w gminie Olkusz.

Tabela 46. Bezrobotni według stażu pracy w gminie Olkusz w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

Staż pracy	2001		2002		2003		2004		VI 2005
Staż pracy	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%
Do 1 roku	578	12,2	514	10,8	495	10,5	447	10,6	399	10,2
1-5 lat	785	16,6	790	16,6	750	15,9	661	15,7	621	15,8
5-10 lat	690	14,6	681	14,3	626	13,3	555	13,2	494	12,6
10-20 lat	800	16,9	816	17,1	796	16,9	686	16,3	632	16,1
20-30 lat	424	9,0	472	9,9	502	10,7	455	10,8	421	10,7
pow. 30 lat	9	0,2	34	0,7	43	0,9	41	1,0	41	1,0
bez stażu	1440	30,5	1456	30,6	1499	31,8	1368	32,5	1312	33,5
Ogółem	4726	100,0	4763	100,0	4711	100,0	4213	100,0	3920	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Czas pozostawania bez pracy bezrobotnych

Struktura bezrobocia według kryterium czasu pozostawania bez pracy ujawnia istotny problem bezrobocia w gminie Olkusz, jakim jest długotrwałe bezrobocie. Osoby pozostające bez pracy powyżej 12 miesięcy stanowią prawie ponad 51% ogółu bezrobotnych. Należy dodać, iż z grona wszystkich bezrobotnych powiatu olkuskiego co trzecia osoba (dokładnie 34,8% ogółu) nie posiada pracy dłużej niż 2 lata i wskaźnik ten corocznie ulega zwiększeniu (w 2001 r. wyniósł 27,7%). Z doświadczenia wiadomo, że osoby takie mają bardzo małą motywację do poszukiwania pracy, a wiele z nich nie wykazuje większego zainteresowania stałym zatrudnieniem. Ponadto osoby te w największym stopniu narażone są na proces wykluczenia społecznego. Grono osób długotrwale bezrobotnych może się niedługo powiększyć, gdyż w przedziale stażu pracy od 6 do 12 miesięcy znajduje się kolejne 16,7% bezrobotnych obywateli gminy Olkusz. Następne grupy bezrobotnych przedstawiają się następująco – 12,9% ogółu bezrobotnych w badanej gminie pozostaje bez pracy przez 3-6 miesięcy, 10,2% bezrobotnych nie pracuje od 1 do 3 miesięcy, a 8,8% bezrobotnych nie jest zatrudniona krócej niż 1 miesiąc.

Tabela 47. Bezrobotni według czasu pozostawania bez pracy w gminie Olkusz w latach 2001-2005 (stan na 31 XII)

Czas pozostawania bez pracy	2001		2002		2003		2004		VI 2005
Czas pozostawania bez pracy	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%	liczba	%
do 1 m-ca	253	5,4	314	6,6	279	5,9	307	7,3	343	8,8
1-3 m-cy	576	12,2	586	12,3	508	10,8	479	11,4	401	10,2
3-6 m-cy	695	14,7	681	14,3	592	12,6	555	13,2	506	12,9
6-12 m-cy	869	18,4	830	17,4	788	16,7	665	15,8	655	16,7
12-24 m-cy	1025	21,7	972	20,4	1030	21,9	761	18,1	649	16,6
pow. 24 m-cy	1308	27,7	1380	29,0	1514	32,1	1446	34,3	1366	34,8
ogółem	4726	100,0	4763	100,0	4711	100,0	4213	100,0	3920	100,0

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Programy aktywizujące i oferty pracy

Ogółem w latach 2000 – 2004 w działaniach aktywizujących wzięło udział łącznie 4710 bezrobotnych mieszkańców gminy Olkusz. Najbardziej owocnym w tym zakresie był 2003 r., kiedy z różnych form wsparcia skorzystało 1218 osób bezrobotnych – dla porównania w 2001 r. zaktywizowano jedynie 564 osoby bezrobotne z terenu gminy. Spośród wyszczególnionych poniżej rodzajów aktywizacji zawodowej prowadzonej przez Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu największym powodzeniem wśród bezrobotnych cieszyły się szkolenia (34,2% ogółu osób bezrobotnych mieszkańców badanej gminy korzystających z programów aktywizujących), poradnictwo zawodowe (29,6% ogółu), staże (14,6%), prace interwencyjne (14,2%) i roboty publiczne (5,5%). W okresie pięciu lat 25 bezrobotnych z gminy Olkusz uzyskało z PUP pożyczki na prowadzenie własnej działalności gospodarczej, a 5 przedsiębiorców otrzymało pożyczki na utworzenie nowych miejsc pracy.

Tabela 48. Programy aktywizujące w gminie Olkusz w latach 2000-2004

Wyszczególnienie	Liczba osób zaktywizowanych					ogółem	% ogółu
Wyszczególnienie	2000 r.	2001 r.	2002 r.	2003 r.	2004 r.	ogółem	% ogółu
Prace interwencyjne	184	87	120	161	117	669	14,2
Roboty publiczne	58	58	57	43	43	259	5,5
Umowy absolwenckie	12	0	15	15	4	46	1,0
Przygotowanie zawodowe w miejscu pracy	-	-	-	-	8	8	0,2
Staże	121	88	154	215	108	686	14,6
szkolenia	223	165	334	426	461	1609	34,2
Pożyczki dla osób bezrobotnych	5	4	5	11	0	25	0,5
Pożyczki dla pracodawców na utworzenie stanowiska pracy	2/2*	0	2/3*	1/1*	0	5/6*	0,1
Dotacje dla bezrobotnych na rozpoczęcie działalności gospodarczej	-	-	-	-	5	5	0,1
Dotacje dla pracodawców na utworzenie stanowiska pracy dla osób bezrobotnych	-	-	-	-	1/1*	1/1*	0,0
Poradnictwo zawodowe	154	162	297	346	437	1396	29,6
Ogółem	759	564	985	1218	1184	4710	100,0

* liczba pracodawców/liczba stanowisk

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Kursy dla bezrobotnych

Głównymi kierunkami szkoleń zorganizowanych przez Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu dla bezrobotnych było w 2004 r.:

· komputer w pracy administracyjno-biurowej

· księgowość komputerowa

· kosztorysowanie komputerowe i grafika komputerowa

· nowoczesny sprzedawca z obsługą kas fiskalnych

· operator koparki - ładowarki

· pracownik ochrony fizycznej

· murarz - tynkarz

· gospodarka magazynowa z obsługa wózków widłowych

· uprawnienia SEP

· obsługa suwnic

· spawacz gazowy i w osłonie CO₂

· pracownik administracyjno – biurowy

· palacz CO

· florystyka

Liczba ofert pracy w powiecie

Liczba ofert pracy zgłaszanych do Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu w niewielkim stopniu zaspokaja potrzeby osób bezrobotnych. W 2004 r. olkuski PUP dysponował pulą 1416 ofert pracy, z czego 873 oferty (niemal 62%) były subsydiowane w ramach Funduszu Pracy i innych źródeł zewnętrznych (np. PFRON) – pozostałą część ofert zgłosili lokalni przedsiębiorcy. Biorąc pod uwagę, iż w tym samym roku zarejestrowanych było w Powiatowym Urzędzie Pracy w Olkuszu 8717 bezrobotnych mieszkańców powiatu, to statystycznie na 10 kandydatów przypadały średnio 1,6 miejsca pracy. Jest to i tak najlepszy wskaźnik w całym okresie pięcioletnim. Dla porównania w 2000 r. (1082 oferty), na 10 bezrobotnych przypadało średnio 1 miejsce pracy. Dane te nie uwzględniają oczywiście ofert zatrudnienia nie zgłoszonych przez przedsiębiorców do Powiatowego Urzędu Pracy, a także tzw. szarej strefy, która w okresie słabej koniunktury gospodarczej nie jest zjawiskiem marginalnym, a czasami wręcz jedyną możliwością zarobku przez osoby nie posiadające stałego zatrudnienia.

Tabela 49. Oferty pracy w powiecie olkuskim w latach 2000-2004

Wyszczególnienie	2000	2001	2002	2003	2004
Liczba ofert pracy w powiecie	1237	1082	1432	1308	1416
w tym pracy subsydiowanej	733	507	882	976	873
Praca subsydiowana jako % ogółu ofert	59,3	46,9	61,6	74,6	61,7
Liczba ofert pracy na 10 bezrobotnych	1,3	1,0	1,4	1,3	1,6

Źródło: opracowanie własne na bazie danych Powiatowego Urzędu Pracy w Olkuszu

Powiatowe Urzędy Pracy w obecnym kształcie prowadzą szeroki zakres działań służących walce z bezrobociem oraz zmniejszaniu jego negatywnych skutków. Nie ograniczają się zatem tylko i wyłącznie do rejestracji osób bezrobotnych i wypłacaniu zasiłków, lecz prowadzą działalność z zakresu poradnictwa zawodowego, informacji zawodowej, organizują Kluby Pracy, pośredniczą w kontaktach bezrobotnych z pracodawcami (i odwrotnie), organizują szkolenia zawodowe, a nade wszystko organizują aktywne formy przeciwdziałania bezrobociu. Jednak nawet najsprawniej działający Urząd Pracy nie jest w stanie prowadzić polityki przeciwdziałającej bezrobociu przy nazbyt ubogich środkach finansowych przyznawanych do tej pory zarówno na funkcjonowanie urzędu, jak również na aktywną politykę na rynku pracy. Obecnie, funkcjonując w strukturach Unii Europejskiej walka z bezrobociem zostaje wzmocniona funduszami strukturalnymi (z Europejskiego Funduszu Społecznego), ale pozyskanie których w dużym stopniu będzie zależeć od aktywności władz lokalnych wszystkich szczebli. Niebagatelną rolę zaczynają już odgrywać Powiatowe Urzędy Pracy, tworzące projekty z zakresu rynku pracy i aktywizacji osób bezrobotnych. Jednak partnerami w tych projektach muszą być sami bezrobotni, którzy z większym zaangażowaniem niż dotychczas powinni włączyć się w realizowane projekty.

Przedsiębiorczość i podmioty gospodarcze

Gmina Olkusz, a w szczególności miasto, jest tradycyjnym obszarem przemysłowym, bardzo silnie do niedawna związanym z przemysłem metalowym, maszynowym oraz wydobywczym. Restrukturyzacja gałęzi przemysłu ciężkiego, która nastąpiła po przemianach ustrojowych, trwa na terenie Olkusza do dnia dzisiejszego i wiąże się m.in. ze zmniejszaniem liczby miejsc pracy w dużych zakładach przemysłowych, powstawaniem nowych spółek na bazie dawnych przedsiębiorstw państwowych oraz reorientacją produkcji. Zmiany te powodują określone problemy społeczne na terenie miasta, jak: wysoka stopa bezrobocia, wysoki odsetek osób długo pozostających bez pracy, ubożenie, etc. Mimo tych negatywnych czynników, należy również podkreślić pozytywne elementy lokalnej przedsiębiorczości. Niewątpliwie należą do nich duża liczba małych i średnich przedsiębiorstw, wysoki wskaźnik liczby działalności gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON w przeliczeniu na 1000 mieszkańców, dobre położenie geograficzne i komunikacyjne oraz wiele innych. Stan działalności gospodarczej na terenie gminy Olkusz na przełomie 2004 i 2005 r., wg danych GUS (na tle innych gmin o podobnych uwarunkowaniach społeczno-gospodarczych, województwa małopolskiego oraz Polski) przedstawiają poniższe tabele.

Tabela 50. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON (stan w dniu 31.12.2004 r.)

Gmina	Ogółem	Sektor publiczny	Sektor prywatny
Olkusz	6098	183	5906
Chrzanów	4658	128	4530
Oświęcim	4191	254	3937
Wadowice	4243	130	4113
powiat olkuski	11713	368	11345
Region małopolski	288773	9047	279726
Polska	3576830	134513	3442317

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 51. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON (stan w dniu 31.12.2004 r.) – porównanie %.

Gmina	Ogółem	Sektor publiczny	Sektor prywatny
Olkusz	100,0%	100,0%	100,0%
Chrzanów	76,39%	69,95%	76,70%
Oświęcim	68,73%	138,80%	66,66%
Wadowice	69,58%	71,04%	69,64%
powiat olkuski	192,08%	201,09%	192,09%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w rejestrze REGON, działających na terenie gminy Olkusz jest wyraźnie większa w porównaniu do liczby podmiotów w gminach
o podobnym profilu administracyjnym i gospodarczym w województwie małopolskim, takich jak: gmina Chrzanów, miejska gmina Oświęcim, czy gmina Wadowice. Znacznie większa liczba podmiotów gospodarczych zarejestrowana w Olkuszu jest z pewnością silnym atutem gminy, szczególnie, że różnice te są stosunkowo wysokie. Na sytuację taką z pewnością ma wpływ wiele czynników natury historycznej, geograficznej, komunikacyjnej, czy społecznej. Niewątpliwie gmina Olkusz, poprzez położenie w bezpośrednim sąsiedztwie aglomeracji krakowskiej i śląskiej, stanowi wyjątkowo atrakcyjny teren do prowadzenia działalności gospodarczej. Jednak to samo można powiedzieć o położeniu Chrzanowa, który dodatkowo leży przy Autostradzie A4, umożliwiającej dużo szybsze połączenia z ww. aglomeracjami, a mimo wszystko posiada on wyraźnie mniejszą liczbę zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Można również upatrywać przyczyn tak dużej różnicy w liczbie podmiotów gospodarczych pomiędzy Olkuszem a gminami porównywanymi w mentalności społeczności lokalnej – jej cechach przedsiębiorczych, mobilności, aktywności, etc. Jeszcze lepiej obraz sytuacji oddaje wskaźnik liczby podmiotów gospodarczych
w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Liczba podmiotów gospodarczych na 1000 mieszkańców w gminie Olkusz jest największa spośród wszystkich porównywanych gmin. Wskaźnik ten jest również wyższy od wskaźników dla powiatu olkuskiego, województwa małopolskiego i od wskaźnika dla Polski. Druga pod tym względem spośród porównywanych gmin – gmina Wadowice znana z rozwiniętych cech przedsiębiorczych wśród społeczności lokalnej – posiada analogiczny wskaźnik na dużo niższym poziomie (113 firm na 1000 mieszkańców, przy 121 w gminie Olkusz).

Tabela 52. Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców

Gmina	Podmioty ogółem na 1000 ludności	Podmioty sektora prywatnego na 1000 ludności	Podmioty osób fizycznych na 1000 ludności	Spółki prawa handlowego na 1000 ludności
Olkusz	121	117	100	3,3
Chrzanów	93	90	71	4,3
Oświęcim	101	95	73	4,1
Wadowice	113	110	92	3,2
powiat olkuski	102	99	84	2,6
Region małopolski	89	86	69	4,5
Polska	94	90	72	5,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 53. Liczba podmiotów gospodarczych w przeliczeniu na 1000 mieszkańców – porównanie %.

Gmina	Podmioty ogółem na 1000 ludności	Podmioty sektora prywatnego na 1000 ludności	Podmioty osób fizycznych na 1000 ludności	Spółki prawa handlowego na 1000 ludności
Olkusz	100,0%	100,0%	100,0%	100,0%
Chrzanów	76,86%	76,92%	71,00%	130,30%
Oświęcim	83,47%	81,20%	73,00%	124,24%
Wadowice	93,39%	94,02%	92,00%	96,97%
powiat olkuski	84,30%	84,62%	84,00%	78,79%

Źródło: Opracowanie własne na bazie: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych.

Rozpatrując jednak zarejestrowane w poszczególnych gminach podmioty gospodarcze pod kątem form własności, należy zauważyć niekorzystną strukturę w przedsiębiorczości olkuskiej. Gmina Olkusz posiada najmniej ze wszystkich porównywanych gmin spółek prawa handlowego, a w tym spółek z kapitałem zagranicznym. Spółki prawa handlowego na ogół zakładane są w przypadku prowadzenia działalności gospodarczej na większą skalę – co najczęściej wiąże się z większą ilością miejsc pracy – lub obecnością kapitału zagranicznego. W tym obszarze gminy Chrzanów, Oświęcim i Wadowice stosunkowo wyraźnie wyprzedzają gminę Olkusz, szczególnie jeżeli rozpatrywać udział liczby spółek prawa handlowego lub spółek z kapitałem zagranicznym do ogółu zarejestrowanych przedsiębiorstw (udział liczby spółek prawa handlowego do ogółu zarejestrowanych przedsiębiorstw: Chrzanów 4,7%, Oświęcim 4,1%, Wadowice 2,8%, Olkusz 2,7%; udział liczby spółek z kapitałem zagranicznym do ogółu zarejestrowanych przedsiębiorstw: Oświęcim 0,7%, Chrzanów 0,6%, Wadowice 0,5%, Olkusz 0,2%).

Tabela 54. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON (stan w dniu 31.12.2004 r.)

Gmina	Ogółem	Sektor publiczny	Sektor prywatny	Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą	Spółki prawa handlowego	Spółki z udziałem kapitału zagranicznego	Spółdzielnie
Olkusz	6098	183	5906	5050	167	15	19
Chrzanów	4658	128	4530	3560	218	27	14
Oświęcim	4191	254	3937	3003	171	28	13
Wadowice	4243	130	4113	3435	120	21	16
powiat olkuski	11713	368	11345	9674	297	30	31
Region małopolski	288773	9047	279726	223637	14841	2523	1190
Polska	3576830	134513	3442317	2763380	214974	51347	18435

Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych.

Tabela 55. Podmioty gospodarki narodowej zarejestrowane w rejestrze REGON (stan w dniu 31.12.2004 r.) – udział %.

Gmina	Ogółem	Sektor publiczny	Sektor prywatny	Osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą	Spółki prawa handlowego	Spółki z udziałem kapitału zagranicznego	Spółdzielnie
Olkusz	100%	3,00%	96,85%	82,81%	2,74%	0,25%	0,31%
Chrzanów	100%	2,75%	97,25%	76,43%	4,68%	0,58%	0,30%
Oświęcim	100%	6,06%	93,94%	71,65%	4,08%	0,67%	0,31%
Wadowice	100%	3,06%	96,94%	80,96%	2,83%	0,49%	0,38%
powiat olkuski	100%	3,14%	96,86%	82,59%	2,54%	0,26%	0,26%
Region małopolski	100%	3,13%	96,87%	77,44%	5,14%	0,87%	0,41%
Polska	100%	3,76%	96,24%	77,26%	6,01%	1,44%	0,52%

Źródło: Opracowanie własne na bazie: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych.

Śledząc zmiany liczby olkuskich przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON na przestrzeni kilku ostatnich lat można zauważyć stałą tendencję rosnącą. W przeciągu ostatnich 5 lat na terenie miasta i gminy Olkusz przybyło ok. 16% podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON. Porównując te wartości z innymi gminami należy stwierdzić, iż nie jest to wartość najwyższa. W analogicznym okresie na terenie miasta Oświęcim przybyło ok. 24% nowych podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON, mimo że miasto to, jako jedyne wśród porównywanych, zanotowało zmniejszenie liczby firm pomiędzy rokiem 2002 a 2003. Pozostałe porównywane gminy posiadają wskaźniki podobne do Olkusza.

Tabela 56. Zmiany liczby podmiotów gospodarczych zarejestrowanych w systemie REGON (stan w dniu 31.12.2004 r.).

Gmina	Wartość	2000	2001	2002	2003	2004	Zmiana 2004-2000 (%)
Olkusz	Ogółem	5235	5526	5758	5906	6098	16%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	100	106	114	117	121	21%
Olkusz – miasto	Ogółem	4428	4592	4751	4862	4989	13%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	111	116	125	128	132	19%
Olkusz – wieś	Ogółem	807	934	1007	1044	1100	36%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	63	73	80	83	87	38%
Chrzanów	Ogółem	4007	4361	4501	4600	4658	16%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	78	86	89	91	93	19%
Oświęcim	Ogółem	3389	3626	3838	3810	4191	24%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	80	86	92	92	101	26%
Wadowice	Ogółem	3728	3881	4075	4221	4243	14%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	101	105	109	113	113	12%
Powiat olkuski	Ogółem	9992	10676	11159	11432	11713	17%
	Liczba podmiotów na 1000 ludności	86	92	96	99	102	19%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

W strukturze terytorialnej widać wyraźny podział pomiędzy terenami miejskimi, a wiejskimi miasta i gminy Olkusz w kontekście zmian liczby przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON oraz wskaźnika liczby podmiotów w przeliczeniu na 1000 mieszkańców. Na terenach wiejskich gminy występuje wyraźnie większa dynamika przyrostu nowych przedsiębiorstw w stosunku do miasta. Pomiędzy rokiem 2000 a 2004 na terenach wiejskich przybyło ok. 36% nowych firm, w stosunku do 13% zanotowanych w analogicznym okresie dla obszarów miejskich. Podobnie wygląda sytuacja ze zmianami wskaźnika liczby podmiotów na 1000 mieszkańców. Spowodowane jest to kilkoma czynnikami, z których najważniejsze to: zapełnianie nisz gospodarczych na terenach słabiej rozwiniętych, odchodzenie ludności od rolnictwa na rzecz prowadzenia drobnych działalności gospodarczych, nadrabianie zaległości gospodarczych na terenach wiejskich. We wszystkich porównywanych gminach, wraz ze wzrostem liczby podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON wzrasta również wskaźnik liczby przedsiębiorstw w przeliczeniu na 1000 mieszkańców.

Struktura sektorowa przedsiębiorstw w gminie Olkusz jest typowa dla gmin polskich. Przeważają w niej przedsiębiorstwa z branży „handel i naprawy”, które stanowią niemal 40% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON. Wskaźnik ten z jednej strony powinien być przyjmowany z zadowoleniem przez władze samorządowe, gdyż świadczy o dużej liczbie małych i średnich firm, które najczęściej tworzą branżę określaną jako „handel i naprawy”. W połączeniu z dużą liczbą przedsiębiorstw ogółem zarejestrowaną na terenie miasta i gminy w rejestrze REGON, stanowi to niewątpliwy atut dla miasta i możliwość realizacji różnorodnych programów przeznaczonych na wsparcie dla małej i średniej przedsiębiorczości ze środków strukturalnych Unii Europejskiej. Z drugiej jednak strony zestawiając liczbę przedsiębiorstw z branży „handel naprawy” z wysokim bezrobociem panującym w powiecie olkuskim, można wysnuć wniosek, iż małe i średnie przedsiębiorstwa stanowią w zdecydowanej większości działalności jednoosobowe, nie tworzące nowych miejsc pracy. Ta tendencja utrzymująca się od lat w powiecie olkuski (a tym samym w mieście i gminie Olkusz) – duża liczba przedsiębiorstw, a jednocześnie wysoka stopa bezrobocia – jest niepokojąca. Świadczy o słabości lokalnej gospodarki, a w tej sytuacji jej uzdrowieniem mogłyby być przedsiębiorstwa większe, dynamicznie rozwijające się i tworzące nowe miejsca pracy bezpośrednio i pośrednio (zatrudniając wielu podwykonawców, wykorzystując potencjał dużej liczby małych i średnich firm). Wśród porównywanych gmin jedynie Chrzanów cechuje podobny udział firm z branży „handel i naprawy”. W pozostałych gminach firmy te stanowią mniejszy udział w ogólnej liczbie przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON – Wadowice 34%, Oświęcim 36%. Dominacja firm z sektora „handel i naprawy”, może wiązać się również ze stosunkowo dużym importem przetworzonych produktów na teren miasta i gminy oraz faktem, iż w okresie stagnacji gospodarczej przedsiębiorców cechuje niechęć do kapitałochłonnych inwestycji o dłuższym okresie zwrotu (produkcja) i większa skłonność do podejmowania ryzyka w obszarze handlu i usług, ze względu na mniejsze bariery finansowe wejścia i wyjścia z biznesu.

Pozytywnym trendem olkuskiej gospodarki jest występowanie za drugim miejscu pod względem liczby przedsiębiorstw branży określanej, jako „obsługa nieruchomości i firm”. Stanowią one ponad 13% wszystkich przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON na terenie miasta i gminy. Przedsiębiorstwa te zaliczane są do firm świadczących usługi wyspecjalizowane, przynoszące duże dochody. Stąd też najczęściej generują one nowe miejsca pracy i posiadają środki na inwestycje. Jednak porównując udział tych firm w ogólnej liczbie przedsiębiorstw w innych gminach, należy stwierdzić, iż posiadają one większe wartości. W Chrzanowie firmy z tej branży stanowią ponad 15%, a w Oświęcimiu ponad 14%. Jedynie w Wadowicach udział tych firm przekracza nieco 10%.

Równorzędne wartości udziału w ogólnej liczbie przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON na terenie miasta i gminy Olkusz posiadają firmy z sektora „przemysł” oraz „budownictwo”. Podmioty z obydwu branż stanowią po ok. 10% wszystkich firm. Dane te pokazują, iż miasto i gmina Olkusz nie jest już typowo przemysłowym terenem, mimo że w świadomości mieszkańców wielu regionów Małopolski w dalszym ciągu jest tak postrzegana. Jedynie 10% firm z branży „przemysł” świadczy o zakończeniu procesów restrukturyzacyjnych na terenie miasta i gminy, które przyniosły zmniejszenie liczby przedsiębiorstw przemysłowych, a tym samym uwolniły stosunkowo dużą rzeszę osób bezrobotnych. Firmy z tej branży w zdecydowanej większości stanowią sektor produkcyjny, tworzący dużo miejsc pracy. Przedsiębiorstwa z branży „przemysł”, szczególnie reprezentujące tzw. wysokie technologie oraz innowacje są na terenie miasta i gminy bardzo pożądane. Takie firmy, uzupełnione o duża liczbę tradycyjnych firm dla subregionu (meblarstwo, produkcja obuwia, przemysł spożywczy), mają swoje siedziby w Wadowicach. Przedsiębiorstwa z branży „przemysł” stanowią w tej gminie aż 21% wszystkich przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON. W pozostałych porównywanych gminach wskaźniki te przedstawiały się wyraźnie poniżej wskaźnika olkuskiego – w Oświęcimiu stanowią jedynie ok. 6,5%, a w Chrzanowie 8,5%.

Jeżeli chodzi o branżę „budownictwo” to wszystkie porównywane gminy posiadają porównywane wskaźniki – przedsiębiorstwa z tego sektora stanowią ok. 10% wszystkich podmiotów zarejestrowanych w systemie REGON. Jedynie na terenie miasta Oświęcim firmy z tej branży stanowią niecałe 9%.

Tabela 57. Struktura branżowa przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON (stan w dniu 31.12.2003 r.).

Gmina	Sekcje PKD
Gmina	Ogółem	Przemysł	Handel i naprawy	Transport, gospodarka magazynowa i łączność	Obsługa nieruchomości i firm	Budownictwo
Olkusz	5906	598	2346	442	787	605
Chrzanów	4600	394	1817	281	713	485
Oświęcim	3810	252	1383	345	538	336
Wadowice	4221	886	1458	199	424	418
powiat olkuski	11432	1278	4559	928	1349	1161

Źródło: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Krakowie, Gminy, powiaty, podregiony., Kraków 2004.

Tabela 58. Struktura branżowa przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON (stan w dniu 31.12.2003 r.) – porównanie %.

Gmina	Sekcje PKD
Gmina	Ogółem	Przemysł	Handel i naprawy	Transport, gospodarka magazynowa i łączność	Obsługa nieruchomości i firm	Budownictwo
Olkusz	100%	10,13%	39,72%	7,48%	13,33%	10,24%
Chrzanów	100%	8,57%	39,50%	6,11%	15,50%	10,54%
Oświęcim	100%	6,61%	36,30%	9,06%	14,12%	8,82%
Wadowice	100%	20,99%	34,54%	4,71%	10,05%	9,90%
powiat olkuski	100%	11,18%	39,88%	8,12%	11,80%	10,16%

Źródło: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Krakowie, Gminy, powiaty, podregiony., Kraków 2004.

Przedsiębiorstwa z sektora „transport, gospodarka magazynowa i łączność” stanowią na terenie miasta i gminy Olkusz blisko 7,5%. Są to wartości średnie w stawce porównywanych gmin. Większy udział tych podmiotów posiada miasto Oświęcim, gdzie stanowią one ponad 9%. Porównując wskaźniki określające strukturę branżową olkuskich firm do wskaźników notowanych w powiecie, należy stwierdzić, iż są one bardzo podobne. W zasadzie we wszystkich analizowanych sektorach różnice te nie przekraczały 1,5 punktu procentowego. Sytuacja ta jest oczywiście spowodowana wielkością lokalnej gospodarki miasta i gminy Olkusz, która stanowi o sile gospodarki powiatowej. Olkusz, jako największy ośrodek gospodarczy w powiecie koncentruje większość firm we wszystkich branżach.

Tabela 59. Struktura branżowa przedsiębiorstw zarejestrowanych w systemie REGON (stan w dniu 31.12.2003 r.) – miasto i gmina Olkusz a powiat olkuski – porównanie %.

Gmina	Sekcje PKD
Gmina	Ogółem	Przemysł	Handel i naprawy	Transport, gospodarka magazynowa i łączność	Obsługa nieruchomości i firm	Budownictwo
Olkusz	51,66%	46,79%	51,46%	47,63%	58,34%	52,11%
powiat olkuski	100%	100%	100%	100%	100%	100%

Źródło: Wojewódzki Urząd Statystyczny w Krakowie, Gminy, powiaty, podregiony., Kraków 2004.

Najwięcej firm skoncentrowanych w mieście i gminie Olkusz należy do branży „obsługa nieruchomości i firm”. Stanowią one ponad 58% wszystkich firm tego sektora w powiecie olkuskim. Ponadto powyżej 50% przedsiębiorstw w powiecie olkuskim posiada swoją siedzibę w mieście i gminie Olkusz z branż: „budownictwo” oraz „handel i naprawy”. Firmy z sektora „przemysł” stanowią blisko 47% wszystkich podmiotów tej branży w powicie olkuskim. Świadczy to również o tym, że pozostałe gminy powiatu olkuskiego posiadają silnie rozwiniętą branżę przemysłową, która w dużej mierze jest pozostałością po dawnych wielkich przedsiębiorstwach państwowych, obecnie zrestrukturyzowanych i dających sobie rade na wymagającym rynku. W takich gminach jak Wolbrom, Bukowno, Bolesław produkcja przemysłowa wciąż skupia duże liczby podmiotów gospodarczych. Stąd też miasto i gmina Olkusz, choć jest największym ośrodkiem gospodarczym powiatu nie uzyskała wskaźników większych niż 50%. Podobnie rzecz się ma w przypadku sektora „transport, gospodarka magazynowa i łączność”.

Gospodarka finansowa gminy

Porównując budżety samorządowe wybranych gmin Małopolski, w tym miasta i gminy Olkusz, można zauważyć stosunkowo duże dysproporcje w strukturze dochodów. Dochody budżetu miasta i gminy Olkusz w 2004 r. wynosiły 67497,6 tys. zł i wśród porównywanych gmin były wyższe jedynie od dochodów budżetu gminy Wadowice. Zarówno Chrzanów, jak i Oświęcim posiadały w analogicznym okresie większe dochody.

Dochody własne w budżecie miasta i gminy Olkusz stanowiły ponad 62% i były niższe niż w przypadku dochodów własnych Oświęcimia (70%) i Chrzanowa (blisko 66%). Najniższy wskaźnik odnotowano w budżecie Wadowic, gdzie dochody własne stanowiły ok. 51% ogółu dochodów. Duże znaczenie dla dochodów porównywanych gmin miały subwencje, które w przypadku Olkusza stanowiły ponad 27%, a udział ten był niższy jedynie od budżetu gminy Wadowice (ponad 29%). Najniższy udział subwencji w dochodach ogółem odnotowano w Oświęcimiu – ok. 18%. Kolejną składową dochodów budżetów samorządowych są dotacje, które w przypadku omawianych gmin stanowiły pomiędzy 9,5 – 11,5%. Jedynie w gminie Wadowice wartość ta zwiększyła się ponad 19%, co w głównej mierze spowodowane było dopływem dodatkowych środków do budżetu w postaci dotacji celowych na usuwanie skutków powodzi i zabezpieczeń przeciwpowodziowych.

Tabela 60. Porównanie budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w tys. zł.

Gmina	Dochody ogółem	Dochody własne	Subwencje	Dotacje
Olkusz	67497,6	42005,6	18519,0	6973,0
Chrzanów	70051,1	46104,6	17209,8	6736,7
Oświęcim	75099,6	52828,7	13600,0	8605,6
Wadowice	58014,2	29626,3	17185,6	11174,5

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 61. Porównanie budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok – udział %.

Gmina	Dochody ogółem	Dochody własne	Subwencje	Dotacje
Olkusz	100%	62,2%	27,4%	10,3%
Chrzanów	100%	65,8%	24,6%	9,6%
Oświęcim	100%	70,3%	18,1%	11,5%
Wadowice	100%	51,1%	29,6%	19,3%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Jednak dla dochodów budżetów jednostek samorządowych najważniejszym elementem są dochody własne, które pozwalają przeznaczać środki na inwestycje oraz są pewnego rodzaju wskaźnikiem kondycji lokalnej gospodarki, gdyż duża ich część pochodzi z udziałów gminy w podatku dochodowym od osób fizycznych i prawnych działających na terenie danej jednostki samorządowej

Tabela 62. Struktura dochodów własnych w budżetach samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w tys. zł.

Wyszczególnienie	Olkusz	Chrzanów	Oświęcim	Wadowice
Dochody własne razem	42005,6	46104,6	52828,7	29626,3
Podatek rolny	84,3	180,0	108,7	579,2
Podatek od nieruchomości	14180,8	14382,7	25200,5	8986,7
Podatek od środków transportowych	860,0	481,7	369,0	665,3
Wpływy z innych lokalnych opłat	115,8	129,6	27,6	50,8
Wpływy z opłaty skarbowej	870,2	828,4	1176,6	1065,1
Podatek od czynności cywilnoprawnych	768,7	688,0	873,0	758,7
Dochody z majątku gminy	5883,2	4429,0	2774,1	1926,7
Wpływy z usług	730,5	1615,3	1677,8	1777,5
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem	15276,6	18991,4	16282,7	11232,6
Pozostałe	3235,5	4378,5	4338,7	2583,7
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych	14817,6	18119,7	15000,9	10105,8
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych	458,9	871,7	1281,7	1126,8

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 63. Struktura dochodów własnych w budżetach samorządowych wybranych gmin za 2004 rok
– udział %.

Wyszczególnienie	Olkusz	Chrzanów	Oświęcim	Wadowice
Dochody własne razem	100%	100%	100%	100%
Podatek rolny	0,2%	0,4%	0,2%	2,0%
Podatek od nieruchomości	33,8%	31,2%	47,7%	30,3%
Podatek od środków transportowych	2,0%	1,0%	0,7%	2,2%
Wpływy z innych lokalnych opłat	0,3%	0,3%	0,1%	0,2%
Wpływy z opłaty skarbowej	2,1%	1,8%	2,2%	3,6%
Podatek od czynności cywilnoprawnych	1,8%	1,5%	1,7%	2,6%
Dochody z majątku gminy	14,0%	9,6%	5,3%	6,5%
Wpływy z usług	1,7%	3,5%	3,2%	6,0%
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa razem	36,4%	41,2%	30,8%	37,9%
Pozostałe	7,7%	9,5%	8,2%	8,7%
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób fizycznych	35,3%	39,3%	28,4%	34,1%
Udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa podatek dochodowy od osób prawnych	1,1%	1,9%	2,4%	3,8%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Analizując dochody własne omawianych gmin należy zwrócić uwagę na fakt, iż tylko niektóre z podatków stanowią o rzeczywistej wielkości budżetu samorządowego. Niemal we wszystkich porównywanych gminach największą częścią dochodów własnych był udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, w tym głównie udział w podatku dochodowym od osób fizycznych, stanowiącym dochody budżetu państwa. Kategoria ta w przypadku miasta i gminy Olkusz stanowiła w 2004 r. 36,4% wszystkich dochodów własnych, w tym udział w podatku dochodowym od osób fizycznych stanowił aż 35,3%. Podobna sytuacja obserwowana jest w Chrzanowie i w Wadowicach. W mieście i gminie Chrzanów udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa stanowił 41,2% ogółu dochodów własnych - najwięcej spośród porównywanych gmin (w tym udział w podatku dochodowym od osób fizycznych – 39,3%), a w Wadowicach 37,9% (w tym udział w podatku dochodowym od osób fizycznych – 34,1%). Jedynie dla miasta Oświęcimia element ten nie był największą wartością ogółu dochodów własnych - udział w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa tworzył 30,8% dochodów własnych (w tym udział w podatku dochodowym od osób fizycznych – 28,4%). W dochodach własnych Oświęcimia przeważały wpływy z podatku od nieruchomości. Sytuacja ta jest zrozumiała ze względu na charakter przestrzenny porównywanych gmin. Miasto Oświęcim jest gminą miejską, wysoko zurbanizowaną, gdzie znajduje się więcej nieruchomości, od których pobierany jest podatek. Pozostałe gminy są gminami miejsko-wiejskimi, a w ich strukturze nie ma takiej koncentracji zabudowy. Ponadto Oświęcim jest miastem większym pod względem liczby mieszkańców zarówno od Olkusza, jak i Chrzanowa, co również ma istotne znaczenie. Podatek od nieruchomości jest drugim w kolejności źródłem dochodów własnych omawianych gmin (z wyjątkiem miasta Oświęcimia, gdzie jest to największy wpływ środków do dochodów własnych i w 2004 r. wynosił 47,7%). W dochodach własnych miasta i gminy Olkusz podatek ten stanowił 33,8%. Niższy wskaźnik zanotowały gminy Chrzanów – 31,2% oraz Wadowice – 30,3%. Istotne znaczenie dla dochodów własnych porównywanych jednostek samorządu terytorialnego posiadały również wpływy z majątku gminnego. W 2004 r. w dochodach własnych miasta i gminy Olkusz wpływy te stanowiły nawet 14%. Wysokie były również w dochodach własnych Chrzanowa, stanowiąc 9,6%. W Oświęcimiu i Wadowicach nie osiągnęły już tak znacznych wielkości oscylując pomiędzy 5,3 – 6,5% ogółu dochodów własnych.

Ciekawe informacje można uzyskać analizując wpływy do dochodów własnych z udziału w podatku dochodowym od osób prawnych. We wszystkich gminach tworzy on niewielką część dochodów własnych ogółem. Jednak można zaobserwować pewne różnice pomiędzy gminami, które są analogią do liczby podmiotów gospodarczy zaliczanych do osób prawnych, które posiadają siedzibę na terenie danej gminy. Potwierdza się tu informacja o niekorzystnej strukturze przedsiębiorstw na terenie miasta i gminy Olkusz, czyli małej ilości spółek prawa handlowego (w tym z udziałem kapitału zagranicznego). Udział w podatku dochodowym od osób prawnych na terenie miasta i gminy Olkusz stanowił w 2004 r. jedynie 1,1%. Tymczasem w pozostałych porównywanych gminach wskaźnik ten również nie stanowił pokaźnych części dochodów własnych, ale był wyraźnie większy od olkuskiego. W Wadowicach wyniósł on aż 3,8%, w Oświęcimiu 2,4%, a w Chrzanowie 1,9%. W gminach tych zarejestrowanych jest wyraźnie więcej spółek prawa handlowego, w tym z udziałem kapitału zagranicznego, co odzwierciedla się m.in. w strukturze dochodów własnych poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego. Pozostałe składowe dochodów własnych nie stanowią już tak dużych części jak udziały w podatkach stanowiących dochody budżetu państwa, czy też wpływy z podatku od nieruchomości.

Tabela 64. Porównanie budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w przeliczeniu na
1 mieszkańca w zł.

Gmina	Dochody ogółem na 1 mieszkańca	Dochody własne na 1 mieszkańca	Subwencje na 1 mieszkańca	Dotacje na 1 mieszkańca
Olkusz	1340,14	834,01	367,69	138,45
Chrzanów	1396,39	919,04	343,06	134,29
Oświęcim	1814,79	1276,61	328,65	207,96
Wadowice	1551,51	792,32	459,61	298,85

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Jednym z bardziej obiektywnych wskaźników kondycji finansowej jednostek samorządu terytorialnego jest przeliczenie składowych dochodów budżetu na jednego mieszkańca. Niestety wskaźniki te są niekorzystne dla miasta i gminy Olkusz w porównaniu z gminami o podobnym potencjale rozwojowym. W 2004 r. dochody budżetu ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca miasta i gminy Olkusz wyniosły 1340,14 zł i były najniższe spośród porównywanych gmin. Zbliżone wartości uzyskała gmina Chrzanów, której dochody ogółem na 1 mieszkańca były na poziomie 1396,39 zł. Pozostałe porównywane gminy wskaźniki te posiadały dużo lepsze. Przeliczając dochody ogółem budżetu Wadowic na 1 mieszkańca otrzymujemy wartość 1551,51, a w przypadku Oświęcimia jest to aż 1814,79 zł. Podobnie wygląda sytuacja przeliczając dochody własne gmin na 1 mieszkańca, z tą różnicą, iż wskaźnik dla miasta i gminy Olkusz nie jest już najniższy – niższy posiadają Wadowice. Dochody własne w przeliczeniu na 1 mieszkańca miasta Oświęcim wynoszą aż 1276,61 zł i w zasadzie są tylko niewiele niższe niż dochody ogółem przeliczone na 1 mieszkańca miasta i gminy Olkusz! Pozostałe wskaźniki w tej kategorii nie przekraczają 1000 zł na mieszkańca – w Wadowicach jest to 792,32 zł na mieszkańca, w Olkuszu 834,01 zł, a w Chrzanowie 919,04 zł.
W zakresie subwencji, przeliczając jej wartości w poszczególnych gminach na 1 mieszkańca otrzymujemy stosunkowo wyrównane wskaźniki. Jedynie w gminie Wadowice są one wyraźnie większe i wynoszą 459,61 zł. Jeżeli chodzi o dotacje to najniższe wskaźniki występują w przypadku Chrzanowa – 134,29 zł na 1 mieszkańca oraz w Olkuszu – 138,45 zł. Najwyższe odnotowuje budżet Wadowic, gdzie dotacje w 2004 r. stanowiły 298,85 zł w przeliczeniu na 1 mieszkańca.

Wskaźniki te dla miasta i gminy Olkusz są niepokojące. Z jednej strony nie należy ona do gmin, gdzie dochody własne stanowią wystarczającą pulę środków do rozwoju społeczno-gospodarczego – lepsza sytuacja pod względem panuje w Oświęcimiu i w Chrzanowie, a z drugiej strony subwencje i dotacje nie wyrównują w pełni tej różnicy. W żadnym z tych elementów dochodów budżetu gminy Olkusz nie otrzymuje najwięcej środków spośród omawianych gmin. Największe w przeliczeniu na 1 mieszkańca są one w Wadowicach (zarówno w przypadku subwencji, jak i dotacji) oraz w Oświęcimiu (w przypadku dotacji). Oczywiście stabilny budżet samorządowy opiera się na dochodach własnych i należy dążyć do maksymalnego zwiększania jego udziału w dochodach ogółem.

Tabela 65. Struktura wydatków w budżetach samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w tys. zł.

Wyszczególnienie	Olkusz	Chrzanów	Oświęcim	Wadowice
Wydatki razem	67012,2	80155,8	76813,3	54549,0
Wydatki na rolnictwo i łowiectwo	1,9	4,0	2,0	16,7
Wydatki na transport i łączność	3775,3	9752,6	6533,8	7865,7
Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska	5733,1	3398,9	7673,0	2588,8
Wydatki na gospodarkę mieszkaniową	2174,6	4909,7	1279,6	3135,3
Wydatki na oświatę i wychowanie	29747,4	30733,0	27995,6	23386,9
Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego	4618,1	5592,9	4140,5	1660,2
Wydatki na ochronę zdrowia	595,4	1234,5	1241,6	1166,1
Wydatki na opiekę społeczną	8405,0	12291,2	12816,0	5778,9
Wydatki na kulturę fizyczną i sport	1629,6	1759,5	726,6	533,6
Wydatki na administrację publiczną	6636,2	7049,0	6759,1	4653,3
Pozostałe	3695,6	3430,4	7645,5	3763,4

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 66. Struktura wydatków w budżetach samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w tys. zł.

Wyszczególnienie	Olkusz	Chrzanów	Oświęcim	Wadowice
Wydatki razem	100%	100%	100%	100%
Wydatki na rolnictwo i łowiectwo	0,00%	0,00%	0,00%	0,03%
Wydatki na transport i łączność	5,6%	12,2%	8,5%	14,4%
Wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska	8,6%	4,2%	10,0%	4,7%
Wydatki na gospodarkę mieszkaniową	3,2%	6,1%	1,7%	5,7%
Wydatki na oświatę i wychowanie	44,4%	38,3%	36,4%	42,9%
Wydatki na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego	6,9%	7,0%	5,4%	3,0%
Wydatki na ochronę zdrowia	0,9%	1,5%	1,6%	2,1%
Wydatki na opiekę społeczną	12,5%	15,3%	16,7%	10,6%
Wydatki na kulturę fizyczną i sport	2,4%	2,2%	0,9%	1,0%
Wydatki na administrację publiczną	9,9%	8,8%	8,8%	8,5%
Pozostałe	5,5%	4,3%	10,0%	6,9%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Analizując wydatki budżetowe porównywanych gmin, łatwo można dostrzec ogólnokrajową tendencję przewagi wydatków na oświatę i wychowanie. W 2004 r. wydatki z tego zakresu stanowiły aż 44,4% wszystkich wydatków budżetu miasta i gminy Olkusz. Jest to największy odsetek spośród omawianych gmin. Powyżej 40% całego budżetu wydają jeszcze na oświatę i wychowanie Wadowice (42,9%). Dużo niższe wydatki na cele edukacyjne notowane są w Chrzanowie (38,3%) oraz w Oświęcimiu (36,4%). Wydatki na oświatę i wychowanie stanowią w Olkuszu niezwykle dużą część wydatków budżetowych. Oczywiście powoduje to mniejszą elastyczność budżetu i uzależnia go od sztywnych potrzeb edukacyjnych. Wydaje się, iż powinny zostać podjęte kroki w celu optymalizacji tych wydatków, co z pewnością będzie zadaniem bardzo trudnym. Bowiem z drugiej strony system oświaty powinien być nowoczesny i efektywny, szczególnie w obecnych czasach wysokiego bezrobocia i braku nowych miejsc pracy, a reorganizacja tego systemu również wiąże się z dodatkowymi kosztami. Kolejnym znaczącym wydatkiem w budżetach samorządowych są koszty związane z opieką społeczną. Jednak na te cele w 2004 r. budżet miasta i gminy Olkusz wydatkował mniej środków niż sąsiednie porównywane gminy. Wydatki te w Olkuszu stanowiły 12,5%, podczas gdy w Oświęcimiu w analogicznym okresie było to 16,7%, a w Chrzanowie 15,3%. Jedynie gmina Wadowice przeznaczyła na opiekę społeczną mniej środków niż miasto i gmina Olkusz (10,6%). Uwagę zwraca również stosunkowo duży udział wydatków na administrację publiczną w budżecie miasta i gminy Olkusz w porównaniu z omawianymi jednostkami samorządu terytorialnego. Zarówno w Chrzanowie, jak i w Oświęcimiu i Wadowicach wydatki te mieściły się w przedziale od 8,5 do 8,8%, tymczasem w Olkuszu stanowiły prawie 10%. Dużymi wydatkami dla budżetu miasta i gminy Olkusz były również wydatki na gospodarkę komunalną i ochronę środowiska (8,6%), na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (6,9%) oraz na transport i łączność (5,6%). Pozostałe wydatki posiadały mniejsze znaczenie dla ogółu wydatków budżetu.

Tabela 67. Porównanie wydatków budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok – wydatki bieżące
i majątkowe w zł.

Gmina	Wydatki ogółem	Wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem	Wydatki majątkowe ogółem	Wydatki majątkowe inwestycyjne
Olkusz	67012,2	46644,7	7105,1	6754,8
Chrzanów	80155,8	48812,7	10862,2	9434,2
Oświęcim	76813,3	45933,1	10636,4	10336,4
Wadowice	54549,0	36741,9	10176,6	10176,6

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Tabela 68. Porównanie wydatków budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok – wydatki bieżące
i majątkowe – udział %.

Gmina	Wydatki ogółem	Wydatki bieżące jednostek budżetowych ogółem	Wydatki majątkowe ogółem	Wydatki majątkowe inwestycyjne
Olkusz	100%	69,6%	10,6%	10,1%
Chrzanów	100%	60,9%	13,6%	11,8%
Oświęcim	100%	59,8%	13,8%	13,5%
Wadowice	100%	67,4%	18,7%	18,7%

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Porównując wydatki budżetów jednostek samorządowych z punktu widzenia realizacji zadań bieżących i inwestycyjnych potwierdzają się niekorzystne tendencje w budżecie miasta i gminy Olkusz na tle omawianych gmin. Wydatki bieżące, stanowiły w budżecie Olkusza 69,6/%, co jest wskaźnikiem najwyższym spośród porównywanych jednostek samorządu terytorialnego. Jest to również odzwierciedlenie omawianej wcześniej struktury wydatków. największe spośród porównywanych gmin wydatki na oświatę i wychowanie, administrację publiczną powodują zwiększenie się wydatków bieżących kosztem inwestycyjnych. Potwierdza to również poziom wydatków inwestycyjnych, który dla Olkusza jest z kolei najniższy wśród gmin o podobnym potencjale społeczno-gospodarczym i wynosi jedynie 10,1%. Analizując wydatki bieżące, to duże wartości wskaźnik ten przyjmuje również dla budżetu Wadowic (67,4%), ale już Chrzanów i Oświęcim posiadają w tym zakresie dużo lepsze udziały – Chrzanów – 60,6%, Oświęcim – 59,8%. Wszystkie porównywane gminy posiadają większe wskaźniki wydatków inwestycyjnych od wskaźnika dla miasta i gminy Olkusz. Na uwagę zasługuje wskaźnik Wadowic, który wynosi aż 18,7%. Dla Chrzanowa jest to 11,8%, a dla Oświęcimia 13,5%.

Tabela 69. Porównanie budżetów samorządowych wybranych gmin za 2004 rok w przeliczeniu na
1 mieszkańca w zł.

Gmina	Wydatki ogółem na 1 mieszkańca	Wydatki bieżące jednostek budżetowych na 1 mieszkańca	Wydatki majątkowe na 1 mieszkańca	Wydatki majątkowe inwestycyjne na 1 mieszkańca
Olkusz	1330,50	926,11	141,07	134,11
Chrzanów	1597,81	973,02	216,53	188,06
Oświęcim	1856,20	1109,98	257,03	249,78
Wadowice	1458,84	982,61	272,16	272,16

Źródło: opracowanie własne na podstawie Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Regionalnych

Słabsze wskaźniki finansowe budżetu miasta i gminy Olkusz potwierdzają również dane dotyczące przeliczenia wydatków budżetów omawianych gmin na jednego mieszkańca. Wskaźnik wydatków ogółem w przeliczeniu na 1 mieszkańca da miasta i gminy Olkusz jest najniższy spośród porównywanych jednostek samorządu terytorialnego i wynosi 1330,50 zł. Różnica w tej kategorii z innymi gminami jest duża. Następne w kolejności Wadowice posiadają ten wskaźnik na poziomie 1458,84 zł na 1 mieszkańca, a wskaźniki Chrzanowa i Oświęcimia są już dużo większe: Chrzanów 1597,81 zł, Oświęcim 1856,20 zł. Analizując wydatki bieżące w przeliczeniu na 1 mieszkańca, również wskaźnik dla budżetu miasta i gminy Olkusz jest najniższy, choć nie występują tutaj tak duże różnice. Największą wartość wydatków bieżących na jednego mieszkańca posiada miasto Oświęcim – 1109,98 zł. Wskaźniki pozostałych gmin mieszczą się w przedziale od 900 do 1000 zł. Najbardziej niepokojącym sygnałem dla miasta i gminy Olkusz jest jednak wartość wskaźnika wydatków inwestycyjnych w przeliczeniu na jednego mieszkańca. W 2004 r. wyniósł on 134,11 zł i był wyraźnie niższy od wskaźników pozostałych porównywanych gmin. Dla Chrzanowa analogiczny wskaźnik wyniósł 188,06 zł, dla Oświęcimia 249,78 zł, a dla Wadowic 272,16 zł. Utrzymywanie się stosunkowo niskiego poziomu wydatków inwestycyjnych może stać się istotną barierą rozwoju miasta i gminy.

ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ

W GMINIE OLKUSZ

SWOT - Analiza zasobów i otoczenia zewnętrznego

Jest to metoda analizy aktualnej sytuacji w badanej sferze. Analiza SWOT służy określeniu pozytywnych i negatywnych elementów wewnętrznych i zewnętrznych, wpływających na rozwój polityki społecznej w gminie. Stanowi także narzędzie identyfikacji problemów.

Nazwa techniki pochodzi od pierwszych liter angielskich słów:

S	- Strengths	- Silne strony, atuty	ZASOBY GMINY
W	- Weaknesses	- Wady, słabe strony	ZASOBY GMINY

O	- Opportunities	- Okazje, możliwości, szanse	OTOCZENIE GMINY
T	- Threats	- Trudności, zagrożenia	OTOCZENIE GMINY

Technika ta oceniająca zarówno wewnętrzne, jak i zewnętrzne czynniki, mogące mieć wpływ na powodzenie planu strategicznego stanowi użyteczną pomoc prowadzącą do dokonania analizy zasobów gminy w zakresie polityki społecznej oraz analizy otoczenia zewnętrznego mającego wpływ na tę politykę. Wyniki analizy SWOT są nieodzownym elementem procesu określenia priorytetów rozwoju.

W celu uzyskania jasnej analizy traktuje się atuty i słabe strony jako czynniki wewnętrzne z punktu widzenia polityki społecznej gminy, czyli te, na które lokalna społeczność i lokalne instytucje mają wpływ (czynniki ludzkie, organizacyjne, materialne, finansowe, instytucjonalne), a okazje i zagrożenia jako czynniki zewnętrzne, znajdujące się w bliższym i dalszym otoczeniu gminy (polityczne, ekonomiczne, społeczne, technologiczne, ekologiczne, prawne). Poniżej zamieszczono zapisy analizy SWOT dla polityki społecznej w Gminie Olkusz, opracowane przez uczestników warsztatów strategicznych.

ANALIZA SWOT W ZAKRESIE POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE OLKUSZ

Czynniki wewnętrzne

Silne strony:

1. Wykształcona i kompetentna kadra zatrudniona w polityce społecznej na terenie gminy

2. Rosnący poziom wykształcenia
i kwalifikacji społeczności lokalnej

3. Różnorodność placówek oświatowych – możliwość kształcenia młodzieży
w różnych kierunkach

4. Funkcjonowanie punktów opieki
i aktywizacji dzieci i młodzieży – świetlice szkolne, świetlice wiejskie, domy kultury, BWA, etc.

5. Dobre wyposażenie szkół w pomoce naukowe

6. Liczne, różnorodne instytucje polityki społecznej w gminie i jej otoczeniu wraz z bazą lokalową służącą rozwiązywaniu problemów społecznych

7. Funkcjonowanie organizacji pozarządowych zajmujących się polityką społeczną

8. Możliwość uzyskiwania grantów z Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu na działania związane z polityką społeczną

9. Rosnące aspiracje ludzi młodych – coraz większa liczba ludzi młodych pracujących na zasadach wolontariatu

10. Wzrost zainteresowania tworzeniem organizacji pozarządowych

11. Korzystna atmosfera współpracy podczas akcji społecznych pomiędzy różnymi instytucjami: samorząd – organizacje pozarządowe – środowiska religijne

12. Wykorzystanie potencjału ludzi w wieku poprodukcyjnym

13. Funkcjonowanie Straży Miejskiej
w Olkuszu – współpraca z policją

14. Dogodna komunikacja wewnątrz gminy

15. Korzystne położenie geograficzne Olkusza pomiędzy dużymi aglomeracjami miejskimi: krakowską i górnośląską

16. Duża ilość małych i średnich przedsiębiorstw na terenie gminy

17. Stosowanie zwolnień z opłaty dla osób rejestrujących nowe podmioty w ewidencji działalności gospodarczej

18. Zwiększenie świadomości związanej
z estetyką własnego otoczenia

Słabe strony:

1. Brak usystematyzowanej współpracy pomiędzy instytucjami polityki społecznej w gminie

2. Brak instytucji (komórki) koordynującej działania w zakresie polityki społecznej
w samorządzie gminnym

3. Brak strategii rozwiązywania problemów społecznych – konsumpcyjny charakter wydatkowania środków

4. Niewystarczające środki finansowe do zatrudniania nowych pracowników i niskie zarobki w instytucjach polityki społecznej

5. Niewystarczające warunki lokalowe do realizacji zadań z zakresu polityki społecznej – potrzeby remontowe
i doposażenie

6. Brak mieszkań socjalnych, pomieszczeń tymczasowych i mieszkań chronionych

7. Niewystarczający system pomocy dla osób bezdomnych z problemami alkoholowymi – brak noclegowni, szczególnie dotkliwy w sezonie zimowym

8. Ograniczone możliwości udzielania pomocy niefinansowej – zatrudnienie socjalne, mieszkania, etc.

9. Skutki restrukturyzacji dużych zakładów przemysłowych Olkusza – ubytek miejsc pracy

10. Wysoki i rosnący odsetek osób długotrwale bezrobotnych w powiecie

11. Niewystarczająca ilość aktywnych (m.in. pozyskiwanie środków zewnętrznych) organizacji pozarządowych działających na terenie gminy w zakresie pomocy społecznej

12. Niewystarczające zrozumienie zasad funkcjonowania systemu polityki społecznej wśród społeczeństwa

13. Brak aktywności własnej osób korzystających z pomocy społecznej

14. Mały prestiż osób pracujących w polityce społecznej wśród społeczności lokalnej

15. Występowanie barier architektonicznych i urbanistycznych dla osób niepełnosprawnych w budynkach użyteczności publicznej

16. Niewystarczająca propozycja atrakcyjnego spędzania czasu wolnego przez dzieci i młodzież szczególnie na terenach wiejskich – krótki czas pracy świetlic

17. Brak wyższych uczelni w Olkuszu

Czynniki zewnętrzne

Szanse i okazje:

1. Możliwość pozyskiwania środków zewnętrznych na realizację programów z zakresu polityki społecznej – środki Unii Europejskiej, środki rządowe, inne

2. Wprowadzanie korzystnych przepisów prawnych w zakresie polityki społecznej

3. Rozwój technologii ułatwiających przepływ informacji – Internet, telefonia komórkowa, etc.)

4. Dostępność do ośrodków kształcenia – duża liczba różnorodnych szkół, wyższych uczelni, jednostek szkoleniowych

5. Rosnący poziom wykształcenia młodzieży i kadr zarządzających

6. Możliwość współpracy z organizacjami pożytku publicznego, rosnące znaczenie wolontariatu

7. Liczne oferty nauki i pracy za granicą

8. Jednolitość kulturowa społeczeństwa polskiego, ugruntowana historycznie

Trudności i zagrożenia:

1. Niespójność przepisów prawa i trudności w jego interpretacji

2. Niekorzystne tendencje demograficzne – starzenie się społeczeństwa – wzrost problemów związanych z polityką społeczną

3. Niewystarczające środki finansowe przeznaczane w kraju na zadania
z zakresu polityki społecznej i edukacyjnej

4. Rosnąca skala potrzeb finansowych
i organizacyjnych na zadania z zakresu pomocy społecznej:

- wysoki poziom bezrobocia w Polsce powodujący ubożenie i rozwarstwienie społeczeństwa – wzrost wydatków na pomoc społeczną

- występowanie zjawiska przejmowania negatywnych wzorów i dziedziczenia biedy

- brak miejsc pracy dla ludzi powyżej 45 roku życia

- wzrost liczby osób niepełnosprawnych

- kształtowanie się postaw roszczeniowych w społeczeństwie

5. Wysoki odsetek ludzi młodych, wykształconych wyjeżdżających za granicę

6. Ustawodawstwo utrudniające powstawanie i rozwój podmiotów gospodarczych

7. Polityka społeczna skierowana na „rozdawnictwo” a nie na pomoc
w zmianie sytuacji życiowej

8. Negatywny wpływ mediów na dzieci
i młodzież

9. Niedostateczne wsparcie państwa dla rozwoju budownictwa mieszkaniowego

10. Kryzys wartości rodzinnych, patriotycznych i religijnych

11. Niewystarczający poziom aktywności społeczeństwa

MISJA POLITYKI SPOŁECZNEJ W GMINIE OLKUSZ

Misja polityki społecznej

Misja wskazuje naczelny cel polityki społecznej w Gminie Olkusz, wokół którego powinny koncentrować się działania lokalnych instytucji publicznych, środowisk i organizacji społecznych. Misja powinna w pełni oddawać aspiracje mieszkańców i stanowić czynnik integracji lokalnej społeczności wokół zasadniczych spraw służących długofalowemu rozwojowi społecznemu gminy. Misja to przesłanie będące podstawą podtrzymywania istniejących i tworzenia nowych, silnych więzi społecznych pomiędzy mieszkańcami gminy oraz ich różnymi reprezentacjami. W wyniku prac warsztatowych w Gminie Olkusz przyjęto następującą Misję polityki społecznej:

Zwiększanie kapitału społecznego Gminy Olkusz poprzez wzmacnianie
rodzin i wspólnot lokalnych oraz współpracę z nimi dla stworzenia równych szans rozwoju i dostępności Obywateli do wszystkich obszarów życia społeczno-gospodarczego.

PLAN OPERACYJNY DLA STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE OLKUSZ

Przedstawiony plan operacyjny jest wynikiem wspólnych prac członków Grupy Roboczej oraz konsultantów Małopolskiego Instytutu Samorządu Terytorialnego i Administracji z Krakowa. Zadaniem Konwentu – jako grupy lokalnych ekspertów – była analiza strategiczna polityki społecznej Gminy, sformułowanie priorytetów rozwoju gminnej polityki społecznej oraz założeń planów operacyjnych niniejszej Strategii. Rolą konsultantów MISTiA było wspieranie procesu budowy strategii poprzez stosowanie odpowiednich narzędzi i technik pracy indywidualnej i grupowej, proponowanie nowych rozwiązań oraz eksperckie opracowanie końcowych zapisów w planach operacyjnych. Niniejsza strategia posiada strukturę (układ celów i zadań) ułatwiającą jej wdrażanie i cykliczną aktualizację.

Obszary priorytetowe

Obszary priorytetowe (kierunki rozwoju) to sfery, które powinny odzwierciedlać zasadnicze pola działań w zakresie polityki społecznej w Gminie w najbliższych 10 latach. Innymi słowy to swoiste „koła zamachowe” dla dalszego rozwoju społecznego gminy.
W wyniku prac warsztatowych i analiz strategicznych wyodrębniono trzy obszary priorytetowe polityki społecznej w Gminie Olkusz:

1. Pomoc społeczna i bezpieczeństwo mieszkańców

2. Rynek pracy i inicjatywy gospodarcze

3. Edukacja, kultura i rekreacja

Cele strategiczne

Cele te należą do grupy celów kierunkowych (odpowiadają na pytanie: co chcemy osiągnąć?) i długofalowych, o terminie realizacji sięgającym 10 lat.

Cele operacyjne

Cele te dotyczą średniego horyzontu czasowego (3-5 lat). Odpowiadają na pytanie: w jaki sposób to osiągnąć?, wskazują zatem określone narzędzia i sposoby realizacji celów strategicznych.

Zadania

Zadania to konkretne działania służące realizacji celów. Są one podstawą wdrażania strategii, posiadają więc określone ramy organizacyjne – instytucję koordynującą, partnerów, termin realizacji i źródła finansowania. Część zadań w swej treści oraz zakresie działania może służyć realizacji różnych celów strategicznych bądź operacyjnych. Mówiąc o zadaniach mamy na myśli nie tylko zadania inwestycyjne, rozwijające infrastrukturę społeczną. Specyfiką niniejszej strategii jest dominująca liczba zadań „miękkich”, dotyczących inwestycji niematerialnych (w człowieka), czyli działania ze sfery społecznej, kulturalnej, edukacyjnej, a także rynku pracy. Część zadań stanowi jednorazowe bądź cykliczne przedsięwzięcia, jednakże w zapisach niniejszej strategii istnieją także zadania ciągłe (wdrażane na bieżąco), a ich realizacja będzie miała duży wpływ na rozwój społeczny Gminy Olkusz w najbliższych dziesięciu latach.

Stworzone plany operacyjne kładą istotny akcent na zrównoważony rozwój społeczny Gminy Olkusz. Przy takim założeniu polityka społeczna Gminy musi iść w parze z zaplanowanymi i przemyślanymi działaniami w innych obszarach rozwoju samorządu lokalnego, takich, jak działania gospodarcze oraz przestrzenne z zachowaniem równowagi przyrodniczej.

Na etapie wdrażania strategii niezmiernie istotna jest koordynacja i współpraca środowisk i organizacji (zarówno publicznych, jak i niepublicznych), działających na polu polityki społecznej w Gminie. Dzięki partnerstwu różnych środowisk, zaangażowanych w tworzenie niniejszej Strategii, proponuje ona także zadania, które z powodzeniem mogą być realizowane w ramach kontraktów zlecanych i dotacji przekazywanych organizacjom pozarządowym. Rozwiązania te zdobywają coraz większą popularność na wszystkich szczeblach samorządowych, zwłaszcza w okresie ciągłych niedoborów finansów publicznych. Umożliwiają one bowiem realizację ustawowych zadań bez nadmiernego obciążania budżetu lokalnego.

Każdą strategię powinna charakteryzować jedna główna cecha – elastyczność na etapie jej wdrażania. Oznacza to, że cele i zadania zawarte w strategii powinny być stale monitorowane i weryfikowane w zależności od szybko zmieniającego się otoczenia zewnętrznego, jak również zasobów gminy i potrzeb jej mieszkańców. Jest to podstawowy element procesu wdrażania planu strategicznego. Możliwość wprowadzania zmian w dokumencie strategii, jej regularna aktualizacja ma zachować ciągłość jej realizacji, świadczyć o tym, iż strategia ta „żyje”, dzięki czemu możliwe staje się osiągnięcie celów przyjętych w trakcie jej tworzenia. Tylko w takiej sytuacji można mówić o sukcesie planowania strategicznego na szczeblu lokalnym.

Poniżej zamieszczono plan operacyjny „Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz” na poziomie trzech obszarów priorytetowych.

OBSZAR PRIORYTETOWY:

POMOC SPOŁECZNA I BEZPIECZEŃSTWO MIESZKAŃCÓW

Wszelkie działania zawarte w obszarze priorytetowym „Pomoc społeczna i bezpieczeństwo mieszkańców” znajdują swoje uzasadnienie w projekcie „Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013” – najbardziej istotnego dla kształtowania polityki lokalnego i regionalnego rozwoju dokumentu strategicznego w Małopolsce. Będzie on punktem wyjścia do tworzenia zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013. Za pomocą wymienionego Programu będą rozdysponowywane znaczące środki unijne dostępne dla Małopolski w kolejnym okresie programowania budżetowego Unii Europejskiej.

Cele i zadania tworzące obszar priorytetowy „Pomoc społeczna i bezpieczeństwo mieszkańców” wpisują się w następujące Cele pośrednie oraz Kierunki polityki Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013 (projekt z 22 września 2005 r.):

Cel pośredni: I. Lepiej wykształceni, twórczy i przedsiębiorczy mieszkańcy

Kierunek polityki: I.1. Poprawa jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców

Kierunek polityki: I.2. Rozwój społeczeństwa informacyjnego

Kierunek polityki: I.4. Rozwój rynku pracy

Cel pośredni: V. Spójny wewnętrznie, zapewniający równe szanse i możliwości rozwoju region

Kierunek polityki: V.1. Rozwój profilaktyki i ochrony zdrowia

Kierunek polityki: V.2. Integrująca polityka społeczna

Kierunek polityki: V.3. Poprawa bezpieczeństwa obywateli

Kierunek polityki: V.6.Wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego

I. CEL STRATEGICZNY:

ZWIĘKSZENIE POZIOMU INTEGRACJI SPOŁECZNEJ MIESZKAŃCÓW GMINY

I.1. Cel operacyjny:

Doskonalenie współpracy instytucji polityki społecznej z terenu gminy

Cele polityki integracji społecznej w Polsce wynikają z priorytetów określonych w przyjętej w czerwcu 2004 r. Narodowej Strategii Integracji Społecznej, a także z celów w zakresie zwalczania ubóstwa i wykluczenia społecznego przyjętych w grudniu 2000 r. przez Radę Europejską w Nicei. Polska w pełni akceptuje ich zasadność, co zostało oficjalnie potwierdzone poprzez przyjęcie w grudniu 2003 r. Wspólnego Memorandum Polski i UE o Integracji Społecznej (Joint Inclusion Memorandum). Mówiąc o integracji społecznej na szczeblu lokalnym należy rozumieć, że gmina to nie tylko szczebel samorządu terytorialnego i obszar z wyznaczonymi granicami administracyjnymi. Gmina to przede wszystkim mieszkańcy, wspólnota lokalna funkcjonującą w bliskim sobie otoczeniu i na określonych zasadach społecznych. Sprawą oczywistą jest, że społeczeństwo lokalne jest zróżnicowane pod względem statusu społecznego i ekonomicznego, co jednak nie powinno wpływać na kształtowanie więzi pomiędzy różnymi grupami zamieszkującymi gminę, a na pewno nie może mieć wpływu na równy dostęp wszystkich mieszkańców do praw społecznych i zwiększania poziomu ich realizacji. Dla realizacji celów integracji społecznej w gminie niezbędną jest skoordynowana i nastawiona na efektywność działań, współpraca instytucji publicznych i pozarządowych, działających na polu polityki społecznej.

Zadania:

I.1.1 Powołanie Wydziału Polityki Społecznej w Urzędzie Miasta i Gminy w Olkuszu, jako jednostki koordynującej działania w zakresie polityki społecznej w gminie;

Opis zadania
Sprawna i efektywna koordynacja działań z zakresu polityki społecznej w gminie wymaga wskazania konkretnej jednostki odpowiedzialnej za te zadania. Najbardziej odpowiednim rozwiązaniem byłoby powołanie w strukturach Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu Wydziału Polityki Społecznej, którego głównymi zadaniami w sferze pomocy społecznej mogłoby być: - integracja środowisk pomocy społecznej w gminie, - wymiana informacji pomiędzy różnymi instytucjami i środowiskami, - diagnoza problemów społecznych, - identyfikacja nowych potrzeb z zakresu pomocy społecznej, - generowanie pomysłów na projekty (w tym współfinansowane z funduszy zewnętrznych), - koordynacja procesu pozyskiwania funduszy zewnętrznych na zadania z zakresu polityki społecznej w powiecie;
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz	Rada Miejska w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu,	2007	Budżet gminy

I.1.2 Kontynuacja prac gminnego zespołu interdyscyplinarnego działającego w ramach regionalnego programu „Koalicja przeciw przemocy”;

Opis zadania
Program „Koalicja przeciw przemocy” zainicjowany został przez Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie, a w powiecie olkuskim zaangażowały się w jego realizację wszystkie gminne ośrodki pomocy społecznej, w tym olkuski OPS. W ramach programu odbywają się regularne spotkania liderów gminnych zespołów interdyscyplinarnych służące wymianie informacji oraz gromadzone są dane na temat potrzeb społecznych w powiecie. Dane te przekazywane są do ROPS w Krakowie. Czas pokazał, że formuła grup interwencyjnych sprawdziła się i ich działania powinny być kontynuowane. Dodatkowo należy doskonalić wymianę informacji i dokumentów znajdujących się w zasobach różnych instytucji pomocy społecznej w gminie Olkusz i powiecie olkuskim, w celu szybkiej interwencji i pomocy. Ważna powinna być zwłaszcza formuła cyklicznych spotkań Ośrodka Pomocy Społecznej w Olkuszu z innymi jednostkami polityki społecznej, w tym z policją i kuratorami sądowymi.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, gminne ośrodki pomocy społecznej z terenu powiatu olkuskiego, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.1.3 Prowadzenie akcji promocyjnych i informacyjnych, uświadamiających mieszkańcom rolę i zasady funkcjonowania pomocy społecznej w gminie;

Opis zadania
Pomoc społeczna jest dziedziną, która często posiada jednoznaczny wydźwięk zapomogowy, bez uwzględnienia wielu innych działań (pomoc niematerialna, wsparcie psychologiczne i inne). Bez podjęcia szerokich działań informacyjnych i promocyjnych taki wizerunek może utrwalać się w świadomości wielu środowisk i osób, zwłaszcza korzystających z wsparcia pomocy społecznej. Istotna w procesie kreowania pozytywnego wizerunku pomocy społecznej jest integracja wszystkich instytucji działających na tym polu i prowadzenie akcji uświadamiających mieszkańcom rolę i zasady funkcjonowania pomocy społecznej. Dodatkowo wielość i wielowątkowość spraw prowadzonych przez różne instytucje pomocy społecznej w gminie (w tym głównie OPS), zwłaszcza możliwości udzielania pomocy potrzebującym nie zawsze docierają w odpowiedniej formie do samych zainteresowanych. Wobec tego należy doskonalić proces przepływu informacji, wykorzystując różne narzędzia i kanały informacji, m.in. ulotki, foldery, broszury, spotkania informacyjne, „dni otwarte” w OPS, ogłoszenia w urzędach i instytucjach, ogłoszenia w kościele, informacje w prasie lokalnej, informacje w Internecie, telefon informacyjny, etc. Ważne jest nie tylko wysyłanie informacji, ale także odbiór informacji zwrotnej płynącej od osób potrzebujących.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.1.4 Rozwój doskonalenia zawodowego kadr pomocy społecznej w gminie;

Opis zadania
Zapewnienie pracownikom pomocy społecznej ścieżek rozwoju zawodowego jest podstawą efektywności prowadzonych przez nich działań. Zmiany w przepisach prawnych, w formach opieki nad potrzebującymi czy zasadach funkcjonowania różnych instytucji powoduje, że należy inwestować w rozwój wiedzy i umiejętności pracowników. Głównymi formami doskonalenia zawodowego powinny być: udział w kursach, szkoleniach, studiach podyplomowych, wymianie międzynarodowej, a także prowadzone bez kosztów szkolenia wewnętrzne, w ramach danej organizacji. Szkoleniami powinni być objęci pracownicy instytucji publicznych, jak również reprezentanci lokalnych organizacji pozarządowych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.1.5 Zlecanie organizacjom pozarządowym zadań i przyznawanie dotacji w formie otwartych konkursów;

Opis zadania
W gminnym rejestrze organizacji pozarządowych wpisanych jest około 80 podmiotów, działających na różnych polach i wyróżniających się różnym poziomem aktywności swoich członków. Rada Miejska w Olkuszu w dniu 16 marca 2005 r. podjęła uchwałę w sprawie: "Programu współpracy Miasta i Gminy Olkusz z organizacjami pozarządowymi oraz podmiotami, o których mowa w art. 3 ust. 3 ustawy o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie w roku 2005". Przedmiotem współpracy władz Miasta i Gminy Olkusz z organizacjami pozarządowymi jest m.in. realizacja zadań własnych gminy w szczególności obejmujących następujące obszary: – kultury fizycznej i turystyki, – kultury, – pomocy społecznej, – rozwijanie współpracy ze społecznościami lokalnymi i regionalnymi innych państw. Na tej podstawie organizowane są otwarte konkursy dla organizacji pozarządowych, w ramach których udzielane będą dotacje na konkretne zadania.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu,	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.1.6 Promocja wśród młodzieży zasad wolontariatu i uczestnictwa w działaniach organizacji pozarządowych;

Opis zadania
Wolontariat często jest pierwszym doświadczeniem młodej osoby z działalnością społeczną lub pierwszym krokiem na drodze rozwoju zawodowego. Uregulowanie zasad wolontariatu w ustawie o działalności pożytku publicznego i o wolontariacie, zapewne zwiększy zainteresowanie młodzieży zdobywaniem doświadczenia i kwalifikacji dzięki tej formie aktywności. Promocja wolontariatu i docieranie z informacją o jego możliwościach i zaletach do młodzieży powinny być efektem współpracy działań szkół i organizacji pozarządowych z terenu gminy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, szkoły gminne, instytucje kultury, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.1.7 Współpraca instytucji pomocy społecznej w gminie w aplikowaniu po fundusze strukturalne Unii Europejskiej;

Opis zadania
Integracja Polski z Unią Europejską ukazała nowe możliwości związane z pozyskiwaniem funduszy europejskich (głównie z Europejskiego Funduszu Społecznego) na zadania z zakresu pomocy społecznej. Jednak w celu kompleksowości prowadzonych działań i zwiększenia zakresu projektów współfinansowanych ze środków europejskich konieczna jest współpraca różnych instytucji pomocy społecznej w gminie i aktywny udział grup, do których kierowane są projekty (beneficjentów).
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, szkoły gminne, instytucje kultury, Straż Miejska, Policja	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2. Cel operacyjny:

Wspieranie osób i rodzin w przezwyciężaniu trudnych sytuacji życiowych oraz profilaktyka przemocy w rodzinie

Polityka prorodzinna powinna być podstawą każdych działań społecznych w gminie. To
w rodzinie następuje „formowanie” dziecka do życia społecznego i kształtowanie jego charakteru. Wszelkie zaburzenia w funkcjonowaniu rodziny mogą wpływać na rozwój dzieci i całą społeczność lokalną. Trudne sytuacje życiowe, które spotykają rodziny mogą być krótkotrwałe (jednostkowe, przejściowe) lub długotrwałe, lecz brak reakcji i pomocy może spowodować nieodwracalne zmiany w procesie funkcjonowania takiej rodziny. Obok pomocy finansowej i materialnej udzielanej przez Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu rozwijane powinna być pomoc psychologicznej, prawna, terapeutyczna dla rodzin przeżywających trudności. Lokalna, gminna polityka społeczna powinna także opierać się na działaniach profilaktyki przemocy w rodzinie, bowiem zapobieganie problemom i ich rozwiązywanie na wczesnym etapie, pozwoli ograniczać negatywne ich efekty (sytuacje kryzysowe, rozwój patologii, marginalizacja w społeczeństwie). Doświadczenia wielu państw zachodnich pokazują, że działania profilaktyczne są tańsze i skuteczniejsze z punktu widzenia polityki społecznej. Działania te powinny obejmować wszystkie grupy narażone na marginalizację lub obniżenie statusu ekonomicznego – rodziny wielodzietne, rodziny z dziećmi niepełnosprawnymi, rodziny, gdzie występuję przemoc i uzależnienia, samotne matki, osoby niepełnosprawne i starsze, osoby bezrobotne i bezdomne.

Zadania:

I.2.1 Kontynuacja działalności Punktu Informacyjno-Konsultacyjnego w Olkuszu;

Opis zadania
Punkt Informacyjno-Konsultacyjny dla Osób Uzależnionych i Ofiar Przemocy w Rodzinie działa w Gminie Olkusz od 1998 r. (na ul. Szpitalnej 9. w budynku będącym własnością Gminy). Punkt, działający pod auspicjami Pełnomocnika Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych, czynny jest trzy razy w tygodniu: poniedziałki, wtorki i czwartki od 18.00 do 20.00. Zadaniem planowanych zespołów ds. przeciwdziałania przemocy będzie kompleksowe zajmowanie się rodziną, w której dochodzi do przemocy – planowanie pomocy dla wszystkich jej członków, zespołowe opracowanie strategii postępowania i monitorowanie sytuacji rodziny. Każda z osób dyżurujących w punkcie byłaby zobowiązana do uczestniczenia w pracach takiego zespołu oraz sama byłaby odpowiedzialna za jedną rodzinę jako szef zespołu. Nad pracą wszystkich zespołów czuwała będzie jedna osoba. W sytuacjach kryzysowych zespół będzie odwiedzał daną rodzinę, aby na miejscu w gronie ekspertów móc rozwiązywać problemy. Zespoły te będą odpowiednikiem gminnych ośrodków wsparcia, o których mowa w ustawie z dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziałaniu przemocy w rodzinie.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Policja, Straż Miejska, Poradnia Odwykowa w Olkuszu, zakłady opieki zdrowotnej, kuratorzy sądowi, organizacje pozarządowe	2006	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.2 Prowadzenie stałego monitoringu rodzin wymagających wsparcia w ramach systemu pomocy społecznej w gminie;

Opis zadania
Dobre rozpoznanie potrzeb rodzin wymagających wsparcia jest podstawą działań realizowanych na ich rzecz. W pozyskiwaniu, gromadzeniu (np. rejestry) i aktualizacji informacji o potrzebach rodzin wymagających wsparcia społecznego konieczna jest współpraca wszystkich instytucji pomocy społecznej w gminie, a także instytucji powiatowych, m.in. Powiatowego Centrum Pomocy Rodzinie i Komendy Powiatowej Policji.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, Straż Miejska, Policja, Sąd Rejonowy, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.3 Tworzenie warunków do istnienia grup wsparcia dla różnych odbiorców, według zdiagnozowanych potrzeb;

Opis zadania
Grupa wsparcia to cykliczne spotkania ludzi o podobnych problemach, prowadzone także z udziałem specjalisty z danej dziedziny. Zorganizowanie grupy wsparcia dla określonych odbiorców powinno być poprzedzone dokładną diagnozą potrzeb środowiska i możliwościami zapewnienia opieki specjalistów z danej sfery. W zależności od potrzeb i liczebności danej grupy wsparcia stosowane są różne techniki i metody pomocy i pracy nad sobą. Prowadzenie grupy wsparcia służy: - wymianie informacji na temat sposobów radzenia sobie z danym problemem, - minimalizowaniu poczucia osamotnienia w problemach, - poprawie samopoczucia, - podnoszeniu pewnych aspektów poczucia własnej wartości, - poprawie funkcjonowania w społeczeństwie, - eliminowaniu problemu. Władze gminy powinny inicjować bądź wspierać (także finansowo) działalność takich grup.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.4 Realizacja wspólnych projektów z organizacjami i instytucjami z terenu gminy Olkusz i powiatu olkuskiego, działającymi na rzecz rodzin i dzieci, np. świetlice socjoterapeutyczne, świetlice środowiskowe;

Opis zadania
W gminie Olkusz i powiecie olkuskim działa wiele instytucji publicznych i pozarządowych działających na rzecz rodzin i dzieci. Istota polega na tym, aby aplikowanie po wsparcie finansowe i realizacja projektów dla tych grup odbiorców była efektem współpracy różnych instytucji, posiadających często duże doświadczenie w pracy z rodziną. Dzięki temu może zwiększyć się zakres projektu i liczba odbiorców.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe, szkoły, instytucje kultury	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.5 Organizacja oferty „czasu wolnego” dla dzieci i młodzieży z terenu gminy;

Opis zadania
Realizacja zadania powinna obejmować szeroki wachlarz zajęć pozalekcyjnych i konkursów pogłębiających wiedzę i rozwijających zainteresowania uczniów oraz inne zajęcia, które zagospodarowują czas wolny dzieci i młodzieży. Nie zawsze obowiązujący program nauczania danego przedmiotu wyczerpuje temat bądź zaspokaja ciekawość uczniów. Zatem, aby podtrzymywać i rozwijać zainteresowania młodzieży istotne może być organizowanie różnorodnych zajęć pozalekcyjnych – przedmiotowych, sportowych i kółek zainteresowań. Oferta „czasu wolnego” dla dzieci i młodzieży powinna być efektem współpracy wszystkich instytucji i organizacji działających na polu oświatowo-wychowawczym w gminie. Istotne, aby zapewnić dzieciom i młodzieży możliwość korzystania z tej oferty zwłaszcza w wakacje i ferie zimowe. Biorąc pod uwagę ograniczone możliwości finansowe gminy, należy dążyć do sytuacji, gdy część funduszy na te nieobowiązkowe zajęcia pozyskiwać ze źródeł zewnętrznych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły gminne, instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu,	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.6 Uruchomienie nowych zasobów mieszkań socjalnych w gminie;

Opis zadania
Leżące w gestii władz gminy mieszkania socjalne, przydzielane są osobom posiadającym wyroki eksmisyjne oraz osobom uzyskującym niskie dochody, a zakwalifikowanym do najmu lokali socjalnych – na podstawie przepisów prawa miejscowego. Liczba mieszkań socjalnych w gminie Olkusz jest niewystarczająca w stosunku do potrzeb, do niedawna oczekiwało na nie około 100 rodzin. W styczniu 2006 r. zostanie oddany w Olkuszu do użytku budynek przeznaczony na mieszkania socjalne. Dzięki porozumieniu z Emalia Sp. z o.o. władze gminy pozyskały budynek, który przeznaczony został do adaptacji na nowe lokale socjalne (28 mieszkań). W latach kolejnych nadal prowadzone będą działania w celu uruchomienia nowych mieszkań socjalnych w gminie.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, zakłady pracy z terenu gminy	Do 2013	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.2.7 Uruchomienie nowych zasobów mieszkań czynszowych w gminie;

Opis zadania
Ważnym elementem polityki mieszkaniowej gminy Olkusz jest budowa mieszkań czynszowych, realizowana przez Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego. Udziałowcem OTBS Sp. z o.o. jest gmina Olkusz (100% własności), ma ona zatem wpływ na plany budowy nowych mieszkań w formule społecznej, która cieszy się dużym powodzeniem zwłaszcza u osób młodych. OTBS dysponuje obecnie dwoma budynkami mieszkalnymi, przy ul. Kochanowskiego i ul. Legionów Polskich. Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego obecnie realizuje modernizację budynku byłego hotelu Olkusz. Powstanie tu 40 mieszkań, z terminem realizacji sierpień 2006 r. W dalszych planach OTBS rozpocznie budowę dwóch inwestycji zlokalizowanych w Olkuszu przy ulicy Armii Krajowej. Termin realizacji pierwszej planowany jest na grudzień 2007 rok – będzie to blok mieszkalny na 44 mieszania. Natomiast druga inwestycja, z planowanym terminem zakończenia październik 2008, obejmie kolejne 40 mieszkań.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego Sp. z o.o.	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	2006-2013	Olkuskie Towarzystwo Budownictwa Społecznego, Krajowy Fundusz Mieszkaniowy, budżet gminy, najemcy

I.3. Cel operacyjny:

Rozwój profilaktyki uzależnień oraz terapii osób uzależnionych i współuzależnionych

Profilaktyka uzależnień oraz związana z nią często promocja zdrowia to jedno z ważniejszych zadań powiatu w sferze społecznej. Profilaktyka uzależnień nabiera coraz większego znaczenia w obecnym czasie, naznaczonym konkurencją w szkole, w pracy i życiu. Nie wszyscy są w stanie podołać wymaganiom nowych czasów i często znajdują odskocznię w alkoholu i narkotykach. Doświadczenie i badania społeczne pokazują, że te dwa nałogi są coraz częściej udziałem rodzin szanowanych i nie podejrzewanych nawet o kontakt z tymi używkami. Na problem uzależnień od papierosów, alkoholu i narkotyków szczególnie narażeni są ludzie młodzi – uczący się, ale także absolwenci, którzy na skutek wpływu środowiska, problemów z nauką bądź problemów ze znalezieniem pracy mogą w ten, jak się im wydaje, szybki i prosty sposób pozbyć się trosk. Coraz częściej sięganie po alkohol i narkotyki przez ludzi młodych staje się efektem mody bądź wpływu nieformalnych grup. Dzieci i młodzież nie do końca jednak zdają sobie sprawę z negatywnych skutków takiego eksperymentowania z silnie uzależniającymi środkami. Prowadząc działania profilaktyczne nie można jednocześnie ograniczać działań leczniczych i terapeutycznych służących wyciągnięciu z nałogu osób już uzależnionych. Dodatkowo należy rozwijać w gminie Olkusz proces wsparcia rodzin i osób współuzależnionych.

Zadania:

I.3.1 Zacieśnianie współpracy z pedagogami szkolnymi i lekarzami w profilaktyce i identyfikacji uzależnień u dzieci i młodzieży;

Opis zadania
Badania i obserwacje pokazują, że w gminie Olkusz istnieje zagrożenie narkomanią wśród osób młodych, dlatego też ważne zadania stają przed tymi instytucjami, które na co dzień mają do czynienia z dziećmi i młodzieżą. Nauczyciele, pedagodzy szkolni i lekarze są często pierwszymi osobami, które potrafią wykryć u dziecka lub młodej osoby oznaki kontaktu (lub wręcz uzależnienia) z alkoholem, narkotykami czy innymi środkami odurzającymi. Nawet podejrzenie kontaktu z alkoholem i narkotykami nie może być lekceważone i informacja o tym powinna być przekazywana rodzicom. Współpraca różnych instytucji i środowisk na tym polu powinna mieć charakter spotkań, badań ankietowych wśród uczniów, wymiany informacji i wspólnych szkoleń, które umożliwią szybką identyfikację zagrożeń i przeciwdziałanie procesowi rozprzestrzeniania się problemu. Niezmierne ważne jest także rozwijanie w szkołach gminnych funkcji psychologa szkolnego.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły gminne, zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.3.2 Prowadzenie intensywnych działań z zakresu profilaktyki uzależnień wśród dzieci i młodzieży;

Opis zadania
Profilaktyka uzależnień powinna obejmować szereg komplementarnych działań: – wydawanie materiałów edukacyjnych na potrzeby realizowanych programów profilaktycznych, – cykle prelekcji, prezentacji i sesji ankietowych w placówkach oświatowych i opiekuńczo-wychowawczych, – działalność szkoleniowa wśród pracowników oświaty, kultury, sądu i policji, – organizowanie imprez plenerowych i konkursów promujących styl życia bez uzależnień, – realizacja w szkołach gminnych i powiatowych programu edukacji zdrowotnej z uwzględnieniem profilaktyki uzależnień.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły gminne, zakłady opieki zdrowotnej, instytucje kultury, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.3.3 Rozwijanie systemu wsparcia rodzin z problemami uzależnień oraz wsparcia osób współuzależnionych;

Opis zadania
Problem uzależnień dotyczy nie tylko samych uzależnionych, ale także ich rodzin i osób współuzależnionych. Obecnie w gminie Olkusz funkcjonuje system wsparcia dla tych grup, ale powinien on być nadal rozwijany jako jeden z elementów terapii uzależnień. Osoby współuzależnione, dzięki odpowiedniej terapii i kontaktom ze specjalistami, poznają dokładną specyfikę problemu uzależnień, sposoby reagowania na zachowania osób uzależnionych, a także stają się pomocne w procesie wychodzenia z nałogu osób bliskich. Terapia osób współuzależnionych to możliwość zdobycia wiedzy i doświadczenia, które uzupełni proces leczenia osób uzależnionych i wpłynie na zmniejszenie problemu uzależnień.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły gminne, zakłady opieki zdrowotnej, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.3.4 Współpraca z Zespołem Opieki Zdrowotnej w Olkuszu w organizacji systemu leczenia uzależnień;

Opis zadania
Ważnym zadaniem – obok profilaktyki uzależnień – pozostaje zapewnienie warunków do leczenia osób już uzależnionych oraz stworzenie systemu wsparcia rodzin z problemami uzależnień. Nierzadko szybko podjęte działania o charakterze leczniczym lub psychologicznym pomagają wyjść z nałogu lub chociażby znacznie ograniczyć jego negatywne skutki. Przy Zespole Opieki Zdrowotnej w Olkuszu działa Poradnia Odwykowa dla osób uzależnionych od alkoholu, wskazane byłoby jednak, aby w jej ramach uruchomić także poradnię uzależnień od narkotyków. Władze gminy powinny wspierać olkuski ZOZ w rozwoju odpowiedniej bazy lokalowej na potrzeby wspierania osób uzależnionych od alkoholu i narkotyków oraz w szkoleniu kadry specjalistycznej.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, budżet powiatu, Narodowy Fundusz Zdrowia, fundusze zewnętrzne

I.3.5 Współpraca gminy z wojewódzkimi i krajowymi ośrodkami zajmującymi się uzależnieniami;

Opis zadania
W Polsce istnieje sieć instytucji państwowych, samorządowych i pozarządowych nakierowanych na walkę z uzależnieniami. Często w tych instytucjach pracują specjaliści mający długoletnie doświadczenie i sukcesy w pracy z osobami uzależnionymi. Ważne zatem staje się, aby instytucje gminne mające kontakt z uzależnionymi podejmowały współpracę z ośrodkami działającymi na szczeblu regionu i kraju. Wymiana doświadczeń i opinii może przynieść tylko pozytywne efekty.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	wojewódzkie i krajowe ośrodki zajmujące się uzależnieniami, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.4. Cel operacyjny:

Pomoc osobom zagrożonym wykluczeniem społecznym

Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (m.in. byli więźniowie, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, osoby niepełnosprawne, osoby bezrobotne powyżej 24 miesięcy, osoby bezdomne) mają minimalne szanse na znalezienie pracy na wolnym i wymagającym rynku pracy. Brak jakiegokolwiek zajęcia jeszcze bardziej spycha ich na margines życia społecznego i uzależnia od stałej pomocy zewnętrznej. Szansą dla nich może być tzw. zatrudnienie socjalne, czyli uczestnictwo w zajęciach prowadzonych przez centra (bądź kluby) integracji społecznej. Dodatkowo gmina może rozwijać formy pomocy materialnej dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (zakup odzieży, żywności) oraz pomocy instytucjonalnej – mieszkania chronione, jadłodajnia.

Zadania:

I.4.1 Rozwój zatrudnienia socjalnego osób zagrożonych wykluczeniem społecznym – możliwość utworzenia Centrum Integracji Społecznej lub spółdzielni socjalnej;

Opis zadania
Centrum Integracji Społecznej może być tworzone przez gminę lub organizację pożytku publicznego. Centrum może prowadzić działalność wytwórczą, handlową lub usługową oraz działalność wytwórczą w rolnictwie, nie stanowi ona jednak działalności gospodarczej w myśl przepisów. Działalność Centrum może być finansowana przez gminę (z funduszy przeznaczonych na realizację gminnego programu profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych) oraz z dochodów uzyskanych ze swojej działalności. Okres przebywania zainteresowanej osoby w centrum może wynosić do 11 miesięcy, z możliwością przedłużenia o kolejne 6 miesięcy. W tym czasie uczestnik otrzymuje świadczenie integracyjne w wysokości 80% zasiłku dla bezrobotnych. Korzystnym rozwiązaniem dla osób zagrożonych wykluczeniem społecznym (ale także dla osób młodych, bez jakiegokolwiek doświadczenia zawodowego) może być także podjęcie działalności w formie spółdzielni socjalnej. Spółdzielnie te działają na zasadach określonych w prawie spółdzielczym i mogą przybierać dwojaki charakter. Jedne – socjalne, zajmujące się edukacją, kulturą, prowadzeniem ośrodków dla osób chorych, niepełnosprawnych bądź starszych. Drugi typ spółdzielni może mieć charakter usługowy i prowadzić działalność gospodarczą – wytwórczą, handlową lub usługową. Członkowie jednych i drugich spółdzielni kształtują umiejętność pełnienia ról społecznych, nabywają umiejętności zawodowe, przyuczają się do zawodu, przekwalifikowują się bądź podnoszą swoje kwalifikacje.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	2007-2008	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.4.2 Wspieranie inicjatyw służących utworzeniu Klubu Integracji Społecznej;

Opis zadania
Osoby zagrożone wykluczeniem społecznym (m.in. byli więźniowie, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, osoby niepełnosprawne, osoby bezrobotne powyżej 24 miesięcy, osoby bezdomne, młodzież opuszczająca zakłady wychowawcze i domy dziecka) muszą mieć możliwość adaptacji w społeczeństwie. Pomóc im może w tym działalność Klubu Integracji Społecznej, którego zadaniem może być prowadzenie działalności terapeutycznej, poradnictwa prawnego, pomocy psychologicznej, warsztatów i szkoleń aktywizujących. KIS może być założony i prowadzony przez gminę lub organizację pozarządową.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.4.3 Udzielanie pomocy osobom bezdomnym w procesie wychodzenia z bezdomności;

Opis zadania
Problem bezdomności nie przybiera jak na razie w gminie Olkusz znacznych rozmiarów, jednak widoczny staje się wzrost liczby bezdomnych w okresie zimowym. Osoby bezdomne nie zawsze znalazły się w takim stanie ze względu na własny wybór, często jest to efekt wystąpienia w życiu człowieka szeregu niekorzystnych zjawisk: utraty pracy, utraty bliskiej osoby, uzależnień. Podstawową pomocą dla osób bezdomnych jest zapewnienie posiłku, odzieży i noclegu. W gminie Olkusz nie ma noclegowni dla bezdomnych, a osoby nie posiadające domu umieszczane są w noclegowni w gminie Klucze, prowadzonej przez organizację kościelną. Warunkiem przebywania w noclegowni jest jednak wyzbycie się nałogu alkoholowego i podporządkowanie się regulaminowi placówki, na co niestety nie wszyscy „klienci” chcą wyrazić zgodę. Docelowym działaniem wobec bezdomnych powinna być pomoc w uzyskaniu lokalu socjalnego dającego szansę na usamodzielnienie się i udzielenie pomocy w załatwianiu formalności związanych z uzyskaniem dodatku mieszkaniowego;
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe, Straż Miejska, Policja	Działania ciągłe w miarę zidentyfiko-wanych potrzeb	Budżet gminy

I.4.4 Uruchomienie jadłodajni w Olkuszu;

Opis zadania
Dzięki porozumieniu z Emalia Sp. z o.o. władze gminy Olkusz pozyskały budynek, który przeznaczony został do adaptacji na nowe lokale socjalne, oddane do użytku w grudniu 2005 r. Do końca marca 2006 r. pozostała część budynku zaadaptowana zostanie na nową siedzibę olkuskiego Ośrodka Pomocy Społecznej oraz jadłodajnię, w której wydawane będą nieodpłatne posiłki dla najuboższych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe, Straż Miejska, Policja	2006	Budżet gminy

I.4.5 Utworzenie i prowadzenie mieszkań chronionych dla osób opuszczających placówki pomocy społecznej;

Opis zadania
Mieszkanie chronione to mieszkanie przeznaczone dla osób mogących, przy odpowiednim wsparciu, samodzielnie żyć w środowisku, w szczególności dla osób z zaburzeniami psychicznymi oraz osób opuszczających placówki opiekuńczo - wychowawcze, resocjalizacyjne, zakłady dla nieletnich i rodziny zastępcze. Prowadzenie mieszkań chronionych jest zadaniem samorządu gminnego, a obecnie w gminie Olkusz brak jest tego typu lokali. Zatem ważne jest rozpoznanie potrzeb w tym zakresie, pozyskiwanie mieszkań chronionych i udostępnianie potrzebującym.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	2008	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.5. Cel operacyjny:

Prowadzenie działań ułatwiających funkcjonowanie w społeczeństwie osób

starszych i niepełnosprawnych

Rehabilitacja osób niepełnosprawnych powinna obejmować szereg działań organizacyjnych, medycznych, psychologicznych, edukacyjnych i technicznych, zmierzających do osiągnięcia, przy aktywnym uczestnictwie tych osób, możliwie najwyższego poziomu ich funkcjonowania, jakości życia i integracji społecznej (integracja społeczna i zawodowa). Pozostawienie osób niepełnosprawnych i ich rodzin bez pomocy (psychologicznej, finansowej, materialnej) powodować może pogłębianie się stopnia niepełnosprawności, ale także ich izolację w społeczeństwie. Podobnym wsparciem powinny być objęte także osoby starsze, które często zamieszkują samotnie, a ich dochód oscyluje na granicy minimum socjalnego. Często niewielka pomoc, zainteresowanie losem takich osób, a nawet zwykła rozmowa, powoduje, że osoby te czują się nadal potrzebne. Społeczeństwo lokalne starzeje się (zmniejsza się liczba osób młodych, a zwiększa się liczba mieszkańców w wieku emerytalnym) i trend ten będzie pogłębiał się w gminie Olkusz w kolejnych latach. Odpowiedzią władz gminy powinien być system wsparcia dla instytucji i organizacji (w tym pozarządowych i niepublicznych), które organizują i prowadzą (bądź będą prowadzić w przyszłości) placówki pomocy społecznej w gminie (np. warsztaty terapii zajęciowej, domy pomocy społecznej, domy pogodnej jesieni). Silnym impulsem do tworzenia i funkcjonowania tego typu instytucji powinny być fundusze strukturalne Unii Europejskiej.

Zadania:

I.5.1 Objęcie pomocą psychologiczną wszystkich rodziców wychowujących dzieci niepełnosprawne;

Opis zadania
Niepełnosprawne dziecko często jest tragedią dla rodziców, powodującą stan kryzysowy, z którego ciężko takiej rodzinie wyjść. Obok wsparcia materialnego i finansowego, dzieci niepełnosprawne i ich rodziny powinny zostać objęte pomocą psychologiczną, która ułatwi im normalne funkcjonowanie w społeczeństwie, tak często nietolerancyjnym dla osób niepełnosprawnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe, szkoły	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.5.2 Wspieranie procesu rehabilitacji zdrowotnej i społecznej osób starszych i niepełnosprawnych;

Opis zadania
Rehabilitacja osób niepełnosprawnych to wszelkie działania mające na celu integrację tych osób w społeczeństwie, tak, aby nie czuli się odsunięci na margines życia społecznego i w miarę możliwości samodzielnie funkcjonowali w swoim otoczeniu. Głównymi zadaniami powiatu w tym zakresie może być pomoc w wypełnianiu wniosków o wsparcie, organizacja systemu dowozu do miejsc rehabilitacji, dofinansowanie turnusów rehabilitacyjnych, współpraca z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie i organizacjami pozarządowymi (fundacjami) w zakupie urządzeń rehabilitacyjnych dla osób potrzebujących. Ważnymi działaniami może organizacja systemu usług opiekuńczych dla osób starszych i niepełnosprawnych – np. pomoc sąsiedzka, wolontariat czy pomoc w załatwianiu spraw urzędowych osobom starszym i niepełnosprawnym bez konieczności wychodzenia z domu;
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.5.3 Dostosowywanie obiektów użyteczności publicznej i miejsc publicznych dla poruszania się osób niepełnosprawnych;

Opis zadania
Bariery architektoniczne w instytucjach i miejscach publicznych (urzędy, szkoły, parki, miejsca spotkań) często są jedynymi barierami, przed którymi osoby niepełnosprawne są bezradne. Zniesienie tych ograniczeń nie tylko ułatwia życie, ale też wzmacnia duchowo te osoby i daje im szanse na stosunkowo normalne życie. Budynki publiczne, obecnie oddawane do użytku, obowiązkowo muszą posiadać ułatwienia dla osób niepełnosprawnych. Jednak starsze obiekty należy konsekwentnie dostosowywać do wymogów obecnych przepisów (podjazdy, windy, platformy wspomagające pokonanie schodów). Dostęp do funduszy strukturalnych Unii Europejskiej daje szansę na zwiększenie zakresu prac i liczby udogodnień dla osób niepełnosprawnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Instytucje publiczne z terenu gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Do 2013	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.5.4 Rozwój integracji międzypokoleniowej;

Opis zadania
Regularne kontakty osób starszych z młodszym pokoleniem obywateli są jednym z najbardziej efektywnych form integracji społecznej. Osoby starsze, posiadające dużą wiedzę i doświadczenie życiowe mogą być ważnym partnerem, a ich wskazówki cennym drogowskazem na ścieżce życiowej młodych ludzi. Do takich form integracji międzypokoleniowej możemy zaliczyć np. prowadzenie zajęć pozaszkolnych dla dzieci i młodzieży przez emerytowanych nauczycieli, organizowanie i uczestnictwo dzieci i młodzieży w spotkaniach okolicznościowych dla osób starszych (Wigilia, Wielkanoc, Andrzejki, Dzień Seniora, zabawy karnawałowe);
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, szkoły, instytucje kultury, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

I.5.5 Promocja twórczości artystycznej osób starszych i niepełnosprawnych;

Opis zadania
Osoby starsze i niepełnosprawne nierzadko okazują się utalentowanymi twórcami – malarzami, rzeźbiarzami czy poetami. Promocja twórczości artystycznej tych osób powinna być jedną z ważniejszych form integracji społecznej osób starszych i niepełnosprawnych. Działania gminy i innych partnerów mogą dotyczyć w tym względzie m.in.: organizacji wystaw i ekspozycji, spotkań artystycznych, wydawania materiałów wystawowych i tomików wierszy, druk wydawnictw promocyjnych czy finansowania wyjazdów na imprezy ponadgminne.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

I.5.6 Wspieranie niepublicznych inicjatyw (prywatnych, pozarządowych) służących powstawaniu w gminie instytucji nastawionych na opiekę nad osobami niepełnosprawnymi i chorymi;

Opis zadania
Dzięki integracji Polski z Unią Europejską zwiększyły się możliwości (głównie finansowe) powstawania i działania niepublicznych (prywatnych, pozarządowych) placówek zajmujących się opieką nad osobami niepełnosprawnymi, starszymi i chorymi (np. warsztaty terapii zajęciowej, domy pomocy społecznej, domy pogodnej jesieni, hospicja). Z biegiem czasu zainteresowanie organizowaniem tego typu instytucji może być coraz większe. Wiąże się to z procesem starzenia się społeczeństwa polskiego, a także europejskiego oraz z faktem, że mieszkańcy Europy Zachodniej mogą być licznymi odbiorcami tych usług, oferowanych przez polskie organizacje. Na etapie tworzenia tych placówek ważne jest wsparcie doradcze i informacyjne, udzielane różnym instytucjom niepublicznym przez wyspecjalizowane jednostki gminy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

II. CEL STRATEGICZNY:

ROZWÓJ POZIOMU BEZPIECZEŃSTWA I ZDROWOTNOŚCI MIESZKAŃCÓW GMINY

II.1. Cel operacyjny:

Zwiększenie poziomu bezpieczeństwa publicznego w gminie

Poziomowi bezpieczeństwa publicznego nie sprzyja trudna sytuacja społeczno-gospodarcza w naszym kraju – wysokie bezrobocie, rozwarstwienie społeczeństwa, dominująca w wielu środowiskach apatia i bezczynność. To i wiele innych elementów wpływa na wzrost przestępczości, rozwój zachowań agresywnych u młodych ludzi i tym samym zmniejszenie poczucia bezpiecznego zamieszkiwania w gminie Olkusz. Istotnym problemem, który niejako burzy poczucie bezpieczeństwa publicznego wśród mieszkańców gminy jest znaczna liczba przestępstw pospolitych (kradzieże, włamania), a także zwykłych aktów wandalizmu. Biorąc pod uwagę wskaźnik przestępczości (liczba stwierdzonych przestępstw na 1000 mieszkańców jednostki samorządowej) gminę Olkusz cechuje stosunkowo wysoka wartość 29 przypadków na 1000 mieszkańców (dla porównania średnia przestępstw w powiece olkuskim wynosi 31 na 1000 obywateli). W związku z tym istnieje potrzeba koordynacji działań i współpracy wielu instytucji i środowisk mających wpływ na bezpieczeństwo publiczne w powiecie. Istotnym elementem tych działań powinny być akcje i kampanie informacyjno-prewencyjne adresowane do lokalnej społeczności. Partnerstwo w zakresie bezpieczeństwa publicznego, powinno objąć nie tylko gminę Olkusz i służby mundurowe, ale także samorząd powiatowy, szkoły, Sąd Rejonowy, media lokalne, organizacje pozarządowe i grupy mieszkańców.

Zadania:

II.1.1 Współpraca Straży Miejskiej i Policji w zmniejszaniu przestępczości i minimalizacji zagrożeń w gminie;

Opis zadania
Olkusz jako największa gmina i stolica powiatu stanowi szczególne miejsce na mapie zagrożeń przestępczością i tym samym powinien być szczególnie monitorowany przez służby mundurowe. Olkuska Policja i Straż Miejska współpracują ze sobą od wielu lat i współpraca ta przynosi efekty. Celem zadania jest zatem podtrzymywanie i doskonalenie współpracy tych służb, opierając się przede wszystkim na wymianie informacji, koordynacji działań czy wspólnych patrolach.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Straż Miejska w Olkuszu	Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Działania ciągłe	Budżet gminy, środki policji

II.1.2 Współpraca władz gminy i Policji w zmniejszaniu przestępczości i minimalizacji zagrożeń;

Opis zadania
Współpraca władz gminy Olkusz i miejscowej Policji powinna obejmować nie tylko działania miękkie (jakkolwiek ważne w procesie zmniejszania przestępczości, np. profilaktyka, informacja, szkolenia), ale także wsparcie materialne, uzupełniające braki w wyposażeniu policji i ułatwiające codzienną pracę i skuteczną interwencję funkcjonariuszy. Udzielanie wsparcia materialnego musi jednak odbywać się w granicach narzuconych ustawami.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu	Działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb Policji	Budżet gminy

II.1.3 Współorganizowanie szerokiego zakresu działań informacyjnych i prewencyjnych mających na celu zwiększenie poczucia bezpieczeństwa publicznego wśród mieszkańców gminy;

Opis zadania
Realizacja zadania może obejmować: – informowanie mieszkańców o działaniach podejmowanych na rzecz poprawy bezpieczeństwa publicznego oraz monitorowanie społecznego odbioru podejmowanych działań, – propagowanie wśród mieszkańców bezpiecznych postaw i zachowań, sposobów zabezpieczania mienia (np. organizowanie kursów samoobrony, upowszechnianie broszur dotyczących zachowania się w sytuacjach zagrożeń etc.), – organizację konkursów, spotkań, happeningów prezentujących pracę i umiejętności policji (np. w szkołach, podczas imprez gminnych), – angażowanie mieszkańców do działań na rzecz utrzymania i poprawy poziomu bezpieczeństwa publicznego, – spotkania mieszkańców gminy z dzielnicowymi, – promowanie pomocy sąsiedzkiej, – promowanie kontaktu telefonicznego z Policją i Strażą Miejską w celu informowania o zagrożeniach;
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Straż Miejska w Olkuszu, szkoły, Miejski Ośrodek Kultury, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, organizacje pozarządowe, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, środki policji, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

II.1.4 Rozwój systemu monitoringu elektronicznego – instalacja kamer w kluczowych miejscach w gminie;

Opis zadania
Poczucie bezpieczeństwa w miejscu zamieszkania to jeden z ważniejszych elementów jakości życia, a monitoring elektroniczny (kamery) – jako jeden z narzędzi poprawy poziomu bezpieczeństwa – sprawdza się w wielu gminach Małopolski (m.in. Nowy Targ, Andrychów, Wadowice). Obecnie w gminie Olkusz (w tym w mieście) nie funkcjonuje system monitoringu elektronicznego, należy zatem rozważyć możliwość zainstalowania kamer w kluczowych miejscach w Olkuszu oraz centrach sołectw gminy. Istotną rolę – obok samorządu gminy – może tu także odegrać Fundacja „Bezpieczny Powiat Olkuski” oraz przedsiębiorcy, jako współfinansujący wdrożenie systemu.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Straż Miejska w Olkuszu, przedsiębiorcy	2007-2010	Budżet gminy, środki policji, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

II.2. Cel operacyjny:

Promocja zdrowego stylu życia mieszkańców

Istotnym elementem mającym duży wpływ na poziom zdrowotności mieszkańców gminy Olkusz jest szeroki zakres działań służących promocji aktywnego i zdrowego stylu życia oraz zwiększenie świadomości ekologicznej obywateli. Rolą gminy może być tu prowadzenie i promocja działań z zakresu profilaktyki zdrowia (np. bezpłatne badania okresowe dla różnych grup mieszkańców) czy prowadzenie w szkołach podstawowych i gimnazjalnych programu edukacji zdrowotnej z uwzględnieniem profilaktyki uzależnień. Ważne pozostaje zachowanie walorów przyrodniczych i krajobrazowych gminy dla następnych pokoleń i krzewienia wśród mieszkańców pozytywnych zachowań ekologicznych.

Zadania:

II.2.1 Prowadzenie i promocja działań z zakresu profilaktyki zdrowia, np. bezpłatne badania okresowe dla różnych grup mieszkańców;

Opis zadania
Celem niniejszego zadania jest zapobieganie i wczesne wykrywanie groźnych chorób, głównie cywilizacyjnych (choroby układu krążenia, choroby nowotworowe). Takie akcje, jak bezpłatne, cykliczne badania dla mieszkańców gminy powinny być szeroko rozpropagowane i na stałe wpisane w kalendarz działań służących zdrowiu. Dużą rolę w organizacji tych akcji powinny odegrać zakłady opieki zdrowotnej oraz sponsorzy (np. firmy farmaceutyczne czy producenci urządzeń medycznych), bowiem takie badania profilaktyczne nie są tanie. Jednak, o czym należy pamiętać, profilaktyka jest tańsza od leczenia i to zazwyczaj przyświeca organizatorom akcji.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej z terenu gminy, szkoły, organizacje pozarządowe, firmy farmaceutyczne, producenci urządzeń medycznych	Działania cykliczne	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

II.2.2 Prowadzenie w szkołach podstawowych i gimnazjalnych programu edukacji zdrowotnej;

Opis zadania
Badania i obserwacje pokazują, że gmina Olkusz, ze względu na swój charakter przemysłowy, w większym stopniu niż inne gminy Małopolski, narażona jest na wzrost zachorowalności wśród dzieci. Jednym z działań profilaktyki i promocji zdrowia powinna być edukacja zdrowotna, prowadzona w szkołach gminnych. Celem jej jest budzenie świadomości, zwiększanie wiedzy, umiejętności, kształtowanie postaw wobec zdrowia u dzieci i młodzieży. Są to niezbędne kompetencje do podjęcia i konsekwentnego stosowania przez nich działań na rzecz zdrowego stylu życia. Edukacja zdrowotna jest podstawowym prawem każdego dziecka. Powszechnie uważa się, że prowadzenie jej przez szkołę może być najbardziej skuteczne. Nadanie jej priorytetu w szkole leży nie tylko w interesie zdrowia lecz także edukacji – zdrowe dziecko lepiej się uczy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	szkoły z terenu gminy, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne

II.2.3 Organizacja imprez, festynów, happeningów i konkursów o charakterze gminnym i

międzygminnym, propagujących wartości zdrowotne oraz zdrowy styl życia;

Opis zadania
Krzewienie wartości zdrowotnych i zasad zdrowego stylu życia ma zachęcić mieszkańców gminy do większej aktywności ruchowej i zmiany przyzwyczajeń (tłuste jedzenie, spędzanie czasu przed telewizorem, komputerem, etc.), które nie służą zdrowiu. W ramach promocji zdrowia można prowadzić wiele działań: imprezy i zawody sportowe, festyny, happeningi i konkursy o charakterze gminnym i ponadgminnym, organizowane w ramach szerokiej współpracy pomiędzy zainteresowanymi podmiotami (m.in. gmina, powiat, instytucje opieki zdrowotnej, kluby sportowe, domy kultury, organizacje pozarządowe, szkoły, media lokalne). Szeroka współpraca zaowocować może pozyskiwaniem zewnętrznych środków finansowych na realizację powyższych zadań, a tym samym zwiększeniem obszaru oddziaływania i osiąganych efektów.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły z terenu gminy, Miejski Ośrodek Kultury, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

II.2.4 Prowadzenie działań na rzecz zwiększania świadomości ekologicznej mieszkańców, związanej zwłaszcza z właściwym gospodarowaniem odpadami;

Opis zadania
Gmina Olkusz, a zwłaszcza tereny wiejskie gminy, znana jest ze swojej atrakcyjności przyrodniczej i krajobrazowej, dlatego z tym większą troską należy podchodzić do zagadnień wzrostu świadomości ekologicznej mieszkańców. W ramach tych działań należy wymienić: akcje informacyjne i promujące wykorzystywanie opakowań ekologicznych i świadome korzystanie z dóbr środowiska przyrodniczego, akcje związane z ograniczaniem niskiej emisji (np. ograniczenie palenia śmieci), zebrania, szkolenia, imprezy ekologiczne, konkursy oraz wzbogacenie edukacji ekologicznej w szkołach gminnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły z terenu gminy, Miejski Ośrodek Kultury, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, organizacje pozarządowe, kluby sportowe, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

II.3. Cel operacyjny:

Podniesienie jakości usług medycznych w gminie

Funkcjonujące w gminie Olkusz niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej zaspokajają potrzeby mieszkańców gminy w zakresie dostępności do podstawowych usług medycznych, a działania władz gminy w zakresie podniesieniu jakości oferowanych usług, są mocno ograniczone, ale nie niemożliwe. Gmina posiada natomiast większe możliwości wsparcia finansowego modernizacji Szpitala Powiatowego w Olkuszu (Zespół Opieki Zdrowotnej), który jest jednostką publiczną, podporządkowaną Radzie Powiatu. Szpital jest najważniejszą jednostką medyczną w powiecie olkuskim, która wymaga jednak znacznych nakładów inwestycyjnych (lokalowych i wyposażenia), które dostosują go do wymogów prawnych oraz oczekiwań pacjentów. Koszt tych działań modernizacyjnych jest bardzo wysoki, znacznie przekraczający możliwości finansowe powiatu. Dlatego ważne jest tworzenie takich montaży finansowych, które umożliwią systematyczne polepszanie bazy szpitala. Dużą nadzieją na pozyskanie środków finansowych dla szpitala są fundusze strukturalne Unii Europejskiej. Szpital posiada już pierwsze sukcesy w tym zakresie – pozyskał środki w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego na projekt "Utworzenie i wyposażenie pracowni tomografii komputerowej w Szpitalu Powiatowym w Olkuszu". Gmina Olkusz, we współpracy ze Starostwem Powiatowym, powinna także wspierać modernizację szpitala.

Zadania:

II.3.1 Wspieranie procesu dostosowania zaplecza lokalowego i aparatury medycznej Szpitala Powiatowego w Olkuszu do wymogów ustawowych;

Opis zadania
Szpital Powiatowy w Olkuszu wymaga modernizacji zarówno zaplecza lokalowego, jak również wyposażenia w aparaturę medyczną. Jest to wymóg przepisów prawnych (m.in. ustawy o opiece zdrowotnej i rozporządzenia ministra zdrowia w sprawie dostosowania istniejących warunków świadczonych usług do nowych standardów) oraz stale zwiększających się oczekiwań pacjentów. Obecnie najbardziej pilnymi zadaniami jest przebudowa szpitala pod kątem poradni specjalistycznych i laboratorium oraz utworzenie oddziału intensywnej opieki medycznej. Obok modernizacji części leczniczej szpitala, ważne stają się także inwestycje w infrastrukturę techniczną, m.in. wymiana sieci wodociągowej na terenie szpitala czy budowa kotłowni gazowo – olejowej. Szpital Powiatowy w Olkuszu także prowadzi proces zakupu nowych urządzeń medycznych, korzystając m.in. z funduszy europejskich. Jednak lista potrzeb jest znacznie większa, obejmuje kilkadziesiąt aparatów i urządzeń medycznych, których systematyczny zakup będzie miał duży wpływ na zapewnienie wysokich standardów usług medycznych oferowanych mieszkańcom powiatu olkuskiego. Władze gminy we współpracy z samorządem powiatowym mogą dofinansowywać proces zwiększania standardów opieki szpitalnej w Olkuszu.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Ministerstwo Zdrowia, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego, Małopolski Urząd Wojewódzki, Fundacja „Bezpieczny Powiat Olkuski”	2006-2015	Budżet gminy, budżet powiatu, Ministerstwo Zdrowia, Narodowy Fundusz Zdrowia, fundusze zewnętrzne

II.3.2 Doskonalenie współpracy władz gminy z samorządem powiatowym i służbami ratowniczymi (policja, straż pożarna, służby medyczne, inspekcje techniczne) w ramach systemu ratownictwa medycznego i w sytuacjach zagrożeń;

Opis zadania
Funkcjonujący w gminie Olkusz i w powiecie olkuskim system ratownictwa medycznego i zarządzania kryzysowego wymaga stałego doskonalenia, zarówno w kwestiach współpracy poszczególnych partnerów (wspólne akcje, wymiana informacji, koordynacja systemu łączności), jak również wyposażenia poszczególnych jednostek. Szczególny nacisk powinien być położony na reagowanie w sytuacjach zagrożeń (klęski żywiołowe, wypadki drogowe, poważne awarie techniczne, zagrożenie terrorystyczne).
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu, Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Państwowa Straż Pożarna w Olkuszu, Ochotnicze Straże Pożarne z terenu gminy, służby techniczne	Działania ciągłe	Budżet gminy, budżet powiatu, środki poszczególnych służb, fundusze zewnętrzne

II.3.3 Szkolenie mieszkańców gminy, w tym dzieci i młodzieży szkolnej w zakresie udzielania pierwszej pomocy i zachowania w sytuacjach zagrożeń;

Opis zadania
Celem niniejszego zadania jest wzrost świadomości i umiejętności mieszkańców gminy w zakresie udzielania pierwszej pomocy osobom chorym i osobom, które uległy wypadkowi oraz zachowania w sytuacjach zagrożeń (klęski żywiołowe, wypadki drogowe, poważne awarie techniczne, zagrożenie terrorystyczne). Zadanie powinno mieć charakter edukacyjny (akcje, zajęcia praktyczne, konkursy) oraz informacyjny (ulotki, broszury, filmy) i powinny być efektem współpracy wielu lokalnych środowisk działających na rzecz bezpieczeństwa.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły z terenu gminy, publiczne i niepubliczne zakłady opieki zdrowotnej, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Państwowa Straż Pożarna w Olkuszu, Ochotnicze Straże Pożarne z terenu gminy, organizacje pozarządowe	W miarę potrzeb	Budżet gminy, budżet powiatu, fundusze zewnętrzne

OBSZAR PRIORYTETOWY:

RYNEK PRACY I INICJATYWY GOSPODARCZE

Wszelkie działania zawarte w obszarze priorytetowym „Rynek pracy i inicjatywy gospodarcze” znajdują swoje uzasadnienie w projekcie „Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013” – najbardziej istotnego dla kształtowania polityki lokalnego i regionalnego rozwoju dokumentu strategicznego w Małopolsce. Będzie on punktem wyjścia do tworzenia zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013. Za pomocą wymienionego Programu będą rozdysponowywane znaczące środki unijne dostępne dla Małopolski w kolejnym okresie programowania budżetowego Unii Europejskiej.

Cele i zadania tworzące obszar priorytetowy „Rynek pracy i inicjatywy gospodarcze” wpisują się w następujące Cele pośrednie oraz Kierunki polityki Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013 (projekt z 22 września 2005 r.):

Cel pośredni: I. Lepiej wykształceni, twórczy i przedsiębiorczy mieszkańcy

Kierunek polityki: I.3. Wsparcie indywidualnej przedsiębiorczości

I.4. Rozwój rynku pracy

I. CEL STRATEGICZNY:

TWORZENIE WARUNKÓW DLA POWSTAWANIA NOWYCH MIEJSC PRACY

I.1. Cel operacyjny:

Kreowanie korzystnego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości

Pierwszym decydującym elementem stwarzającym dobry klimat dla rozwoju lokalnych firm oraz przyciągnięcia inwestorów jest pozytywny stosunek władz do przedsiębiorców. Ważnym jest, aby przedsiębiorcy byli postrzegani przez władze jako ważni partnerzy w planowaniu i realizacji rozwoju lokalnego i regionalnego. Równocześnie duże znaczenie dla klimatu sprzyjającemu przedsiębiorczości ma bieżące zarządzanie gminą, rozumienie roli władz samorządowych w tym procesie. Ważnym elementem sprzyjającym decyzjom rozwojowym jest odpowiednia, profesjonalna obsługa administracyjna, umożliwiająca przedsiębiorcy oszczędzanie czasu w przypadku załatwienia formalności w urzędzie. Urząd poprzez lokalne okienko przedsiębiorczości może również pomagać przedsiębiorcy w załatwianiu spraw w innych instytucjach. Działania kreujące odpowiedni klimat dla rozwoju przedsiębiorczości mogą również przejawiać się w postaci organizowania różnego rodzaju konkursów dla przedsiębiorców lokalnych i wystaw pod patronatem władz samorządowych. Osobnym działaniem może być wprowadzanie atrakcyjnych programów edukacyjnych do szkół gimnazjalnych i podstawowych, które w sposób przystępny i oryginalny zainteresują młodzież tematami związanymi z przedsiębiorczością. Nie stosowanie przez gminę wygórowanych stawek podatkowych jest dobrym sygnałem dla firm, jednak najważniejsza jest stabilność i klarowność polityki podatkowej.

Zadania:

I.1.1 Opracowanie spójnego i efektywnego systemu preferencji podatkowych dla firm rozwijających działalność gospodarczą oraz tworzących nowe miejsca pracy;

Opis zadania
Władze samorządowe gminy powinny opracować przejrzysty system preferencji podatkowych dla firm rozwijających działalność gospodarczą oraz tworzących nowe miejsca pracy. Wszystkie regulacje dotyczące ulg i zwolnień podatkowych, zasad korzystania z mienia gminy, zasad zbywania i nabywania mienia, a także inne związane z inwestycjami oraz funkcjonowaniem podmiotów gospodarczych powinny zostać wypromowane. W obecnych czasach ulgi i zwolnienia podatkowe, które realnie może gmin a zaproponować przedsiębiorcom na swoim terenie nie stanowią dla kapitału prywatnego jakichś istotnych oszczędności kosztów. Jednak podobne działania mają wymiar promocyjny i ukazują gminę jako przyjazna dla przedsiębiorczości.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Rada Miejska, pracodawcy i organizacje pracodawców, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy

I.1.2 Organizacja na terenie gminy Olkusz lokalnego okienka przedsiębiorczości;

Opis zadania
Lokalne okienka przedsiębiorczości są punktami działającymi podobnie do coraz liczniejszych biur obsługi mieszkańców, z tym, że ich działalność skierowana jest na obsługę podmiotów gospodarczych. Działania samorządu terytorialnego w zakresie przedsiębiorczości nie muszą ograniczać się wyłącznie do prowadzenia ewidencji działalności gospodarczej. Lokalne okienka przedsiębiorczości udzielają przedsiębiorcom wszelkich informacji na temat spraw, które załatwiają w Urzędzie Miasta i Gminy, dysponują niezbędnymi formularzami urzędowymi, pomagając je wypełnić, informują o możliwych do pozyskania środkach zewnętrznych w ramach programów pomocowych, czy też o punktach konsultacyjnych działających w regionie, gdzie przedsiębiorca może zasięgnąć fachowych porad lub znaleźć pomocne szkolenie.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Pracodawcy i organizacje pracodawców, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, środki zewnętrzne

I.1.3 Wspieranie przez władze samorządowe organizacji działających na rzecz rozwoju lokalnej przedsiębiorczości;

Opis zadania
Instytucje otoczenia biznesu tworzą sprzyjający klimat dla działalności gospodarczej firm, wspierają rozwój podmiotów gospodarczych, przyciągają inwestorów krajowych i zagranicznych. Ich działalność jest istotna ze względu na bezpośrednie kontakty z lokalnymi przedsiębiorcami (doradztwo, udzielanie kredytów, informacja gospodarcza) jak również dzięki działaniom podnoszącym kwalifikacje miejscowej ludności (kursy i szkolenia). Wspieranie przez władze lokalne działań instytucji otoczenia biznesu pomaga w tworzeniu korzystnego klimatu dla rozwoju przedsiębiorczości. Władze samorządowe mogą wspierać instytucji otoczenia biznesu m.in. poprzez: dotowanie, dofinansowanie wybranych działań, udostępnianie lokali, obniżanie stawek podatkowych, etc.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje otoczenia biznesu, pracodawcy i organizacje pracodawców	Działania ciągłe	Budżet gminy

I.1.4 Wsparcie powstania punktu konsultacyjno-doradczego dla przedsiębiorców;

Opis zadania
Punkty konsultacyjno-doradcze są tematem, o którym dyskutuje się w środowiskach samorządowych, politycznych i przedsiębiorców od dłuższego czasu. Ich funkcjonowanie opiera się na przekazywaniu kompetentnej informacji i porad na różne tematy związane z prowadzeniem działalności gospodarczej. Informacja ta poparta byłaby pomocą techniczną w wypełnianiu różnorodnych wniosków aplikacyjnych, biznesplanów, wniosków kredytowych, etc.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Organizacje otoczenia biznesu	Samorządy lokalne, Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, jednostki szkoleniowe, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju lokalnego	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, krajowe środki na rozwój MŚP

I.1.5 Opracowanie i regularne aktualizowanie przez samorząd gminnego „Przewodnika dla
inwestora” oraz „Przewodnika dla osoby rozpoczynającej działalność gospodarczą”;

Opis zadania
W celu ujednolicenia prezentowanych informacji, przewodniki mogą być tworzone we współpracy z innymi gminami powiatu. Podstawowe informacje zawarte w przewodnikach: - pierwszy kontakt (osoba, wydział, nr telefonu, e-mail) - opis krok po kroku procedury zakładania firmy ze wzorami dokumentów oraz wysokością opłat, - wolne powierzchnie użytkowe, - wolne tereny inwestycyjne, - istniejące ulgi i zachęty podatkowe.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje otoczenia biznesu, pracodawcy i organizacje pracodawców	Działania ciągłe	Budżet gminy

I.1.6 Organizacja corocznych konkursów dla lokalnych przedsiębiorstw z nagrodą główną ufundowaną przez Burmistrza;

Opis zadania
Władze samorządowe mogą ogłaszać cyklicznie konkurs na najlepsze przedsiębiorstwo oraz najlepszy produkt gminy. Ogłoszenie wyników konkursu odbywać się powinno przy okazji uroczystej sesji Rady Miejskiej lub przy okazji organizacji imprez lokalnych. Nagrody w podobnych konkursach powinny być symboliczne, a ich główną rolą jest docenienie wysiłków lokalnych przedsiębiorców w rozwoju miejscowej gospodarki i promocji gminy. Ocena przedsiębiorców czy produktów powinna leżeć w gestii niezależnego jury, powołanego przez komisję konkursową, a w jego skład powinni wchodzić przedsiębiorcy, społecznicy lokalni i inne osoby zaufania publicznego.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców, media lokalne	Działania cykliczne	Budżet gminy, sponsorzy

I.1.7 Wspieranie wprowadzania do szkół gimnazjalnych i podstawowych autorskich programów z zakresu kształtowania cech przedsiębiorczych;

Opis zadania
Polski system edukacyjny od dawna wymaga unowocześnienia w zakresie nauczania przedsiębiorczości. W szkołach podstawowych i gimnazjach wiedza ta powinna być przekazywana w formie różnorodnych zabaw, konkursów, gier symulacyjnych i warsztatów, tak aby zainteresować młodych ludzi tą tematyką.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Szkoły podstawowe i gimnazja z terenu gminy	Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców	Działania ciągłe	Budżet gminy, sponsorzy

I.2. Cel operacyjny:

Promocja przedsiębiorczości ze szczególnym uwzględnieniem samozatrudnienia

Działania kierowane do osób bezrobotnych i poszukujących pracy nie mogą ograniczać się tylko do wypłacania zasiłków i pośredniczenia w zatrudnieniu, ale także muszą uwzględniać działania służące krzewieniu wśród tych osób cech przedsiębiorczych. Cechy te często tkwią w ludziach, ale nie są do końca zidentyfikowane i wykorzystywane. Działania szkoleniowo-doradcze, wsparte narzędziami finansowymi (mikropożyczki, poręczenia kredytowe) mogą doprowadzić do wzrostu liczby małych firm w powiecie olkuskim, a tym samym do wzrostu liczby miejsc pracy. W tym celu konieczna jest konsolidacja działań wielu instytucji działających w otoczeniu gminy na niwie wspierania rozwoju samozatrudnienia.

Zadania:

I.2.1 Organizacja szkoleń i doradztwa dotyczącego zakładania własnego biznesu;

Opis zadania
Dobrze funkcjonujący system szkoleń i doradztwa dla osób zakładających własną firmę stanowi warunek konieczny w rozwoju małych i średnich firm na szczeblu lokalnym. Działania te powinny być poparte badaniami pozwalającymi określić faktyczne potrzeby i możliwości osób planujących prowadzenie własnego biznesu
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, jednostki szkoleniowe, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju lokalnego, Urząd Skarbowy, Zakład Ubezpieczeń Społecznych	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Budżet gminy, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

I.2.2 Wydanie informatora dla osób zakładających swoją firmę po raz pierwszy;

Opis zadania
Informator ma stanowić kompendium wiedzy dla osób zakładających własną firmę. Znajdą się w nim informację, w jaki sposób „krok po kroku” założyć firmę, jaką wybrać formę opodatkowania, jak zatrudnić pracowników, gdzie uzyskać wsparcie finansowe, jakich błędów unikać etc. Informator powinien być dostępny w formie drukowanej i internecie oraz musi być regularnie aktualizowany
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, jednostki szkoleniowe, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju lokalnego	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Budżet gminy, Fundusz Pracy

I.2.3 Udzielanie wsparcia finansowego dla osób rozpoczynających działalność gospodarczą (preferencyjne pożyczki, poręczenia kredytowe);

Opis zadania
Niejednokrotnie sukces nowopowstałych form, a w szczególności ich dłuższe utrzymanie się na rynku, zależy od oferowanych narzędzi pomocy finansowej. Potencjalny przedsiębiorca powinien mieć dostęp do preferencyjnych źródeł finansowych i możliwości uzyskania poręczenia kredytu bankowego. W wielu powiatach w Polsce działają Fundusze Pożyczkowe i Fundusze Poręczeń Kredytowych, które stanowią atrakcyjny system wsparcia finansowego dla lokalnych firm, zarówno powstających, jak również istniejących.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, jednostki szkoleniowe, organizacje pozarządowe, agencje rozwoju lokalnego	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Budżet gminy, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

I.2.4 Zwolnienie osób zakładających nowe podmioty z opłaty za wpis do ewidencji działalności gospodarczej;

Opis zadania
Rejestrując nową działalność gospodarczą w gminie, każdy zobowiązany jest uiścić opłatę za dokonanie wpisu do ewidencji. W kompetencjach rady jednostki samorządowej jest podjęcie decyzji o zwolnieniu przeszłych przedsiębiorców z tej opłaty, co jest istotnym wsparciem, szczególnie na początku działalności gospodarczej. Olkuska Rada Miejska podjęła uchwałę o zwolnieniu z opłaty w wysokości 100 zł za wpis do ewidencji działalności gospodarczej osób bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Olkuszu. Politykę idącą w tym kierunku należy kontynuować.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Rada Miejska	Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Budżet gminy

I.2.5 Organizowanie we współpracy z Powiatowym Urzędem Pracy imprez i wydarzeń gospodarczych promujących proces samozatrudnienia;

Opis zadania
Samozatrudnienie jest ze wszech miar pożądanym działaniem ze strony przedstawicieli społeczności lokalnej. Samorząd lokalny oraz służby pracy powinny dążyć do jak największej popularyzacji tego zjawiska, zachęcając osoby niezdecydowane, bojące się ryzyka lub posiadające zbyt małą wiedzę na ten temat. Dobrym narzędziem do tego typu rozwiązań jest organizowanie akcji w postaci imprez lub wydarzeń gospodarczych, na których doradcy zawodowi, doradcy w zakresie zakładania i prowadzenia MŚP będą mogli udzielać rad i informacji potencjalnym, przyszłym przedsiębiorcom. Takie działania można organizować jako imprezę towarzyszącą Tagom Pracy, realizowanym przez Powiatowy Urząd Pracy, a cieszącym się dużym zainteresowaniem poszukujących pracy i pracodawców.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, przedsiębiorcy i organizacje przedsiębiorców, organizacje pozarządowe, gminy z terenu powiatu, agencje rozwoju lokalnego	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Budżet gminy, Fundusz Pracy

II. CEL STRATEGICZNY:

ZMNIEJSZENIE POZIOMU I SPOŁECZNYCH SKUTKÓW BEZROBOCIA W GMINIE

II.1. Cel operacyjny:

Aktywizacja zawodowa osób młodych, nie posiadających pracy

Analiza danych na temat bezrobocia w powiecie olkuskim i w gminie Olkusz wskazuje na potrzebę tworzenia systemów wsparcia dla osób młodych, które po zakończeniu edukacji są na etapie kształtowania własnego warsztatu zawodowego oraz zdobywania umiejętności. Istotnym zagadnieniem jest szybkie dostosowywanie profili kształcenia szkół średnich na terenie miasta Olkusza, które leżą w kompetencji Powiatu Olkuskiego, do zmieniającego się rynku pracy. Oczywiście jako rynek pracy dla absolwentów olkuskich szkół należy postrzegać także duże rynki pracy, jakimi są aglomeracje krakowska i górnośląska. Dużą grupę osób stanowią także osoby bez stażu pracy. Udostępnienie lokalnych programów stażowych i elastycznych form pracy (zastępstwo, praca na odległość, wolontariat) w znaczny sposób mogłoby zmniejszyć liczbę osób bezrobotnych bez stażu pracy, podnosząc ich umiejętności praktyczne, a tym samym zwiększając konkurencyjność na rynku pracy. Zadaniem Powiatowego Urzędu Pracy jest również aktywizowanie młodych ludzi w zakresie umiejętnego, samodzielnego poszukiwania pracy. W ostatnich latach pogłębia się niepokojąca tendencja niepodejmowania pracy przez coraz większą liczbę osób kończących edukację. Automatycznie stają się one łatwym celem dla różnych zjawisk patologicznych, przechodząc w statystykach Powiatowego Urzędu Pracy do grupy osób pozostających bez pracy powyżej 24 miesięcy.

Zadania:

II.1.1 Współpraca z samorządem powiatowym w monitorowaniu wykształcenia i kwalifikacji młodych ludzi, absolwentów olkuskich szkół ponadgimnazjalnych;

Opis zadania
Zadanie to powinno być punktem wyjścia do dalszych działań wspierających aktywizację młodych ludzi. Wiedza na temat poziomu wykształcenia i kwalifikacji młodych ludzi umożliwia tworzenie i realizację narzędzi wsparcia dla młodzieży i absolwentów szkół
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Wydział Edukacji Starostwa Powiatowego, Powiatowy Urząd Pracy, szkoły, pracodawcy i organizacje pracodawców, Ochotnicze Hufce Pracy	Działania ciągłe	Budżet powiatu, budżet gminy

II.1.2 Współpraca z Powiatowym Urzędem Pracy w zakresie organizowania umów pomiędzy młodymi mieszkańcami gminy a pracodawcami – zdobywanie doświadczenia zawodowego;

Opis zadania
Umowy, podobnie jak staże, umożliwiają osobom młodym – do 25 roku życia lub do 27 roku życia, ale pod warunkiem ukończenia studiów wyższych w ostatnich 12 miesiącach – wykorzystanie w sposób praktyczny wiedzy zdobytej w procesie edukacji, a przede wszystkim dają młodym ludziom szansę na uzyskanie niezbędnego w dalszej pracy zawodowej doświadczenia. Jest to forma aktywizacji z powodzeniem stosowana już przez Powiatowy Urząd Pracy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, pracodawcy i organizacje pracodawców, Ochotnicze Hufce Pracy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.1.3 Organizowanie pracy i refundacji części jej kosztów przy zatrudnianiu osób młodocianych;

Opis zadania
Reforma systemu oświaty i wprowadzenie nowych szczebli edukacyjnych (gimnazja, przy jednoczesnym skróceniu czasu trwania szkoły podstawowej) uwypukliła zjawisko młodych osób kończących edukację na szkole podstawowej lub gimnazjum – z różnych względów. Będąc w tym okresie niepełnoletnimi oraz nie posiadając żadnego przygotowania do wejścia na rynek pracy, osoby te już na początku dorosłego życia narażone są na wykluczenie społeczne oraz rozmaite patologie. W celu przeciwdziałania takim sytuacjom należy zintensyfikować działania na rzecz zatrudniania osób młodocianych (od 15 roku życia). Działaniami tymi powinny zająć się Ochotnicze Hufce Pracy, które powinny monitorować środowiska lokalne w celu identyfikowania kwalifikujących się do tych działań osób, zapewniając im opiekę prawną oraz miejsca pracy – współpracując w tym zakresie z Cechami Rzemiosł Różnych i innymi zrzeszeniami przedsiębiorców. Powiatowy Urząd Pracy posiada możliwości refundowania części kosztów pracy osób młodocianych, które podejmą taką pracę (zgodnie z zaopiniowaną przez Wojewodę listą zawodów podlegających refundacji), a Ochotnicze Hufce Pracy dodatkowo organizują dalszą edukację.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Ochotnicze Hufce Pracy	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy, Ośrodek Pomocy Społecznej, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Małopolski Urząd Wojewódzki, zrzeszenia przedsiębiorców.	Działania w miarę zidentyfikowa-nych możliwości	Środki własne przedsiębiorców, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.1.4 Propagowanie działań opierających się na wolontariacie;

Opis zadania
Wolontariat jest formą aktywizacji społeczności lokalnej, która w krajach wysokorozwiniętych jest stosowana z dobrymi efektami już od dawna. Dzięki wolontariatowi osoby bez doświadczenia zawodowego mają szansę uzyskać praktykę i zdobyć umiejętności niezwykle przydatne w poszukiwaniu i podejmowaniu pracy. Poza tym wolontariat kształtuje, szczególnie wśród młodych osób postawy obywatelskie i chroni je przed zjawiskami patologicznymi.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Organizacje pozarządowe	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowy Urząd Pracy, przedsiębiorcy, Ośrodek Pomocy Społecznej, zrzeszenia przedsiębiorców	Działania ciągłe	Środki zewnętrzne

II.2. Cel operacyjny:

Aktywizacja zawodowa kobiet

Programy operacyjne dysponujące środkami strukturalnymi Unii Europejskiej kładą duży nacisk na wdrażanie projektów wyrównujących równość szans płci. Działania służące aktywizacji kobiet służą nie tylko zaspokajaniu ich aspiracji zawodowych, ale także mają na celu godzenie obowiązków rodzinnych i służbowych. Wyrównywanie szans kobiet na rynku pracy powinno przynieść efekty w postaci wzrostu poziomu zatrudnienia kobiet oraz podwyższenia ich statusu społecznego i ekonomicznego. W gminie Olkusz jest duża liczba kobiet, które do tej pory nie pracowały, zajmując się domem i wychowywaniem dzieci. Obecnie, gdy ich mężowie stracili pracę w dużych państwowych zakładach, nierzadko kobiety te zmuszone są do poszukiwania płatnej pracy, aby pomóc utrzymać rodzinę. Rozwój małych i średnich firm może im pomóc w znalezieniu pracy – wsparcie dla kobiet powinno być jednak działaniem skoordynowanym i obejmującym szerokie grono zainteresowanych kobiet.

Zadania:

II.2.1 Organizacja spotkań integracyjnych i motywacyjnych dla kobiet;

Opis zadania
Organizacja spotkań dla kobiet ma na celu wspieranie ich w procesie poszukiwania zatrudnienia i zdobywania nowych umiejętności zawodowych. Planowane są następujące działania skierowane do kobiet: - spotkania z pracodawcami, - spotkania z kobietami-przedsiębiorcami - warsztaty aktywizujące
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców, organizacje kobiece, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.2.2 Prowadzenie działań promocyjno-informacyjnych z zakresu rynku pracy
i przedsiębiorczości, skierowanych do środowisk kobiecych;

Opis zadania
Po wejściu do Unii Europejskiej, Polska ma dostęp do nowych programów i funduszy kierowanych do środowisk kobiecych. Istotne jest zatem monitorowanie wszelkich informacji istotnych dla kobiet, odpowiednie ich segregowanie i przekazywanie do odpowiednich grup odbiorców. Działania promocyjno-informacyjne powinny przybrać różnorodny charakter – od informacji zamieszczanych w Internecie i mediach lokalnych, po opracowywanie broszur i informatorów
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, pracodawcy i organizacje pracodawców, organizacje kobiece, organizacje pozarządowe, Ośrodek Pomocy Społecznej	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.2.3 Wspieranie kobiet w godzeniu życia zawodowego i rodzinnego;

Opis zadania
Zadanie ma umożliwić kobietom aktywnym możliwość rozwoju zawodowego, bez zaniedbywania obowiązków rodzinnych. Zadanie może obejmować np. współfinansowanie systemu opieki na dzieckiem, organizacji pomocy domowej etc.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, środek Pomocy Społecznej, organizacje kobiece, organizacje pozarządowe	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, fundusze prywatne

II.3. Cel operacyjny:

Rozwój systemu szkoleń i kursów zawodowych dla osób bezrobotnych

System szkoleń i kursów od wielu lat jest jednym z głównych narzędzi aktywizacji osób bezrobotnych w naszym kraju. Efektywny system szkoleniowy oferuje nie tylko profesjonalne i praktyczne metody zdobywania wiedzy i umiejętności, ale także na bieżąco prowadzi monitoring potrzebnych tematów, odzwierciedlających sytuację na rynku pracy. Osobnym zagadnieniem w stosunku do szkoleń zawodowych jest organizacja kursów wspomagających proces poszukiwania pracy oraz zwiększających dodatkowe umiejętności osób bezrobotnych, np.: kursy komputerowe, kursy nauki języków obcych, etc. Udział w szkoleniach jest nie tylko źródłem nowej wiedzy i umiejętności, ale nierzadko jest formą oderwania się od problemów nurtujących na co dzień osoby bezrobotne oraz stanowi forum wymiany doświadczeń przez osoby poszukujące pracy.

Zadania:

II.3.1 Systematyczne badanie potrzeb szkoleniowych osób bezrobotnych;

Opis zadania
Tematyka organizowanych szkoleń i kursów dla bezrobotnych musi być odpowiedzią na bieżące potrzeby osób bezrobotnych i pracodawców, stąd też ważne staje się stałe identyfikowanie tych potrzeb i podejmowanie działań służących ich zaspokajaniu
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, pracodawcy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, budżet gminy

II.3.2 Wdrażanie umów w zakresie szkoleń pomiędzy Powiatowym Urzędem Pracy, bezrobotnym i pracodawcą;

Opis zadania
Umowy wdrażane na poziomie Powiatowy Urząd Pracy – bezrobotny – pracodawca są bardzo efektywną formą współpracy, gdyż umożliwiają zaspokojenie potrzeb osób poszukujących pracy oraz firm poszukujących odpowiednio przeszkolonego pracownika
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	jednostki szkoleniowe, pracodawcy, Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, pracodawcy

II.3.3 Stworzenie bazy danych instytucji szkoleniowych i edukacyjnych;

Opis zadania
Baza danych instytucji szkoleniowych i edukacyjnych, systematycznie weryfikowana i aktualizowana, ma służyć organizacji wysokiej jakości szkoleń i kursów, odpowiadających aktualnym potrzebom bezrobotnych i firm, a także stałej ocenie prowadzonych szkoleń. W bazie (internetowej i drukowanej) powinny się znaleźć firmy szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyższe oraz organizacje pozarządowe prowadzące kursy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyższe, pracodawcy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.3.4 Organizacja szkoleń z zakresu obsługi komputera;

Opis zadania
Znajomość obsługi komputera i Internetu jest coraz częściej podstawowym warunkiem przyjęcia do pracy nie tylko w biurze. Szkolenia z tego zakresu powinny z jednej strony uczyć podstawowych umiejętności komputerowych, z drugiej natomiast rozwijać u słuchaczy znajomość praktycznych programów, np. księgowych czy zarządzania magazynowego
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyższe, Zakład Doskonalenia Zawodowego, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, pracodawcy	Działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb i środków	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.3.5 Organizacja szkoleń i kursów z zakresu nauki języków obcych

Opis zadania
Znajomość języków obcych od dawna jest podstawowym warunkiem znalezienia atrakcyjnej pracy. Zadanie to ma obecnie niezwykle istotne znaczenie w kontekście pojawiających się ofert pracy w krajach Unii Europejskiej.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, jednostki szkoleniowe w zakresie języków obcych, szkoły, uczelnie wyższe, Zakład Doskonalenia Zawodowego, pracodawcy, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy, Gminne Centra Informacyjne, Wojewódzki Urząd Pracy – EURES	Działania w miarę zidentyfikowanych potrzeb i środków	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.3.6 Organizacja kierunkowych kursów zawodowych;

Opis zadania
Organizacja kierunkowych kursów zawodowych jest jedną z najbardziej efektywnych form aktywizacji osób bezrobotnych. Często są one organizowane pod potrzeby jakiegoś pracodawcy planującego zatrudnienie większej ilości osób w określonym zawodzie. Ponadto kursy te najczęściej dotyczą nowoczesnych technik wykonywania danego zawodu.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, jednostki szkoleniowe, szkoły, uczelnie wyższe, Zakład Doskonalenia Zawodowego, pracodawcy, Wojewódzki Uniwersytet Robotniczy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4. Cel operacyjny:

Rozwój systemu informacji z zakresu pośrednictwa pracy i poradnictwa zawodowego

Pośrednictwo pracy i poradnictwo zawodowe, jako kluczowe narzędzia aktywizacji rynku pracy, wymagają stałego rozwoju wykorzystującego nowe technologie i nowe formy pracy. Powiększający się zasób informacji o różnej tematyce i różnym pochodzeniu wymaga odpowiedniego zarządzania tą informacją – zbierania, selekcjonowania i udostępniania zainteresowanym odbiorcom. Powiatowy Urząd Pracy powinien prowadzić cykliczne badania lokalnego rynku pracy, aktualizując informacje na jego temat, co ma niebagatelne znaczenie przy doborze instrumentów i narzędzi aktywizacyjnych. W działaniach tych wspierany powinien być przez samorządy lokalne. Monitoringowi poddane być powinny zawody deficytowe i nadwyżkowe na terenie powiatu, aspiracje i predyspozycje absolwentów szkół, kierunki kształcenia, etc. Coraz większego znaczenia w działaniach informacyjnych nabierają nowe technologie informatyczne. Powstają interaktywne kioski dla bezrobotnych (monitor dotykowy wraz z kamerą), dzięki którym można poznać przepisy prawne, nauczyć się pisania życiorysu i listu motywacyjnego, a przede wszystkim dostać się do bazy, w której znajdują się oferty pracy. Ponadto mała kamera pozwala na połączenie się z konsultantem z urzędu pracy i uzyskanie dodatkowych informacji w bezpośredniej rozmowie z pracownikiem urzędu.

Zadania:

II.4.1 Opracowanie i aktualizacja bazy danych, zawierającej segmentację bezrobotnych i poszukujących pracy według różnych kryteriów;

Opis zadania
Segmentacja bezrobotnych i poszukujących pracy według różnych kryteriów (np. kwalifikacje, staż pracy, wiek etc.) z uwzględnieniem podziału na poszczególne gminy powiatu olkuskiego, powinna być punktem wyjścia dla tworzenia programów wsparcia kierowanych do określonych grup odbiorców. Umożliwi to bardziej racjonalne wykorzystanie środków finansowych i osiągnięcie zamierzonych efektów.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Samorządy lokalne, jednostki pozarządowe, organizacje szkoleniowe, pracodawcy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.2 Wdrożenie dla mieszkańców gminy systemu informacji i promocji w zakresie programów rynku pracy;

Opis zadania
Działania aktywizujące lokalny rynek pracy muszą uwzględniać system informacji dla osób bezrobotnych i pracodawców z zakresu nowych programów rynku pracy, organizowanych szkoleń, dostępnych form wsparcia etc. Aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców należy wykorzystywać uzupełniające się kanały informacyjne – tablice ogłoszeń, media lokalne i regionalne, Internet, ulotki, broszury etc.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Samorządy lokalne, prasa lokalna	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.3 Wykorzystanie nowoczesnych technologii komputerowych w rozwoju pośrednictwa pracy;

Opis zadania
Rozwój i wykorzystanie nowoczesnych technologii umożliwia sprawną, szybką i w zwiększonym zakresie wymianę informacji pomiędzy zainteresowanymi partnerami (PUP – bezrobotny – pracodawca). Umożliwia także tworzenie baz ofert pracy w Internecie i ich bieżącą aktualizację
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy	działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.4 Utworzenie Gminnego Centrum Informacyjnego w Olkuszu;

Opis zadania
Działania aktywizujące lokalny rynek pracy muszą uwzględniać system informacji i poradnictwa dla społeczności lokalnej z zakresu podstawowych czynności umożliwiających znalezienie miejsca pracy lub jego zmiany, jak np.: dostęp do internetu (wysyłanie ofert, możliwość napisania CV, sprawdzanie aktualnej sytuacji na rynku pracy, etc.), informacja na temat nowych programów rynku pracy, organizowanych szkoleń, dostępnych form wsparcia, etc. Aby dotrzeć do jak najszerszego grona odbiorców powinny zostać zorganizowane w samorządach lokalnych Gminne Centra Informacyjne. Podobne centra działają już w innych gminach powiatu olkuskiego, a ich funkcjonowanie pokazuje celowość podejmowania takich działań. Finansowanie tworzenia Gminnych Centrów Informacyjnych pochodziło dotychczas z Małopolskiego Urzędu Wojewódzkiego. Jednak gminy muszą z własnego budżetu asygnować odpowiednie środki na bieżące utrzymanie centrów. Taka forma wsparcia dla mieszkańców nie musi mieścić się w budynku Urzędu Miasta i Gminy w Olkuszu. Gminy najczęściej lokalizują Gminne Centra Informacyjne w bibliotekach, domach kultury lub świetlicach, gdzie dostępne jest już niezbędne wyposażenie (komputery, internet). Dodatkowa funkcja Gminnego Centrum Informacyjnego najczęściej aktywizuje te placówki i poszerza ich ofertę. Dobrze funkcjonujące Centrum powinno ściśle współpracować z Powiatowym Urzędem Pracy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Powiatowy Urząd Pracy, funkcjonujące już Gminne Centra Informacyjne na terenie powiatu olkuskiego, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy	Działania ciągłe	środki rządowe, budżet gminy

II.4.5 Organizacja „Targów Pracy” – cyklicznych spotkań osób poszukujących pracy
i pracodawców;

Opis zadania
„Targi pracy” są efektywną formą kontaktów osób poszukujących i oferujących pracę. Bezrobotni i kandydaci mają możliwość zaprezentowania swoich walorów zawodowych, nawiązać interesujące kontakty, a pracodawcy mogą bezpośrednio poznać potencjalnych kandydatów do pracy oraz zareklamować produkty bądź usługi swojej firmy. Targom towarzyszy poradnictwo zawodowe dla osób bezrobotnych
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Samorządy lokalne, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.6 Stosowanie przez doradców zawodowych nowoczesnych technik poradnictwa indywidualnego i grupowego;

Opis zadania
Biorąc pod uwagę szybkie zmiany na rynku pracy (m.in. rozwój nowych zawodów, nowych firm) rola doradców zawodowych nabiera coraz większego znaczenia. Rozwój nowych technik pracy (techniki informatyczne, metody interaktywne) z osobami zainteresowanymi wymagać będą ich przyswojenia i stosowania przez doradców. Coraz powszechniejsze będzie się stawało udzielanie porad przez Internet.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Wojewódzki Urząd Pracy w Krakowie	Działania ciągłe	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.7 Współpraca Powiatowego Urzędu Pracy ze szkołami w zakresie doradztwa zawodowego i kształtowania kariery zawodowej młodych ludzi;

Opis zadania
Kształtowanie kariery zawodowej powinno rozpoczynać się już od szczebla szkół podstawowych (VI klasy). Młodzież szkolna, często wahająca się pomiędzy wyborem różnych profili nauczania czy rodzaju studiów, musi mieć wsparcie nie tylko w rodzicach czy pedagogach szkolnych, ale także wśród profesjonalnie przygotowanych do tego doradców zawodowych
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, szkoły, pracodawcy i organizacje pracodawców	Działania ciągłe	Budżet gminy, Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny

II.4.8 Monitoring rynku pracy – przeprowadzanie okresowych badań wśród pracodawców, placówek edukacyjnych i innych instytucji na terenie miasta i gminy;

Opis zadania
Badania takie powinien realizować i finansować Powiatowy Urząd Pracy. W zakres tych badań powinny wejść takie zagadnienia, jak: określenie zwodów deficytowych na danym obszarze, określenie zawodów nadwyżkowych, analiza wpływających ofert pracy i kierunków edukacyjnych. Wyniki badań mają służyć prognozowaniu sytuacji na lokalnym rynku pracy i umożliwiać właściwy dobór form aktywizujących dla osób bezrobotnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Przedsiębiorcy, zrzeszenia przedsiębiorców, placówki edukacyjne, Ośrodek Pomocy Społecznej	Działania cykliczne	Fundusz Pracy

II.5. Cel operacyjny:

Zwiększanie szans na rynku pracy osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym

Do grup zagrożonych wykluczeniem społecznym na rynku pracy można zaliczyć m.in. osoby długotrwale bezrobotne (> 12 miesięcy bez pracy), osoby niepełnosprawne, byłych więźniów, osoby uzależnione od alkoholu i narkotyków, bezdomnych. Osobom tym bardzo trudno nie tylko znaleźć pracę, ale często brak im odwagi do podejmowania kontaktów społecznych. Zjawisko to jest bardzo niepokojące, gdyż trwający zbyt długo stan „odrzucenia” społecznego wywiera niekorzystne symptomy psychiczne oraz powoduje spadek kwalifikacji i umiejętności tych osób. Dodatkowo częstym trendem społecznym jest w takich sytuacjach przekazywanie „bezradności” swoim dzieciom. Dlatego tak ważne staje się odpowiednie reagowanie na stwierdzone potrzeby środowisk zagrożonych wykluczeniem społecznym, dla których praca i stałe kontakty ze społeczeństwem są nierzadko jedynym ratunkiem przed całkowitą marginalizacją.

Zadania:

II.5.1 Organizacja we współpracy z pracodawcami prac krótkoterminowych dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym, bezrobotnych i poszukujących pracy;

Opis zadania
Prace krótkoterminowe (np. na zastępstwo, wolontariat) są nierzadko pierwszym zetknięciem się osób z grup marginalizowanych z rynkiem pracy oraz ułatwiają im integrację ze społeczeństwem. Pracodawcom umożliwiają natomiast bieżące, efektywne prowadzenie firmy np. w okresie wakacji czy długotrwałej choroby pracownika.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy czasowej, gminy, Ochotnicze Hufce Pracy, Ośrodek Pomocy Społecznej	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, PFRON

II.5.2 Organizacja warsztatów i szkoleń aktywizujących dla osób z grup zagrożonych wykluczeniem społecznym;

Opis zadania
Warsztaty i szkolenia będą miały na celu zdiagnozowanie potencjału zawodowego osób z grup marginalizowanych oraz podnoszenie ich kwalifikacji zawodowych. Służyć będą także przezwyciężaniu problemów, z którymi borykają się te osoby.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej, pracodawcy i organizacje pracodawców, agencje pracy czasowej	Działania w miarę zidentyfikowa-nych potrzeb	Fundusz Pracy, Europejski Fundusz Społeczny, PFRON

II.5.3 Realizacja programu prac społecznie użytecznych;

Opis zadania
Możliwość tworzenia miejsc pracy w formule prac społecznie użytecznych wynika z ustawy o promocji zatrudnienia i instytucjach rynku pracy. Zakres takich prac na własnym terenie oraz zapotrzebowanie na nie powinny identyfikować samorządy gminne. Dobór osób angażowanych do prac społecznie użytecznych opierałby się m.in. na informacji z gminnych ośrodków pomocy społecznej, w oparciu o ich doświadczenia pomocy osobom z terenu danej gminy (istotne informacje dotyczące stanu materialnego osób, sytuacji rodzinnej i zawodowej, zdrowotnej, etc.) oraz pośrednio z Powiatowego Urzędu Pracy. Samorząd lokalny mógłby wnioskować do Powiatowego Urzędu Pracy o zatrudnieniu wyselekcjonowanych osób w konkretnym zakresie pracy. Powiatowy Urząd Pracy finansowałby zatrudnienie przy takiej formule prac społecznie użytecznych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu – finansowanie	Ośrodek Pomocy Społecznej, organizacje pozarządowe i wyznaniowe	Działania ciągłe	Fundusz Pracy

OBSZAR PRIORYTETOWY:

EDUKACJA, KULTURA I REKREACJA

Wszelkie działania zawarte w obszarze priorytetowym „Edukacja, kultura i rekreacja” znajdują swoje uzasadnienie w projekcie „Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013” – najbardziej istotnego dla kształtowania polityki lokalnego i regionalnego rozwoju dokumentu strategicznego w Małopolsce. Będzie on punktem wyjścia do tworzenia zapisów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013. Za pomocą wymienionego Programu będą rozdysponowywane znaczące środki unijne dostępne dla Małopolski w kolejnym okresie programowania budżetowego Unii Europejskiej.

Cele i zadania tworzące obszar priorytetowy „Edukacja, kultura i rekreacja” wpisują się w następujące Cele pośrednie oraz Kierunki polityki Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013 (projekt z 22 września 2005 r.):

Cel pośredni: I. Lepiej wykształceni, twórczy i przedsiębiorcy mieszkańcy

Kierunek polityki I.1. Poprawa jakości i poziomu wykształcenia mieszkańców

Kierunek polityki I.2. Rozwój społeczeństwa informacyjnego

Cel pośredni: II. Konkurencyjna i twórcza, wykorzystująca innowacje gospodarka

Kierunek polityki: II.5. Rozwój sektora produktów i usług czasu wolnego

Cel pośredni: III. Nowoczesna i sprawna, sprzyjająca rozwojowi społeczno-gospodarczemu infrastruktura

Kierunek polityki: III.2. Rozwój infrastruktury dla społeczeństwa informacyjnego

Cel pośredni: V. Spójny wewnętrznie, zapewniający równe szanse i możliwości rozwoju region

Kierunek polityki: V.4. Rozwój sieci ośrodków usług publicznych

Kierunek polityki: V.6. Wzmocnienie społeczeństwa obywatelskiego

Cel pośredni: VII. Wysoka jakość środowiska kulturowego i przestrzeni regionalnej

Kierunek polityki: VII.1. Ochrona i kształtowanie krajobrazu kulturowego

Kierunek polityki: VII.2. Opieka nad regionalnym dziedzictwem kulturowym

Kierunek polityki: VII.3. Rewitalizacja obszarów zdegradowanych

I. CEL STRATEGICZNY:

WZBOGACANIE OFERTY EDUKACYJNEJ NA TERENIE GMINY OLKUSZ

I.1. Cel operacyjny:

Zapewnianie równego dostępu do edukacji dla dzieci i młodzieży gminy Olkusz

W artykule 70 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej zapisano, iż władze publiczne zapewniają obywatelom powszechny i równy dostęp do wykształcenia, a zgodnie z ustawą o systemie oświaty w naszym kraju podejmowane są działania służące zmniejszaniu różnic w warunkach kształcenia między poszczególnymi regionami. O ile Konstytucja RP mówi o równości, to już dokument niższego rzędu wyraźnie wskazuje, iż bardzo trudne jest zapewnienie jednakowych warunków kształcenia wszystkim obywatelom. Analogiczna sytuacja ma miejsce w odniesieniu do poszczególnych jednostek samorządu terytorialnego, wśród nich także do Miasta i Gminy Olkusz – nie każdy mieszkaniec danej gminy ma jednakowe możliwości poszerzania swojej wiedzy i zdobywania nowych umiejętności. Fakt, iż stworzenie wszystkim jednakowych szans w dostępie do edukacji jest w zasadzie długofalową ideą, nie zwalnia władz samorządowych z konieczności podejmowania działań służących równemu dostępowi do wykształcenia.

Wśród elementów, które wpływają na dostępność do usług edukacyjnych na pewno należy wymienić infrastrukturę oświatową, która stanowi materialną podstawę przekazywania wiedzy i umiejętności na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego. Najważniejsze potrzeby inwestycyjne w Mieście i Gminie Olkusz dotyczą modernizacji Zespołu Szkół przy ul. Kochanowskiego w Olkuszu, budowy sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Zedermanie oraz adaptacji segmentu Szkoły Podstawowej nr 9 na przedszkole. Kolejnym bardzo ważnym czynnikiem wpływającym na jakość kształcenia jest odpowiednie wyposażenie szkół w materiały dydaktyczne i pomoce naukowe. Ułatwiają one zrozumienie zjawisk i pojęć, z którymi uczeń zapoznaje się w trakcie procesu nauczania. W chwili obecnej szczególnej wagi nabiera posiadanie umiejętności obsługi komputera i korzystania z Internetu, bez których młodym ludziom będzie trudno znaleźć zatrudnienie na wymagającym polskim rynku pracy. Wreszcie zachodzi potrzeba zwrócenia uwagi na umiejętności osób, które bezpośrednio realizuję funkcje dydaktyczną, wychowawczą i opiekuńczą w odniesieniu do młodych ludzi. Rozwój nauczycieli jest szczególnie istotny właśnie teraz, kiedy zmiany w otaczającym nas świecie zachodzą coraz szybciej. Mając na uwadze potrzebę wyrównywania szans nie możemy zapominać o dzieciach ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi. Zapewnianie im dostępu do nauki jest jednym ze sposobów wdrażania w życie zasad, jakie przyświecały twórcom praw dziecka i człowieka. Rozwiązaniami systemowymi, które kształtują politykę samorządu gminnego w zakresie edukacji jest nowelizowanie sieci szkół oraz liczby uczniów w oddziałach klasowych. Te dwa wymienione czynniki mogą dodatnio lub ujemnie wpływać na równy dostęp do edukacji. Dożywianie dzieci w pośredni sposób wpływa na jakość procesu edukacyjnego na terenie danej jednostki samorządu terytorialnego.

Zadania:

I.1.1 Modernizacja Zespołu Szkół przy ul. Kochanowskiego w Olkuszu;

Opis zadania
W wyniku realizacji zadania zostanie zmodernizowany obiekt Zespołu Szkół przy ul. Kochanowskiego w Olkuszu. W ramach prac modernizacyjnych przeprowadzony zostanie m.in. remont zaplecza oraz szkolnej pływalni krytej. Dodatkowo budynek Zespołu Szkół zostanie wyposażony w nowe elementy, przystosowujące go do potrzeb osób niepełnosprawnych (łazienkę, windę, dostęp do szatni, barierki).
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektor Zespołu Szkół przy ul. Kochanowskiego w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji	2006-2009	Budżet gminy, PFRON

I.1.2 Budowa sali gimnastycznej przy Szkole Podstawowej w Zedermanie;

Opis zadania
W chwili obecnej uczniowie Szkoły Podstawowej w Zedermanie biorą udział w zajęciach wychowania fizycznego, które odbywają się w zaadaptowanej do tego celu dużej sali lekcyjnej. Niestety, w tym z konieczności wykorzystywanym na potrzeby wychowania fizycznego pomieszczeniu możliwe jest wykonywanie jedynie podstawowych ćwiczeń. W ramach realizacji zadania zostanie oddana do użytku w pełni wyposażona sala gimnastyczna, w której dzieci będą mogły w odpowiedni sposób kształtować swoją sprawność fizyczną pod opieką nauczycieli w trakcie zajęć wf, a także poza nimi.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektor Szkoły Podstawowej w Zedermanie, Samorządowy Zespół Edukacji, sołectwo	2006 - 2007	Budżet gminy

I.1.3 Adaptacja segmentu Szkoły Podstawowej nr 9 w Olkuszu na przedszkole;

Opis zadania
W ramach realizacji zadania w starym segmencie Szkoły Podstawowej nr 9, który od dłuższego czasu jest niewykorzystywany zostaną przeprowadzone prace inwestycyjne mające na celu jego przystosowanie do potrzeb funkcjonowania przedszkola publicznego.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 9 w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji	2006	Budżet gminy

I.1.4 Budowa nowego segmentu przy Szkole Podstawowej nr 5 w Olkuszu na potrzeby przedszkola nr 4;

Opis zadania
W ramach realizacji zadania w części pomieszczeń kuchennych przy Szkole Podstawowej nr 5 należy dobudować segment z przeznaczeniem na przedszkole.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektor Szkoły Podstawowej nr 5 w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji, Rada Osiedla	2006-2009	Budżet gminy, PFRON

I.1.5 Doposażenie szkół podstawowych i gimnazjów w materiały dydaktyczne;

Opis zadania
Materiały dydaktyczne służą ułatwianiu zrozumienia informacji przekazywanych przez nauczyciela w trakcie zajęć lekcyjnych. W przypadku niektórych przedmiotów są one wręcz elementem niezbędnym w procesie nauczania. Obecnie, w związku z szybko rozwijającą się techniką zachodzi konieczność dokonywania coraz częstszych zakupów pomocy naukowych dla szkół podstawowych i gimnazjów, także tych znajdujących się na terenie Miasta i Gminy Olkusz. Warto zwrócić uwagę na fakt, że wyposażenie w materiały dydaktyczne jest szczególnie niezadowalające w odniesieniu do szkół zlokalizowanych na obszarach wiejskich. Najważniejsze potrzeby dotyczą zakupu map, interaktywnych pomocy naukowych, a także uzupełniania księgozbiorów w szkolnych bibliotekach. Ocena bieżącej sytuacji w zakresie wyposażenia szkół w pomoce naukowe będzie dokonywana co najmniej raz w roku. Ponadto będą podejmowane próby pozyskania zewnętrznych środków finansowych na doposażenie szkół poprzez przygotowywanie wniosków o dofinansowanie projektów w ramach ogłaszanych naborów wniosków.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów z terenu Miasta i Gminy Olkusz	Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz, Rada Miejska, Samorządowy Zespół Edukacji, Referat Integracji Europejskiej Urzędu Miasta i Gminy Olkusz	2006 – 2015	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny

I.1.6 Doposażenie szkolnych pracowni w komputery na terenach wiejskich;

Opis zadania
W obecnej dobie jesteśmy na progu bardzo istotnej zmiany cywilizacyjnej. Związana jest ona z rozwojem i zwiększaniem dostępności do komputerów, internetu i technologii mobilnych. Powoli stajemy się społeczeństwem informacyjnym, w którym umiejętność korzystania z komputera w bardzo dużym stopniu decyduje o szansach na pełne uczestnictwo w życiu społecznym danego człowieka. W związku z tym, każdy uczeń uczęszczający do szkoły musi mieć możliwość kontaktu z komputerem. Inaczej będzie miał ogromne trudności w zdobywaniu informacji potrzebnych do podnoszenia swojej wiedzy i zdobywania umiejętności. Grupą, na którą trzeba przede wszystkim zwrócić uwagę są dzieci i młodzież z obszarów wiejskich, gdzie dostępność do komputera oraz Internetu jest zdecydowanie mniejsza niż w miastach. W związku z tym będą prowadzone sukcesywne zakupy sprzętu komputerowego do szkół podstawowych i gimnazjów Miasta i Gminy Olkusz, tak by docelowo uczniowie mogli z nich korzystać także poza zajęciami lekcyjnymi. Będą także podejmowane próby pozyskania środków zewnętrznych na finansowanie zakupu komputerów poprzez przygotowywanie wniosków o dofinansowanie projektów w ramach ogłaszanych naborów wniosków.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów z terenu Miasta i Gminy Olkusz	Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz, Rada Miejska, Samorządowy Zespół Edukacji	2007 – 2009	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny

I.1.7 Wspieranie kształcenia i doskonalenia zawodowego kadry nauczycielskiej szkół podstawowych i gimnazjów z terenu gminy Olkusz;

Opis zadania
Poziom umiejętności zawodowych nauczycieli ma niebagatelne znaczenie dla jakości świadczonych usług dydaktycznych dla młodych obywateli nie tylko Miasta i Gminy Olkusz. Sprawa ta jest bardzo istotna, ponieważ to tak naprawdę od osób uczących w decydującym stopniu zależy, czy uczniowie szkół podstawowych i gimnazjów zdobędą wiedzę i umiejętności, które pozwolą im na kontynuowanie edukacji w dobrej szkole, a w dalszej kolejności znalezienie wartościowej pracy. Podnoszenie kompetencji nauczycieli jest szczególnie ważne w chwili obecnej, kiedy zmiany w nauce i technice zachodzą bardzo szybko. Bardzo istotne jest przede wszystkim kształcenie kadry nauczycielskiej w zakresie wykorzystywania nowych technologii informacyjno-komunikacyjnych w procesie kształcenia, znajomości języków obcych oraz pedagogiki specjalnej, co znajduje odzwierciedlenie w możliwościach finansowania doskonalenia zawodowego nauczycieli właśnie w tej tematyce. Wspieranie rozwoju zawodowego kadry nauczycielskiej będzie polegać na przekazywaniu im informacji o istniejących możliwościach kształcenia oraz zdobywaniu środków zewnętrznych (przede wszystkim w ramach funduszy strukturalnych Unii Europejskiej) na studia podyplomowe i kształcenie zawodowe. Ponadto będzie udzielana pomoc organizacyjna (udostępnianie sal, pomoc w zebraniu grupy nauczycieli podnoszących swoje kwalifikacje) podmiotom realizującym projekty skierowane na doskonalenie zawodowe nauczycieli.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów, nauczyciele, wyższe uczelnie, podmioty organizujące szkolenia	Działanie ciągłe	Budżet gminy, środki prywatne, Europejski Fundusz Społeczny

I.1.8 Utworzenie Zespołu Szkół Integracyjnych w Olkuszu;

Opis zadania
Przemiany w szkolnictwie specjalnym zachodzące w Unii Europejskiej wskazują na zmianę podejścia do niepełnosprawnego ucznia. Obecnie coraz większą uwagę zwraca się na jego indywidualne, zmienione przez dysfunkcje potrzeby oraz na konieczność podejmowania działań, które służą tworzeniu mu możliwie najlepszych warunków do normalnego funkcjonowania w społeczeństwie. Doświadczenia wielu krajów prowadzą do wniosku, że najlepszym sposobem na integrację dzieci i młodzieży o specjalnych potrzebach edukacyjnych jest podejmowanie przez nich nauki w szkołach i klasach integracyjnych, które są otwarte dla wszystkich dzieci. Dzieci niepełnosprawne, uczące się w szkołach z pełnosprawnymi kolegami, w dużo większym stopniu rozwijają swoje społeczne i zawodowe umiejętności. Obecność uczniów o specjalnych potrzebach edukacyjnych w tej samej szkole jest nie tylko korzystna dla nich samych, ale także dla ich pełnosprawnych kolegów. Dzięki temu młodzi ludzie lepiej rozumieją, że osoby z niepełnosprawnością mają takie same prawo do pełnego uczestnictwa w życiu społecznym. Dlatego w ramach realizacji zadania będą tworzone kolejne klasy integracyjne w ramach zespołu szkół podstawowych na terenie Miasta i Gminy Olkusz. Docelowo planowane jest stworzenie Zespołu Szkół Integracyjnych na ul. Kochanowskiego.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Starostwo Powiatowe w Olkuszu, dyrektorzy szkół podstawowych z terenu gminy, Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie, Kurator Oświaty w Krakowie	2007 – 2010	Budżet gminy, budżet państwa, Europejski Fundusz Społeczny

I.1.9 Wspieranie osób niepełnosprawnych w kontynuowaniu edukacji – współpraca przy realizacji projektów w ramach specjalistycznych programów;

Opis zadania
Podmiotem, który prowadzi działania związane z rehabilitacją osób niepełnosprawnych Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych. Realizuje on swoje poprzez szereg programów służących integracji społecznej i zawodowej osób o orzeczonym stopniu niepełnosprawności. Wśród nich są także programy umożliwiające podejmowanie nauki przez młode osoby niepełnosprawne, np. PITAGORAS, KOMPUTER DLA HOMERA, STUDENT. Realizacja zadanie będzie polegała na informowaniu osób niepełnosprawnych z terenu Miasta i Gminy Olkusz o istniejących możliwościach wsparcia związanego z podejmowaniem i kontynuowaniem przez nich nauki. Przekazywanie informacji będzie odbywać się przy współpracy jednostek gminy z Powiatowym Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego	W zależności od trwania danego programu	Państwowy Fundusz Rehabilitacji Osób Niepełnosprawnych, środki prywatne, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

I.1.10 Wybór i realizacja wariantu restrukturyzacji sieci szkół na podstawie przeprowadzonych analiz;

Opis zadania
Odpowiednie dostosowanie sieci szkół do rzeczywistych potrzeb społeczności lokalnej jest bardzo istotne dla Miasta i Gminy Olkusz. Sieć ta musi z jednej strony zapewniać uzyskanie możliwie najwyższego i równego poziomu edukacji wszystkich młodych obywateli Gminy przy jednoczesnym zwróceniu uwagi na fakt, iż finansowanie działalności oświatowej jest najważniejszą pozycją po stronie wydatków w gminnym budżecie. Mając na uwadze konieczność możliwie najpełniejszego zaspokojenia potrzeb edukacyjnych na obszarze Gminy Olkusz przeprowadzono analizę sieci szkół na jej terenie. Jednym z rezultatów wskazywanej analizy jest propozycja kilku wariantów restrukturyzacji sieci szkół w Gminie Olkusz. W ramach realizacji zadania zostanie podjęta decyzja, który z wariantów w największym stopniu odpowiada na potrzeby całej społeczności lokalnej Miasta i Gminy. Po podjęciu decyzji restrukturyzacja sieci szkół zostanie wprowadzona w życie. Ewentualne zaoszczędzone dzięki zmianie liczby szkół środki zostaną przekazane na modernizacje i remonty wymagających szybkiej interwencji obiektów edukacyjnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Rada Miejska w Olkuszu	Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz, Samorządowy Zespół Edukacji, Referat Analiz i Kontroli Budżetu Urzędu Miasta i Gminy Olkusz	2007 – wybór 2008 – 2015 - realizacja	Budżet gminy

I.1.11 Ponowne uruchomienie działalności stołówek szkolnych na terenie Miasta i Gminy;

Opis zadania
Nie ulega wątpliwości, iż funkcjonowanie stołówki szkolnej umożliwia uczniom spożycie stosunkowo niedrogiego gorącego posiłku w godzinach wczesnopopołudniowych. W szkołach, gdzie stołówki nie funkcjonują wiele dzieci musi czekać na obiad do powrotu rodziców z pracy, a niektóre tracą jedyną okazję na zjedzenie jedynego w pełni wartościowego posiłku w ciągu całego dnia. Na terenie Miasta i Gminy w chwili obecnej potrzeby w zakresie funkcjonowania stołówek szkolnych nie są niestety zaspokojone. W związku z tym planowane jest podjęcie działań zmierzających do ich sukcesywnego uruchomienia, w miarę możliwości, we wszystkich szkołach podstawowych i gimnazjach, tworzących zrestrukturyzowaną (w ramach realizacji działania I.1.10) sieć szkół. Ze względu na ograniczenia budżetowe niemożliwe jest ponowne utworzenie stołówek we wszystkich szkołach na bazie finansowania jedynie ze środków samorządu gminnego. W związku z tym zostaną podjęte działania służące ocenie, gdzie możliwe jest prowadzenie stołówki przez podmioty gospodarcze prowadzące działalność na własny rachunek, gdzie realne jest uruchomienie stołówek w oparciu o ustawę o partnerstwie publiczno-prywatnym, a gdzie jedynym rozwiązaniem jest finansowanie stołówki ze środków samorządu gminnego. Po dokonaniu oceny zaplanowane warianty będą następnie wprowadzane w życie zgodnie z uprzednio ustalonym harmonogramem.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz, Rada Miejska, dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów, rodzice	2007 – 2010	Budżet gminy, środki prywatne

I.2. Cel operacyjny:

Rozwój zajęć pozalekcyjnych dla dzieci i młodzieży

Współczesna szkoła ma dbać przede wszystkim o wszechstronny rozwój osobowości ucznia, kształtować w nim takie cechy jak: otwartość, aktywność, kreatywność i zaangażowanie. Świetnym polem do realizacji tego zadania mogą być zajęcia pozalekcyjne, będące przedłużeniem procesu dydaktyczno-wychowawczego, a zarazem formą rozwijającą zainteresowania i uzdolnienia ucznia, a także zagospodarowującą kulturalny wypoczynek i rozrywkę. Ponadto zajęcia pozalekcyjne wypływają na rozwój intelektualny młodego człowieka, pozwalają miło i pożytecznie spędzić czas oraz nawiązywać i pogłębiać kontakty interpersonalne. Ofertę zajęć pozalekcyjnych tworzą chociażby świetlice szkolne, działalność koła zainteresowań oraz Szkolne Kluby Sportowe.

Dodatkowo istotne jest także wykorzystywanie możliwości rozwoju młodych obywateli Gminy Olkusz, jakie wynikają z nawiązanych kontaktów władz samorządowych. Chodzi tu przede wszystkim o zacieśnianie współpracy ze szkołami z miast partnerskich Olkusza. Dzięki uczestnictwie w wymianach młodzi ludzie otrzymają szansę przekonania się, na czym tak naprawdę polega bycie obywatelem kraju należącego do Unii Europejskiej. Ponadto zachodzi potrzeba coraz większego angażowania rodziców w działania związane z zagospodarowywaniem czasu wolnego dzieci i młodzieży. Oczywiście rodzina nie zastąpi szkoły i na odwrót, ale częsta wymiana doświadczeń i informacji między nimi oraz podejmowanie wspólnych przedsięwzięć sprzyjają wzajemnemu zrozumieniu i komplementarnemu wychowaniu młodego człowieka.

Zadania:

I.2.1 Wydłużenie czasu pracy świetlic szkolnych;

Opis zadania
Celem działalności świetlic szkolnych jest zapewnienie dzieciom zorganizowanej opieki wychowawczej poza zajęciami lekcyjnymi, pomocy w nauce, a także warunków do rozwoju intelektualnego i rekreacji. Poprzez uczestnictwo w różnorodnych zajęciach, dzieci mają możliwość rozwijania swoich zainteresowań, nabywania pewnych sprawności, a uczniowie mający trudności w nauce mogą uzyskać pomoc. Ze względu na to, iż do świetlic przychodzą dzieci z różnych klas, dokonywany jest proces integracji, zawiązują się przyjaźnie, rozwijają się więzi społeczne pomiędzy uczniami. Działalność świetlic szkolnych bez wątpienia przynosi korzyści dla dzieci szkół podstawowych. W obecnych czasach mamy jednak coraz częściej do czynienia z sytuacją, w której rodzice zmuszani są do podejmowania pracy do późnych godzin popołudniowych. W związku z tym, dzieci po opuszczeniu świetlicy muszą przebywać same w domu. Sposobem pozwalającym na co najmniej w pewnym stopniu (choć na pewno lepszym rozwiązaniem byłoby skrócenie czasu pracy rodziców) zmniejszenie rozmiarów problemu jest wydłużenie czasu pracy świetlic szkolnych. Realizacja zadania będzie możliwa nie tylko dzięki zwiększaniu środków finansowych na płace pracowników świetlic szkolnych, ale przede wszystkim w oparciu o współpracę z rodzicami oraz organizacjami pozarządowymi w zakresie pełnienia dyżurów w świetlicach szkolnych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych	Burmistrz Miasta i Gminy, Samorządowy Zespół Edukacji, Rada Miejska	2010 – 2015	Budżet gminy

I.2.2 Zwiększanie liczby działających szkolnych kół zainteresowań;

Opis zadania
Koła zainteresowań to rodzaj działalności pozalekcyjnej, który wpływa na rozwój indywidualnych zamiłowań dzieci i młodzieży. Dzięki kołom szkoła rozwija zainteresowania i twórczą aktywność dzieci i młodzieży w dziedzinie nauki i kultury, rozszerza wiedzę uczniów z różnych przedmiotów nauczania, rozwija samodzielność w podejmowaniu i realizacji różnych zadań, a także wyrównuje braki w wiadomościach i umiejętnościach powstałe w środowisku życia dziecka. Funkcjonowanie kół zainteresowań jest jednym z elementów wpływających na ocenę całokształtu procesu kształcenia prowadzonego przez daną placówkę oświatową. W związku z tym istotne jest, aby oferta skierowana do uczniów była możliwie najszersza. Dlatego też w ramach realizacji zadania będą podejmowane działania zmierzające do zwiększania liczby prowadzonych kół. Będzie to się odbywać poprzez przeznaczanie, w miarę możliwości, większych środków finansowych na funkcjonowanie kół, włączanie organizacji pozarządowych i rodziców w prowadzenie tego rodzaju działalności, a także próby pozyskiwania środków zewnętrznych na nowatorskie pozalekcyjne programy edukacyjne.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów	Rada Miejska, Burmistrz Miasta i Gminy, Samorządowy Zespół Edukacji, organizacje pozarządowe	2006 – 2015	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, środki prywatne

I.2.3 Wspieranie działalności Szkolnego Związku Sportowego;

Opis zadania
Szkolny Związek Sportowy jest podmiotem zrzeszającym dzieci zainteresowane uprawianiem sportu. Jego celem jest propagowanie zdrowego trybu życia oraz rozwijanie sprawności fizycznej. Jednocześnie SZS zapewnia, iż dzieci spędzają wolny czas w wartościowy sposób. Niestety, możliwości rozwoju Szkolnego Związku Sportowego są dość ograniczone, w związku z tym zachodzi potrzeba wspierania jego działalności. Formy wsparcia to przede wszystkim zakup sprzętu sportowego, a także organizacja turniejów dla drużyn szkolnych, klubów sportowych (w tym fundowanie nagród).
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Samorządowy Zespół Edukacji, Szkolny Związek Sportowy, dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów	Działanie ciągłe	Budżet gminy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

I.2.4 Organizacja wymiany uczniów pomiędzy szkołami z miast partnerskich Olkusza;

Opis zadania
Miasto Olkusz od kilkunastu lat rozwija współpracę międzynarodową. Posiada kilka miast partnerskich: Bjerringbro (Dania), Schwalbach am Taurus (Niemcy), Staffordshire Moorlands (Wielka Brytania), Bruay-La Buissiere (Francja). Podpisane umowy partnerskie z wymienionymi miastami stwarzają możliwość organizowania wymian uczniów pomiędzy szkołami z Miasta i Gminy Olkusz oraz placówkami edukacyjnymi z miast partnerskich. Udział w wymianach jest znakomitą okazją do poznania systemu nauczania i kultury innego kraju, zdobycia umiejętności językowych, nauki tolerancji i otwartości na inne narody oraz przygotowanie do bycia obywatelem Unii Europejskiej w pełni świadomym jej różnorodności. W ramach realizacji zadania zostaną nawiązane kontakty ze szkołami z miast partnerskich, a następnie będą podejmowane próby pozyskania środków zewnętrznych na organizację wymian. Po ich uzyskaniu uczniowie szkół Miasta i Gminy Olkusz będą z jednej strony mogli poznać szkoły w miastach partnerskich, a z drugiej otrzymają okazję do przyjęcia zagranicznych kolegów u siebie w Gminie.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Samorządowy Zespół Edukacji, Stowarzyszenie „Miasta Partnerskie”, Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów, miasta partnerskie Olkusza	2006 – 2015 (co najmniej 1 raz w roku)	Budżet gminy, środki prywatne, sponsorzy, Europejski Fundusz Społeczny

I.2.5 Podejmowanie działań pogłębiających współpracę między szkołami i rodzicami;

Opis zadania
W świetle obecnie obowiązującego prawa dobra współpraca między szkołą a domem nie jest obligatoryjna, ale jest możliwa. Wymaga jednak kompetencji, świadomości i dobrej woli obu stron. Współpraca ta ma fundamentalne znaczenie dla wychowania młodego obywatela. W rzeczywistości szkolnej, nie tylko tej dotyczącej Miasta i Gminy Olkusz można znaleźć przykłady dobrej praktyki, dominują jednak stereotypy we wzajemnym postrzeganiu, lęk, rutyna i formalizm w kontaktach. Dlatego zachodzi potrzeba przygotowywania projektów, dzięki którym współpraca pomiędzy szkołą a rodzicami będzie się pogłębiała. Projekty powinny dotyczyć przede wszystkim: - upowszechnienia wiedzy o wzajemnych prawach i obowiązkach, - zmiany postaw nauczycieli i rodziców, - rozwijania umiejętności współpracy, prowadzenia dialogu i konstruktywnego rozwiązywania konfliktów. Projekty będą w dużej mierze przygotowywane na konkretne nabory wniosków, dzięki czemu ich realizacja będzie mogła być dofinansowywana ze źródeł zewnętrznych. Istotne jest także, aby w ramach projektów były podejmowane wspólne przedsięwzięcia służące zwiększeniu zaangażowania rodziców w organizację zajęć pozalekcyjnych prowadzonych przez szkoły podstawowe i gimnazja zlokalizowane na terenie Miasta i Gminy Olkusz.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów	Rady rodziców, Samorządowy Zespół Edukacji, organizacje pozarządowe	2007 – 2015	Europejski Fundusz Społeczny, środki prywatne, budżet gminy

I.3. Cel operacyjny:

Podejmowanie działań zapobiegających uzależnieniom i przestępczości oraz pojawianiu się i pogłębianiu dysfunkcji u dzieci i młodzieży

Zachodzące procesy zmian społecznych tworzą nową rzeczywistość, w której pojawia się wiele nowych problemów, które wcześniej nie występowały. Niepewność co z przyszłością, widmo bezrobocia, niemożność spełnienia społecznych aspiracji, ustalenia własnej drogi zawodowej i społecznej, a także obawa przed pauperyzacją oraz utratą statusu nasilają występowanie stresu i napięć wśród młodzieży. Młodzi ludzie dostrzegają płynące ze środków masowego przekazu reklamy, które wpływają na powstawanie potrzeb, zmuszających do pracy, współzawodnictwa, niepewności własnego statusu i permanentnego sprawdzania się. Niemożność osiągnięcia tego, czego się chciało wpływają na generowanie zjawisk patologicznych. Środkiem kompensującym takie widzenie świata jest sięganie po alkohol i narkotyki, popełnianie przestępstw, czy agresywne zachowania w miejscach publicznych. Nowoczesna profilaktyka zaburzeń rozwoju, uzależnień i patologii społecznej wśród dzieci i młodzieży to zespół interdyscyplinarnych działań, jednocześnie wzmacniających czynniki chroniące i umożliwiające satysfakcjonujące życie oraz rozwijające potencjalnych możliwości ludzi oraz eliminujących i przeciwdziałających występowaniu czynników ryzyka. Sposobem na promowanie zdrowia od najmłodszych lat jest podejmowanie chociażby tak prostych działań jak nieodpłatne dostarczanie mleka i przetworów mlecznych wśród najmłodszych obywateli objętych systemem edukacyjnym. Jednocześnie, aby zapobiec narastającym problemom w okresie dorastania młodego człowieka konieczne jest prowadzenie stałego monitoringu wykrywania pojawiających się dysfunkcji zarówno tych odnoszących się do jego zdrowia, jak i życia społecznego.

Zadania:

I.3.1 Prowadzenie programów profilaktyki uzależnień w szkołach gminnych;

Opis zadania
Profilaktyka uzależnień polega na zapobieganiu i przeciwdziałaniu ich występowania. Szeroko pojęta profilaktyka wyprzedza problem, polega na propagowaniu zdrowego stylu życia, dbałości o rozwój umiejętności radzenia sobie z wymaganiami jakie stawia życie, a także wykształcaniu umiejętności radzenia sobie w sytuacjach trudnych. Należy do niej również uświadamianie uczniów, rodziców i nauczycieli oraz szybka interwencja w przypadku zagrożenia uzależnieniem. W ramach realizacji zadania będą finansowane programy skierowane dla dzieci i młodzieży, podnoszące wiedzę młodych ludzi z zakresu szkodliwości środków uzależniających, a także dotyczące rzetelnej oceny samego siebie, samodyscypliny oraz rozwijania dojrzałej odpowiedzialności za siebie i innych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Pełnomocnik Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych	Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów, Rada Miejska, Samorządowy Zespół Edukacji, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, organizacje pozarządowe	2006 – 2015	Budżet gminy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

I.3.2 Organizacja profilaktycznych konkursów dla szkół;

Opis zadania
Konkursy dla dzieci i młodzieży z zakresu profilaktyki uzależnień mają na celu zwrócenie uwagi młodych ludzi na problematykę dotyczącą przyczyn i skutków nadmiernego stosowania alkoholu, papierosów, narkotyków, czy korzystaniu z Internetu poprzez zachęcanie ich do zdrowej rywalizacji. Udział w konkursie powoduje, iż dzieci i młodzież mogą w twórczy sposób zapamiętywać najważniejsze zasady związane z przeciwdziałaniem problemom uzależnień. Planowane jest, aby podstawowymi nagrodami był sprzęt sportowy zarówno dla szkół, jak i indywidualnych uczniów.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Pełnomocnik Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych	Dyrektorzy szkół podstawowych i gimnazjów, Rada Miejska, Samorządowy Zespół Edukacji, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, organizacje pozarządowe	2006 – 2015 (co najmniej jeden raz w roku)	Budżet gminy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

I.3.3 Zapewnienie bezpieczeństwa i przyjaznej atmosfery w szkołach gminnych;

Opis zadania
Realizacja zadania może odbywać się przez: - prowadzenie działań służących zapobieganiu patologiom wśród młodzieży (szkoły wolne od kradzieży, przemocy i nałogów), - realizacja programów profilaktycznych i socjoterapeutycznych, - współpraca z Ośrodkiem Pomocy Społecznej, szkołami, organizacjami pozarządowymi, Strażą Miejską, Policją, mediami lokalnymi.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Szkoły z terenu gminy, Straż Miejska w Olkuszu, Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, organizacje pozarządowe, media lokalne	Działania ciągłe	Budżet gminy, fundusze zewnętrzne, sponsorzy

I.3.4 Realizacja programów przeciwdziałania przestępczości młodzieży na terenie gminy Olkusz;

Opis zadania
Przestępczość młodzieży jest szczególnym problemem, którego nie wolno w żadnym wypadku bagatelizować, należy natomiast eliminować, w miarę możliwości nie tylko jego skutki, ale także i przyczyny. Wynika ona w części z niedostatków wychowania, zarówno w domu jak i poza nim. Powszechnie zauważalny jest brak dozoru rodziców, którzy albo nie mają czasu dla swych dzieci, albo - co gorsza - wręcz nie mają na ich postępowanie wpływu. Zła organizacja czasu wolnego tak u młodzieży starszej jak i tej młodszej powoduje, że młodzi ludzie, często z nudów, dokonują np. aktów wandalizmu. Sposobem na zapobieganie narastającemu problemowi łamania przepisów prawa przez młodych ludzi jest wdrażanie programów, które będą zwalczały w zarodku przyczyny tego zjawiska. Co bardzo istotne, planowane przedsięwzięcia muszą być realizowane przy współpracy z szeregiem partnerów lokalnych, gdyż jedynie skoordynowane działania różnych podmiotów mogą doprowadzić do redukcji czynników mających wpływ na wzrost przestępczości wśród młodzieży oraz do wzmacniania czynników chroniących środowiska młodzieżowe przed przyjmowaniem postaw aspołecznych i demoralizacją. Działania obejmować będą m.in. wsparcie funkcji wychowawczych szkoły w szczególności poprzez wzmocnienie roli pedagoga szkolnego i wychowawcy klasy, inicjowanie i rozwój nowych form pracy z młodzieżą poprzez uaktywnianie rówieśniczych grup wsparcia oraz przygotowywanie do pracy wychowawców środowiskowych, współdziałanie z organami porządku publicznego (Policja, Sądy) w zakresie działań prewencyjnych i ograniczających w stosunku do młodzieży, a także przygotowanie i prezentacja rzetelnych informacji na temat problemów dorastania, źródeł patologii, demoralizacji i przestępczości młodzieży adresowanych do ogółu społeczeństwa. W ramach realizacji zadania będą przygotowywane wnioski o dofinansowanie projektów ze źródeł zewnętrznych, a następnie projekty te będą realizowane. Ponadto zostaną podjęte działania służące budowaniu koalicji podmiotów przeciwdziałających przestępczości młodzieży.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Pełnomocnik Burmistrza ds. Profilaktyki i Rozwiązywania Problemów Alkoholowych	Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji, Policja, organizacje pozarządowe, proboszczowie parafii z terenu gminy Olkusz, Sądy Rejonowy	2006 – 2015 (co najmniej jeden program rocznie)	Budżet gminy, środki zewnętrzne

I.3.5 Wykorzystanie istniejących programów rządowych do współfinansowania działań z zakresu nieodpłatnego dostarczania mleka i przetworów mlecznych dla dzieci do szkół i przedszkoli gminy Olkusz;

Opis zadania
Mleko jest głównym źródłem wapnia o najwyższym stopniu wchłaniania, trawienia produktu przez organizm. Owa właściwość mleka ma szczególne znaczenie w przypadku dzieci i młodzieży, a więc na etapie życia, gdy organizm nie jest jeszcze w pełni ukształtowany. Ten pożywny napój jest też źródłem potasu, magnezu, fosforu, cynku, kobaltu, fluoru i wielu innych pierwiastków. Mleko zawiera także białko zwierzęce o wysokiej wartości biologicznej, obfituje w witaminę B2. Co ważne, mleko nie dostarcza tzw. pustych kalorii odkładanych w formie tkanki tłuszczowej. W naszym kraju alarmująco spada spożycie mleka i jego przetworów, w wyniku czego jak dowodzą badania, zarówno u dzieci jak i u dorosłych dochodzi do poważnych niedoborów wapnia, co może w konsekwencji prowadzić do zaburzeń zdrowotnych. Okazuje się, że w Polsce w dalszym ciągu bardzo mało spożywa się mleka i jego przetworów. Dlatego też w naszym kraju zostały podjęte działania służące promowaniu spożyciu mleka i przetworów mlecznych przez dzieci uczęszczające do placówek oświatowych. W chwili obecnej Agencja Rynku Rolnego realizuje program „Szklanka mleka”, w ramach którego placówki oświatowe, władze lub organizacje występujące w ich imieniu, a także dostawcy mogą otrzymać dopłatę do spożycia mleka i jego przetworów w placówkach oświatowych. Konieczne jest wykorzystanie pojawiających się możliwości z korzyścią także dla dzieci i młodzieży uczęszczających do szkół i przedszkoli na terenie Miasta i Gminy Olkusz. W ramach realizacji zadania będą składane wnioski o dotację na dostarczanie mleka i jego przetworów do szkół i przedszkoli Gminy Olkusz, a po otrzymaniu dotacji będą prowadzone działania zmierzające do dostarczania omawianego napoju i jego przetworów do placówek oświatowych. Zadanie będzie wdrażane także w przypadku realizacji kolejnych, podobnych do obecnego mechanizmów promujących spożycie mleka wśród dzieci i młodzieży.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Agencja Rynku Rolnego, dyrektorzy przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów, dostawcy mleka i przetworów mlecznych	W ramach istniejących programów	Fundusz Promocji Mleczarstwa, budżet gminy

I.3.6 Tworzenie i wspieranie rozwoju placówek opiekuńczo-wychowawczych wsparcia dziennego;

Opis zadania
Wśród zadań placówek opiekuńczo-wychowawczych skierowanych do dzieci i młodzieży można wymienić: umożliwianie uzyskania pomocy w nauce, eliminacja niedostatków wychowawczych oraz zaburzeń zachowania, umożliwienie rozwijania zainteresowań i uzdolnień, realizacja programów profilaktycznych przeciwdziałających uzależnieniom. Działalność tych placówek jest bardzo istotna, gdyż w wielu przypadkach otrzymane wsparcie może zadecydować o tym, czy dziecko będące w grupie osób zagrożonych wykluczeniem społecznym w rzeczywistości będzie osobą wykluczoną. W Gminie Olkusz funkcjonuje Stowarzyszenie RES SACRA MISER, które prowadzi placówkę opiekuńczo- wychowawczą wsparcia dziennego. Od 2005 r. otrzymuje na ten cel dotację z budżetu gminy. W 2005 r. w placówce w zajęciach uczestniczyło 30 dzieci. Dodatkowo w gminie działa świetlica wsparcia dziennego prowadzona przez Starostwo Powiatowe w Zespole Placówek Opiekuńczo-Wychowawczych. Istnieje jednak potrzeba zakładania nowych placówek tego typu oraz podejmowania działań sprzyjających rozwojowi istniejących placówek. Samorząd gminny powinien przede wszystkim udzielać informację w zakresie możliwości pozyskania środków zewnętrznych na uruchomienie i bieżącą działalność placówek opiekuńczo-wychowawczych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Organizacje prowadzące świetlice środowiskowe	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie	2006 – 2015	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, sponsorzy

I.3.7 Diagnozowanie dzieci pod kątem występowania dysfunkcji;

Opis zadania
Wśród najczęściej zgłaszanych obecnie dysfunkcji pojawia się: ADHD, epilepsja, dyskaligrafia, dysortografia, dysleksja. Występowanie dysfunkcji zagraża edukacyjnej karierze dziecka. Odpowiednio wczesne ich rozpoznanie i zdiagnozowanie umożliwia wyrównywanie szans edukacyjnych. Należy podkreślić, iż pojawienie się różnych dysfunkcji znacząco utrudnia normalne funkcjonowanie dziecka w otoczeniu. Diagnoza w głównej mierze opiera się na obserwacji dziecka. Dlatego bardzo ważna jest współpraca z rodzicami i nauczycielami w szkole. W ramach realizacji zadania będzie prowadzona stała ocena występowania dysfunkcji wśród dzieci.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Zakłady Opieki Zdrowotne, pedagodzy szkolni, dyrektorzy szkół, Poradnie Psychologiczno-Pedagogiczne	Działania ciągłe	Narodowy Fundusz Zdrowia, budżet gminy

I.3.8 Prowadzenie zajęć korekcyjno-kompensacyjnych w szkołach podstawowych gminy Olkusz;

Opis zadania
Zajęcia korekcyjno-kompensacyjne zgodnie z obowiązującym prawem są prowadzone w każdej szkole podstawowej dla dzieci uczęszczających do klas I – III, które mają trudności w nabyciu umiejętności czytania i pisania. Należy dodać, iż trudności te wynikają z uwarunkowań wewnętrznych niezależnych od chęci i zaangażowania uczniów. Okazuje się jednak, że w bardzo wielu przypadkach, nie tylko na terenie Miasta i Gminy Olkusz prowadzenie zajęć jest trudne ze względu na ograniczone środki finansowe. Mimo wszystko, konieczne jest podjęcie próby prowadzenia zajęć, chociażby poprzez podjęcie działań zmierzających do pozyskania środków finansowych ze źródeł zewnętrznych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół podstawowych	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji, Starostwo Powiatowe w Olkuszu	2009 – 2015	Budżet gminy, środki zewnętrzne

I.4. Cel operacyjny:

Zwiększanie możliwości kształcenia na szczeblu wyższym oraz kształcenia ustawicznego na terenie gminy Olkusz

Zakładanie i prowadzenie publicznych przedszkoli, szkół podstawowych i gimnazjów leży w zakresie zadań własnych gminy i na tych szczeblach edukacji jest skupiona główna uwaga samorządów gminnych, w tym Miasta i Gminy Olkusz. Należy jednak pamiętać, że obywatelem danej gminy nie przestaje się być z chwilą otrzymania świadectwa ukończenia gimnazjum. Co więcej, jest się nim niejednokrotnie przez całe życie. Dlatego też zagadnienia związane kształceniem, które nie znajdują się w kompetencjach gminy nie mogą całkowicie pozostawać poza obszarem zainteresowań władz Gminy Olkusz. Szczególnie palącą potrzebą ziemi olkuskiej jest w chwili obecnej konieczność utworzenia wyższej uczelni, co w znacznym stopniu podniosłoby prestiż miasta oraz umożliwiłoby wielu mieszkańcom Olkusza kontynuowanie nauki. Warunkiem realizacji idei budowania społeczeństwa opartego na wiedzy jest nadanie odpowiedniej rangi koncepcji uczenia się przez całe życie. Kształcenie ustawiczne to kompleks procesów oświatowych: formalnych, nieformalnych i incydentalnych, które niezależnie od treści, poziomu i metod umożliwiają uzupełnianie wykształcenia w formach szkolnych i pozaszkolnych, dzięki czemu osoby dorosłe rozwijają swoje zdolności, wzbogacają wiedzę, udoskonalają kwalifikacje zawodowe lub zdobywają nowy zawód, zmieniają swoje postawy. Do najważniejszych przedsięwzięć Gminy Olkusz z tego zakresu należeć będą działania stymulujące zdobywanie wiedzy i umiejętności związanych z nowoczesnymi technikami przekazywania informacji od obsługi komputera począwszy, a skończywszy na nauczaniu na odległość (tzw. e-learning). Ze względu na zachodzący proces starzenia się społeczeństwa pojawia się potrzeba kierowania oferty związanej z kształceniem ustawicznym także do ludzi w wieku emerytalnym. Pomysłem możliwym do wdrożenia w życie jest uruchomienie „szkoły trzeciego wieku” w Olkuszu.

Zadania:

I.4.1 Podejmowanie działań na rzecz uruchomienia wyższej uczelni z siedzibą w Olkuszu;

Opis zadania
Funkcjonowanie wyższej uczelni na terenie konkretnej miejscowości zwiększa szanse na zdobycie wyższego wykształcenia przez osoby, które z różnych przyczyn (np. ograniczenia finansowe, niewystarczający poziom wiedzy) nie mogą podjąć nauki w dużych ośrodkach naukowych. Podobnie sytuacja wygląda w przypadku Miasta i Gminy Olkusz. Pomimo położenia blisko silnych ośrodków akademickich (Kraków, aglomeracja śląska) zachodzi potrzeba stworzenia warunków do zdobycia tytułu licencjata, czy magistra bezpośrednio w Olkuszu. W chwili obecnej nie ma takiej możliwości. Dlatego też zostaną podjęte kroki zmierzające do uruchomienia wyższej uczelni na terenie Miasta. W tym celu będą prowadzone rozmowy z potencjalnie zainteresowanymi podmiotami, a w razie potrzeby zostanie udostępniony budynek, w którym uczelnia będzie mogła zostać zlokalizowana.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Burmistrz Miasta i Gminy Olkusz	Rektorzy wyższych uczelni, Samorządowy Zespół Edukacji	2006 – 2008	-

I.4.2 Tworzenie publicznych punktów dostępu do internetu, w tym na terenach wiejskich;

Opis zadania
Publiczne punkty dostępu do internetu to miejsca, w których mieszkańcy mogą nieodpłatnie skorzystać z dostępu do stron WWW. W zadaniu nie chodzi jednak tylko i wyłącznie o zapewnienie możliwości nieodpłatnego korzystania z Internetu w asyście pracownika przygotowanego do obsługi osób nie potrafiących korzystać z zasobów sieci. W kontekście niezadowalającego stanu rozwoju infrastruktury telekomunikacyjnej punkty te będą pełnić funkcję edukacyjno - popularyzatorską, wspierającą działania aktywizujące mieszkańców Miasta i Gminy Olkusz. W związku z tym oferta informacyjno - usługowa tych punktów oparta zostanie także o wydawnictwa dostępne w tradycyjnej - papierowej formie. Szczególnie istotne jest uruchomienie punktów na terenach wiejskich, gdzie dostępność do sieci jest zdecydowanie mniejsza, niż w przypadku innych samego Miasta Olkusza.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Firmy informatyczne, Starostwo Powiatowe w Olkuszu	2006 – 2015	Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, budżet gminy

I.4.3 Wykorzystanie e-learningu jako nowoczesnej formy zdobywania wiedzy;

Opis zadania
E-learning polega na nauczaniu na odległość za pośrednictwem mediów elektronicznych. Jest to interaktywna metoda kształcenia, w której przekaz treści nauczania oraz innych informacji odbywa się głównie za pośrednictwem internetu i sieci komputerowej. Użytkownik ma stały dostęp do materiału będącego przedmiotem szkolenia, co pozwala osobie uczącej się na korzystanie z niego w dowolnym miejscu i w dowolnym czasie, a także dostosowanie tempa pracy do własnych potrzeb. Ta stosunkowo nowa w Polsce forma nauki ma szansę na szybki rozwój w najbliższym czasie. Istotną przyczną jej zwiększania jej znaczenia jest wspieranie finansowe tej formy nauczania ze środków funduszy strukturalnych Unii Europejskiej. Realizacja zadania polegać będzie na organizacji e-learningu skierowanego do mieszkańców, przede wszystkim osób, które nie mają możliwości zwiększania swoich kwalifikacji z wykorzystaniem tradycyjnych metod kształcenia. Rolą Samorządowego Zespołu Edukacji będzie nawiązanie współpracy z podmiotami realizującymi szkolenie w oparciu o e-learning, a także pozyskiwanie środków zewnętrznych, w szczególności z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej na realizację projektów wykorzystujących tą formę przekazywania wiedzy.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Samorządowy Zespół Edukacji	Instytucje szkoleniowe, Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu	2008 – 2015	Europejski Fundusz Społeczny, budżet gminy

I.4.4 Uruchomienie „szkoły trzeciego wieku” w Olkuszu;

Opis zadania
Jedną z charakterystycznych cech społeczeństw początku XXI wieku jest starzenie się ludności. Zwiększająca się długość życia ludzi, tym samym wzrost liczby osób w wieku starszym, zmniejszający się przyrost naturalny, szczególnie w krajach rozwiniętych, to znaczące zjawisko demograficzne naszych czasów, które będzie się nasilało. Badania z zakresu nauk społecznych wykazały, że wsparcie materialne nie wystarczą dla zapewnienia osobom w starszym wieku odpowiedniej jakości życia. Gwałtowne przemiany naukowe i techniczne powodują, iż starzejący się człowiek jest wobec nich często bezradny i zagubiony. Dlatego istotną rzeczą jest, by ludzie w tym wieku mieli, jeżeli tylko chcą, ciągły dostęp do wiedzy, by mogli orientować się w zmieniającej się rzeczywistości i pozostać osobami aktywnymi. W ramach realizacji zadania zostanie powołana szkoła, w ramach której osoby w wieku dojrzałym będą mogły uczestniczyć w zajęciach o różnorodnej tematyce. Rolą samorządu będzie przedstawienie idei szkoły organizacjom pozarządowym działającym na terenie Miasta i Gminy, nawiązanie kontaktów z funkcjonującymi uniwersytetami trzeciego wieku, a także świadczenie pomocy organizacyjnej (udostępnianie sali, propagowanie idei szkoły wśród starszych mieszkańców) dla podmiotu prowadzącego szkołę.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Organizacje pozarządowe z terenu powiatu	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Samorządowy Zespół Edukacji, dyrektorzy szkół, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, rektorzy wyższych uczelni, kierownicy uniwersytetów trzeciego wieku, instytucje szkoleniowe, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu	2012 – 1015	Środki zewnętrzne

II. CEL STRATEGICZNY:

WZROST MOŻLIWOŚCI AKTYWNEGO I TWÓRCZEGO SPĘDZANIA CZASU WOLNEGO PRZEZ MIESZKAŃCÓW GMINY OLKUSZ

II.1. Cel operacyjny:

Poszerzanie oferty kulturalnej dostępnej dla mieszkańców gminy Olkusz

W dzisiejszych czasach kultura jest jednym z podstawowych czynników rozwoju danej społeczności lokalnej w odniesieniu do kapitału intelektualnego, wyrównywania szans, ale także rozwoju ekonomicznego. Kultura jako podstawowy czynnik rozwoju społecznego w odniesieniu do społeczności lokalnych przeciwdziała patologiom społecznym, pozytywnie wpływa na poziom integracji społecznej, jest sposobem na pielęgnację więzi lokalnych, a także bazą do nawiązywania kontaktów interpersonalnych. Samorząd gminny w dużej mierze wpływa na dostępność mieszkańców do kultury. Dlatego też w Gminie Olkusz planowane jest podjęcie szeregu działań na różne sposoby zwiększających możliwości korzystania z oferty kulturalnej. Chodzi tu z jednej strony o wspieranie funkcjonujących instytucji, takich jak biblioteki, czy muzea oraz podejmowanych inicjatyw związanych z przygotowaniem konkretnego wydarzenia kulturalnego, ale także tworzenie nowych możliwości styku z kulturą poprzez wykorzystanie istniejącej bazy lokalowej po zlikwidowanych szkołach do tego celu, przede wszystkim na terenach wiejskich. Zamek Rabsztyn zajmuje w ofercie kulturalnej Gminy Olkusz miejsce szczególne ze względu na jego znaczenie daleko wykraczające poza granice ziemi olkuskiej. Dbałość o ten element dziedzictwa kulturowego jest bardzo ważna ze względu na możliwości przyciągania coraz większej rzeszy turystów na teren Gminy Olkusz. Zdecydowanie niewykorzystane szanse związane z poszerzaniem oferty kulturalnej dotyczą samej starówki Olkusza. Aby centrum miasta mogło stać się magnesem przyciągającym mieszkańców w pełnym tego słowa znaczeniu konieczne jest podjęcie szeregu interdyscyplinarnych działań przygotowujących go do pełnienia tej roli.

Zadania:

II.1.1 Zwiększanie liczby dostępnych publikacji w bibliotekach;

Opis zadania
Rolą bibliotek we współczesnym świecie jest nie tylko promocja czytelnictwa, ale także aktywna pomoc w zdobywaniu wiedzy i informacji, stworzenie zaplecza dla podnoszenia poziomu wykształcenia oraz zdobywania wiedzy nieformalnej. Biblioteki publiczne stwarzają także podstawy obywatelstwa, które są warunkiem demokracji partycypacyjnej. Obywatelstwo zakłada prawa: obywatelskie (cywilne), polityczne, społeczne i ekonomiczne. Bez informacji i wiedzy nie da się w pełni korzystać z tych praw ani podejmować korzystnych dla siebie decyzji. Powyższe rozważania wskazują, iż konieczne jest ciągłe podejmowanie przedsięwzięć służących zwiększania liczby publikacji w bibliotekach. Chodzi tu nie tylko o tradycyjne księgozbiory, ale udostępnianie informacji także za pomocą technik cyfrowych. W ramach zadania będą prowadzone działania związane z zakupem nowych publikacji.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektor Powiatowej i Miejskiej Biblioteki Publicznej, dyrektorzy bibliotek szkolnych	Samorządowy Zespół Edukacji, Rada Miejska	Działanie ciągłe	Budżet gminy

II.1.2 Wspieranie działalności muzeów funkcjonujących na terenie gminy Olkusz;

Opis zadania
Na terenie Miasta i Gminy Olkusz funkcjonują cztery muzea prezentujące w interesujący sposób dorobek kulturowy nie tylko ziemi olkuskiej. Są to: Muzeum Regionalne PTTK, Muzeum Pożarnictwa Ziemi Olkuskiej, Muzeum Afrykanistyczne im. Bogdana Szczygła oraz Muzeum Machnickich. Muzea te z jednej strony kształtują poczucie tożsamości narodowej i regionalnej, a z drugiej postawy tolerancji i otwartości wśród mieszkańców Miasta i Gminy Olkusz oraz wszystkich osób je odwiedzających. Wspieranie działalności muzeów polegać będzie m.in. na dofinansowaniu działalności obecnie istniejącego i ewentualnie powołanych w przyszłości muzeów samorządowych, promocja oferty muzealniczej, informowanie o możliwości pozyskania środków zewnętrznych na działalność muzealniczą, nawiązanie współpracy ze znaczącymi podmiotami w zakresie włączenia muzeów położonych na terenie Miasta i Gminy Olkusz w projekty finansowane ze środków zewnętrznych związane z digitalizacją zabytkowych księgozbiorów i archiwaliów, a także udział przedstawicieli Urzędu Miasta i Gminy w najważniejszych imprezach organizowanych przez muzea.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektorzy muzeów działających na terenie gminy Olkusz, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, Polskie Towarzystwo Turystyczno-Krajoznawcze, Ochotnicza Straż Pożarna	Działanie ciągłe	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, sponsorzy

II.1.3 Wspieranie organizacji imprez kulturalnych na terenie gminy;

Opis zadania
Imprezy kulturalne są okazją do zaprezentowania dorobku kulturalnego społeczności lokalnej Miasta i Gminy Olkusz, prezentacji osiągnięć osobom nie mieszkającym na terenie Gminy. Jest to jednocześnie doskonała okazja do integracji mieszkańców i zwiększania poczucia własnej tożsamości lokalnej. W ramach realizacji zadania będą podejmowane działania wspierające organizacyjne przygotowanie imprez kulturalnych poprzez udostępnianie sal i sprzętu będącego własnością Gminy Olkusz, promocję wydarzeń wśród mieszkańców i poza obszarem Miasta i Gminy. Jednocześnie będzie kontynuowana organizacja istotnych imprez kulturalnych bezpośrednio przez Urząd Miasta i Gminy oraz jego jednostki organizacyjne. Wśród ważnych wydarzeń dla Gminy warto wymienić: Dni muzyki organowej, Dni Olkusza, Turniej Rycerski na zamku w Rabsztynie, Plener plastyczny MBWA. Dodatkowo zostanie podjęta współpraca z samorządami gminnymi i organizacjami pozarządowymi w zakresie wspólnej promocji i informacji o imprezach w Jurze Krakowsko-Częstochowskiej.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, organizatorzy imprez, Biuro Wystaw Artystycznych, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Zamek Sp. z o.o., samorządy gminne, organizacje pozarządowe	W zależności od potrzeb	Budżet gminy, budżet powiatu, sponsorzy, środki prywatne

II.1.4 Zagospodarowanie budynków po zlikwidowanych placówkach oświatowych na potrzeby społeczności lokalnych;

Opis zadania
W ramach działań związanych z dostosowywaniem sieci szkół do bieżących potrzeb część placówek oświatowych w gminie została zamknięta. Niektóre budynki zostały już zagospodarowane do celów aktywizowania społeczności lokalnej, np. w Zimnodole powstał Zakład Opieki „Zacisze”, w Troksie, w budynku po przedszkolu, funkcjonuje Stowarzyszenie Troks i świetlica Miejskiego Ośrodka Kultury. W innych obiektach mogą zostać utworzone np. miejsca pamięci, świetlice środowiskowe, kluby dla dzieci, młodzieży i dorosłych mieszkańców wsi, kawiarenki internetowe, ośrodki edukacji ustawicznej, centra integracji społecznej, czy też oddziały zlokalizowanych w mieście muzeów. W ramach realizacji zadania zostanie przeprowadzona analiza stanu niezagospodarowanych jeszcze budynków, możliwości ich wykorzystania na wyżej wymienione cele, zostanie przedstawiona oferta ich wykorzystania lokalnym organizacjom pozarządowym. Następnie obiekty będą zaadaptowane do potrzeb konkretnej instytucji. Sposób finansowania działań adaptacyjnych będzie szczegółowo analizowany w odniesieniu do konkretnego budynku.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Rada Miejska, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu, rady sołeckie, organizacje pozarządowe	2008 – 2012	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, Europejski Fundusz Rolny Rozwoju Obszarów Wiejskich, środki prywatne

II.1.5 Rekonstrukcja węzła bramnego i murów zamku w Rabsztynie;

Opis zadania
Ruiny zamku w Rabsztynie to jeden z najcenniejszych obiektów dziedzictwa kulturowego zlokalizowany na terenie Miasta i Gminy Olkusz. To także miejsce chętnie odwiedzane przez turystów. Szczególnie interesujące są szańce artyleryjskie, resztki wału i przyczółka mostu zwodzonego, a także fragmenty bramy wjazdowej. Aby zwiększyć ich atrakcyjność został wykonany szereg prac porządkujących teren wokół ruin, ułatwiając w ten sposób dostęp osobom odwiedzającym zamkowe wzgórze. Jednocześnie konieczne jest podjęcie działań zmierzających do pełnej odbudowy budynku bramnego, budynku straży oraz mostu. Odtwarzane będą cała ściana tylna i piętrowe fragmenty ścian bocznych bramy oraz wszystkie ściany budynku straży w poziomie piwnicy, parteru i piętra wraz z mostem drewnianym prowadzącym do bramy. Po rekonstrukcji węzła bramnego oraz ściany bramnej i drewnianego mostu, podjęta zostanie rekonstrukcja kolejnych najlepiej zachowanych części zamku. Jednocześnie prowadzone będą działania zmierzające do odgruzowania terenu zamku, będącego warunkiem rozpoczęcia prac restauracyjnych nie tylko na murach zewnętrznych, ale także wewnątrz twierdzy. Prace pozwolą na odtworzenie części piwnic pod zamkiem. Planowane do realizacji działania przyczynią się do pogłębienia identyfikacji mieszkańców Miasta i Gminy Olkusz z dziedzictwem kulturowym miejsca, w którym żyją, a jednocześnie będzie to doskonała okazja do przyciągnięcia osób spoza Olkusza i okolic do Rabsztyna.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Stowarzyszenie Zamek Rabsztyn	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu, Starostwo Powiatowe w Olkuszu	2006 – 2009	Budżet gminy, środki prywatne, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

II.1.6 Rewitalizacja olkuskiej starówki;

Opis zadania
Olkuska starówka ze względu na swoje położenie oraz historyczny charakter jest miejscem o kluczowym znaczeniu dla rozwoju społecznego Miasta i Gminy. Okazuje się jednak, iż niekorzystne procesy przestrzenne, gospodarcze i społeczne doprowadziły do sytuacji, iż został on uznany za jeden z obszarów zdegradowanych na terenie Gminy Olkusz. Aby wykorzystać możliwości tego terenu konieczne jest podjęcie jego rewitalizacji, czyli kompleksowego procesu odnowy, którego przestrzeń, funkcje i substancja uległy procesowi strukturalnej degradacji, wywołującej stan kryzysowy, uniemożliwiający lub znacznie utrudniający prawidłowy rozwój ekonomiczny i społeczny tego obszaru, jak i zrównoważony rozwój całego miasta. Co bardzo istotne, cele rewitalizacji są usytuowane w sferze społeczno-gospodarczej i ekologiczno-przestrzennej, a działania infrastrukturalne i architektoniczno-urbanistyczne są tym celom podporządkowane. Wśród szeregu przedsięwzięć przestrzennych, gospodarczych i społecznych w chwili obecnej na pierwsze miejsce wysuwają się działania inwestycyjne. Zachodzi konieczność przeprowadzenia m.in. przebudowy ulic Mickiewicza, Szpitalnej i Sławkowskiej – pokrycie ulic nową nawierzchnią i przygotowanie nowych odwodnień, a także remont dawnego budynku Starostwa Powiatowego, który znajduje się w bardzo złym stanie. Te pierwsze przedsięwzięcia staną się podstawą interdyscyplinarnej odnowy olkuskiej starówki dokonywanej przy czynnym udziale partnerów społecznych i gospodarczych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Mieszkańcy starówki, właściciele nieruchomości w obszarze rewitalizowanym, instytucje otoczenia biznesu, organizacje pozarządowe, parafie, Starostwo Powiatowe w Olkuszu, Ośrodek Pomocy Społecznej w Olkuszu	2006 – 2015	Budżet gminy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

II.2. Cel operacyjny:

Zwiększanie możliwości korzystania z aktywnego wypoczynku na terenie gminy

Aktywny wypoczynek to najlepsze lekarstwo dla zmęczonego fizycznie i psychicznie współczesnego człowieka. Warto pamiętać, iż mieszkańcy Miasta i Gminy Olkusz powinni spędzać czas wolny w aktywny sposób nie tylko w trakcie urlopu, czy wakacji. Istotne jest zatem, aby obywatele mieli możliwość udziału w imprezach sportowych i rekreacyjnych, gry w piłkę, jazdy na rowerze, czy na deskorolce na co dzień, w stosunkowo niewielkiej odległości od miejsca swojego zamieszkania. Na terenie Miasta i Gminy Olkusz, jak na przykład przy wędrówce na trasie ścieżki dydaktycznej, możliwe jest połączenie zdrowego sposobu spędzania wolnego czasu ze zwróceniem uwagi na miejsca o szczególnym znaczeniu z punktu widzenia przyrodniczego, kulturowego, społecznego i gospodarczego.

Zadania:

II.2.1 Wspieranie organizacji imprez sportowych i rekreacyjnych przeznaczonych dla mieszkańców;

Opis zadania
Realizacja zadania polegać będzie na organizacji przez Urząd Miasta i Gminy oraz gminne jednostki organizacyjne wydarzeń sportowych i rekreacyjnych skierowanych w dużej mierze na mieszkańców Gminy Olkusz. Dodatkowo będzie udzielana pomoc organizacyjna innym podmiotom przygotowującym imprezy o charakterze sportowo-rekreacyjnym. Do najważniejszych zadań w tym zakresie należeć będzie udostępnianie sali i sprzętu będącego własnością Gminy Olkusz, promocję wydarzeń wśród mieszkańców i poza obszarem Miasta i Gminy, a także dofinansowywanie nagród dla osób i zespołów biorących czynny udział w imprezach. Najważniejsze rodzaje imprez to rajdy turystyczne, wycieczki, a także zawody sportowe. Kontynuowane będzie udzielanie dotacji dla organizacji pozarządowych na realizację imprez sportowo-rekreacyjnych. W 2005 r. udzielono 13 dotacji dla 12 organizacji pozarządowych (festyny rodzinne, czwartki lekkoatletyczne, bieg uliczny, święto latawca, amatorskie rozgrywki w koszykówce).
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olkuszu, Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu, kluby sportowe, szkoły, organizacje pozarządowe	2006-2013	Budżet gminy, budżet powiatu, sponsorzy, środki prywatne

II.2.2. Tworzenie ścieżek dydaktycznych na terenie gminy;

Opis zadania
Pomysł tworzenia ścieżek dydaktycznych powstał w związku z koniecznością stosowania różnorodnych form edukacji społeczeństwa, zgodnie z ideą kształcenia do ekorozwoju. Tradycyjny system kształcenia, polegający na przekazywaniu wiedzy teoretycznej, nie zastąpi całkowicie pobytu w terenie, który daje okazję do bezpośredniego kontaktu z przyrodą, do jej obserwacji i pomiaru poszczególnych jej komponentów. Najważniejsze cele dydaktyczne ścieżek to: - zwrócenie uwagi na obiekty i zjawiska szczególnie interesujące, - wyrabianie nawyków pracy samodzielnej, takich jak: obserwacja, pomiary, wnioskowanie i planowanie, - kształtowanie umiejętności pracy w grupie, - wyrabianie pozytywnego nastawienia do przyrody, - zapoznanie z sezonowymi zmianami przyrodniczymi, zachodzącymi na ścieżce i w jej najbliższym otoczeniu. Na terenie Miasta i Gminy Olkusz istnieje kilka miejsc, w których mogą zostać wytyczone interesujące ścieżki dydaktyczne. Na szczególną uwagę zasługuje jednak możliwość wytyczenia wspólnej ścieżki z Gminą Trzebinia, która będzie wiodła granicą dawnego zaboru austriackiego. Umiejscowione na terenach obu Gmin stanice kozackie będą podstawą interesującej lekcji historii i przyrody połączonej z aktywnym wypoczynkiem nie tylko dla młodych ludzi. Zagospodarowanie omówionej i innych ścieżek będzie polegało na: - ustawieniu znaków, które wytyczają trasę, - ustawieniu tablic informacyjnych, - przygotowaniu punktów widokowych i miejsc do obserwacji wybranych obiektów dydaktycznych, - przygotowaniu wiat i zadaszeń, - przygotowaniu miejsc biwakowania ze specjalnie wyznaczonym miejscem na ognisko. Dodatkowo w ramach realizacji zadania do każdej ścieżki zostanie opracowany przewodnik metodyczny, zawierający wyczerpujący opis trasy, zestawy indywidualnych i zespołowych zadań oraz instrukcje do ich wykonania.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Urząd Miasta i Gminy Trzebinia, Dyrekcja Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie, dyrektorzy szkół, organizacje turystyczne	2006 – 2010	Budżet gminy, środki zewnętrzne

II.2.3 Budowa ciągów pieszo-rowerowych na terenie gminy Olkusz;

Opis zadania
Dobrze przygotowane ciągi pieszo-rowerowe stanowią doskonałą bazę do aktywnego spędzania wolnego czasu zarówno przez mieszkańców Miasta i Gminy, jak również osób odwiedzających ziemię olkuską. Ważne jest ich odpowiednie oznakowanie i umieszczanie tablic informacyjnych. Długość ciągów pieszo-rowerowych obecnie nie zaspokaja wszystkich potrzeb w tym zakresie. Dlatego konieczne jest tworzenie nowych tras o różnym stopniu trudności. Istotne jest także, aby wprowadzone zostały ułatwienia komunikacyjne, które zapewnią bezpieczne korzystanie z roweru na terenach miejskich. Do najważniejszych planowanych do realizacji odcinków ciągów pieszo-rowerowych zaliczyć należy: - ciąg od Osiedla Słowiki do ruin zamku w Rabsztynie, - ciąg Osiedle Słowiki – Januszkowa Góra wzdłuż ulicy Pakuska, Zagaje., - ciąg Skałki Pomorzańskie.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrekcja Zespołu Jurajskich Parków Krajobrazowych w Krakowie, organizacje turystyczne, urzędy sąsiadujących gmin	2006 – 2013	Budżet gminy, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

II.2.4 Udostępnianie do wynajmu szkolnych sal gimnastycznych na terenach wiejskich;

Opis zadania
Sale gimnastyczne stanowią integralną część szkoły i zostały zbudowane głównie z myślą o uczniach uczęszczających do danej placówki. Jednak istotne jest także, aby w godzinach popołudniowych obiekty nie stały zamknięte na klucz, ale były udostępniane także osobom, które czas zdobywania wiedzy mają już za sobą. W ramach realizacji zadania sale gimnastyczne będą odpłatnie wynajmowane zainteresowanym grupom osób celem umożliwienia spędzania wolnego czasu poprzez zajęcia sportowo-rekreacyjne.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Dyrektorzy szkół na terenach wiejskich	Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	W zależności od potrzeb	Budżet gminy, środki prywatne

II.2.5 Wspieranie różnorodnych sekcji sportowych;

Opis zadania
Kluby sportowe prowadzące różnorodne sekcje zapewniają rozwój fizyczny mieszkańców, organizują zawody i rozgrywki sportowe. Realizacja zadania będzie polegała na organizacji, w miarę dostępnych środków finansowych, otwartych konkursów ofert dla podmiotów prowadzących działalność pożytku publicznego na realizację zadań dotyczących upowszechniania kultury fizycznej i sportu w tym organizację imprez sportowych i utrzymanie obiektów sportowych oraz rozwój sekcji i klubów sportowych.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Kluby sportowe, Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji, Policja, Straż Miejska	Działanie ciągłe	Budżet gminy, sponsorzy

II.2.6 Budowa boisk sportowych na terenie gminy Olkusz;

Opis zadania
Boiska sportowe to jeden z podstawowych elementów zaplecza rekreacyjnego funkcjonującego na terenie konkretnej jednostki samorządu terytorialnego. W chwili obecnej liczba i stan boisk zarówno na terenach miejskich, jak i wiejskich Gminy Olkusz nie zaspokajają w pełni potrzeb w tym zakresie. Dlatego konieczne jest sukcesywna budowa boisk na terenie Miasta i Gminy. W pierwszej kolejności boiska będą wykonane na terenach zagrożonych postępującym procesem ich degradacji.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Rada Miejska, rady sołeckie, dyrektorzy szkół, kluby sportowe	2007 – 2015	Budżet gminy, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego, Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego

II.2.7 Renowacja parku przy ul. Sławkowskiej;

Opis zadania
W ramach realizacji niniejszego zadania zostanie stworzone zaplecze czynnego wypoczynku mieszkańców Olkusza, z dużym zróżnicowaniem jego form. W wyniku prac renowacyjnych zostaną wykonane prace rozbiórkowe odnoszące się do starych chodników i niepotrzebnych kamieni. W miejsce zniszczonej nawierzchni zostanie przygotowany nowy układ chodników, ciągów komunikacyjnych. Jednocześnie w parku zostanie zamontowane nowe oświetlenie, a także elementy małej architektury.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	-	2006	Budżet gminy

II.3. Cel operacyjny:

Pobudzanie aktywności obywatelskiej mieszkańców gminy Olkusz

Wiele problemów, z którymi spotykają się społeczności lokalne charakteryzuje się znaczną złożonością. Nawet najsprawniej działający samorząd nie zawsze może samodzielnie się z nimi uporać. Dlatego też część spraw musi być rozwiązana w inny sposób – poprzez aktywność organizacji pozarządowych oraz działających w nich wolontariuszy. Rolą samorządu w tym zakresie jest przede wszystkim stała współpraca z lokalnymi organizacjami pozarządowymi służąca pobudzaniu społeczności lokalnych do podejmowania działań na rzecz spraw ważnych dla większości obywateli danej Gminy, choć niejednokrotnie skierowanych na konkretną osobę, a także wskazywanie możliwości zdobywania środków finansowych na planowane do realizacji przez NGO przedsięwzięcia.

Zadania:

II.3.1 Promocja idei wolontariatu wśród mieszkańców gminy;

Opis zadania
Wolontariat to dobrowolna, bezpłatna, świadoma działalność na rzecz innych, wykraczająca poza związki rodzinno-koleżeńsko-przyjacielskie. Działania wolontariuszy służą rozwijaniu solidarności społeczności lokalnej, wspieraniu aktywnej postawy obywatelskiej mieszkańców oraz zrozumienia pomiędzy osobami o różnych doświadczeniach i problemach życiowych. Dla młodych ludzi jest to doskonała okazja do odbycia swoistej praktyki przed rozpoczęciem właściwej pracy zawodowej. Z kolei dla osób w wieku emerytalnym wolontariat może stać się sposobem na zbudowaniu poczucia własnej wartości i zajęciu godnego miejsca w społeczności. Wolontariusze wykonują pracę, która wykracza poza możliwości podmiotów prywatnych i publicznych, w związku z czym jej propagowanie w dużej mierze jest podstawą zdrowego społeczeństwa. Realizacja tego zadania będzie polegała na prowadzeniu działań informujących mieszkańców Miasta i Gminy Olkusz o korzyściach, jakie wynikają z wykonywania pracy wolontarystycznej, a także pomocy w nawiązaniu współpracy z organizacjami pozarządowymi a osobami zainteresowanymi wolontariatem. Dodatkowo będą przygotowywane wnioski o dofinansowanie planowanych przedsięwzięć promujących wolontariat ze środków zewnętrznych, które będą wdrażane po uzyskaniu dofinansowania. Jedną z palących dla społeczności Gminy Olkusz kwestii jest potrzeba podjęcia działań związanych z nauką języków obcych nie tylko młodych ludzi.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Dyrektorzy szkół, organizacje pozarządowe, mieszkańcy	Działanie ciągłe	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

II.3.2 Prowadzenie szkoleń i informowanie mieszkańców o możliwościach finansowania zewnętrznego działalności lokalnych organizacji pozarządowych;

Opis zadania
W ramach realizacji zadania będą organizowane szkolenia z zakresu możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych, przede wszystkim z Unii Europejskiej na finansowanie działalności lokalnych organizacji pozarządowych. Będą to szkolenia dla osób o różnym poziomie znajomości tematyki – od warsztatów przedstawiających zagadnienie fundraisingu osobom ledwie wstępnie zainteresowanym omawianym zagadnieniem po szkolenia specjalistyczne, przygotowujące uczestników szkolenia do samodzielnego przygotowywania wniosków na konkretne ogłoszenie o naborze. Szkolenia będą organizowane nie rzadziej, niż raz na kwartał. Jednocześnie zostanie nawiązana współpraca z instytucjami realizującymi projekty szkoleniowe celem prowadzenia warsztatów z omawianej tematyki właśnie dla mieszkańców Miasta i Gminy Olkusz. Dodatkowo na bieżąco na stronach internetowych Urzędu Miasta i Gminy będą zamieszczane informacje o ogłaszanych naborach wniosków dla NGO.
Instytucja koordynująca	Partnerzy	Okres realizacji	Źródła finansowania
Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu	Organizacje pozarządowe, zainteresowani mieszkańcy, instytucje szkoleniowe	Działanie ciągłe	Budżet gminy, Europejski Fundusz Społeczny, Mechanizm Finansowy Europejskiego Obszaru Gospodarczego

WDROŻENIE STRATEGII ROZWIĄZYWANIA PROBLEMÓW SPOŁECZNYCH W GMINIE OLKUSZ

rekomendacje

Wdrożenie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz można rozpatrywać na trzech poziomach:

§ organizacyjnym

§ merytorycznym

§ społecznym

Rekomendacje wdrożeniowe zawierają propozycje działań, których podjęcie może ułatwić wdrożenie niniejszej strategii oraz umożliwić jej stałe monitorowanie i dostosowywanie do zmieniających się warunków otoczenia społeczno-gospodarczego.

POZIOM ORGANIZACYJNY:

Strategia Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz zawiera zadania, które stanowią wyzwania dla całej społeczności lokalnej i wszystkich instytucji publicznych i niepublicznych działających na polu polityki społecznej w gminie. Taka zasada partnerstwa i współpracy jest jednym z fundamentalnych elementów polityki strukturalnej Unii Europejskiej. Jednak wdrażanie Strategii, zawierającej zadania będące w kompetencjach wielu lokalnych i ponadlokalnych instytucji, organizacji i środowisk, wymaga ścisłej koordynacji i współpracy pomiędzy zainteresowanymi stronami. Stąd też efektywność realizacji zadań wyodrębnionych w Strategii, w dużej mierze będzie zależała od instytucji zarządzającej jej wdrażaniem – Ośrodka Pomocy Społecznej w Olkuszu. Ma to szczególnie istotne znaczenie w przypadku pozyskiwania środków z funduszy strukturalnych Unii Europejskiej, gdzie preferowane będą działania na dużą skalę, rozwiązujące problemy zasadnicze dla społeczności lokalnej. Przy realizacji takich projektów niezbędne jest porozumienie i współpraca pomiędzy partnerami, określenie wspólnych koncepcji realizacyjnych i przygotowanie odpowiedniej dokumentacji.

Struktura organizacyjna olkuskiego Ośrodka Pomocy Społecznej, dostosowana do pracy ze strategią rozwiązywania problemów społecznych, powinna uwzględniać wydzielenie komórki (stanowiska) zajmującego się koordynacją i monitorowaniem zagadnień związanych z rozwojem polityki społecznej w gminie. Osoba pełniąca tę funkcję zajęłaby się zatem koordynacją procesu wdrażania strategii rozwiązywania problemów społecznych w gminie we współpracy z instytucjami koordynującymi poszczególne zadania i z partnerami przypisanymi do zadań. Do jej obowiązków należałaby także koordynacja procesem pozyskiwania funduszy zewnętrznych na realizację zadań strategicznych oraz organizacja cyklicznych spotkań instytucji polityki społecznej z terenu gminy. Docelowym rozwiązaniem powinno być jednak powołanie Wydziału Polityki Społecznej w Urzędzie Miasta i Gminy w Olkuszu, jako jednostki koordynującej działania w zakresie polityki społecznej w gminie (potencjalne obowiązki wydziału – patrz zadanie I.1.1 w obszarze priorytetowym „Pomoc społeczna i bezpieczeństwo mieszkańców”).

POZIOM MERYTORYCZNY:

Poziom merytoryczny obejmuje faktyczny element wdrażania i monitorowania zadań zapisanych w Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz, przegląd zapisów Strategii, ich ocenę i aktualizację. W konsekwencji systematycznych działań wdrożeniowych i monitorujących osiągnięte zostaną cele operacyjne (średniookresowe) i strategiczne (długookresowe). Na poziomie merytorycznym ważną rolę przypisuje się Konwentowi Strategicznemu, czyli reprezentacji lokalnych środowisk społecznych, który jako grupa robocza pracująca nad dokumentem Strategii powinna stać się swoistym komitetem monitorującym proces jej wdrażania. Tym samym Konwent Strategiczny będzie wsparciem merytorycznym dla Ośrodka Pomocy Społecznej w Olkuszu, będącego instytucją zarządzającą wdrażaniem Strategii. Ważne, aby w Konwencie Strategicznym brali udział przedstawiciele wszystkich instytucji koordynujących realizację zadań zapisanych w Strategii.

Wybór zadań priorytetowych

Wdrażanie Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz powinno rozpocząć się od spotkania zorganizowanego przez olkuski OPS z Konwentem Strategicznym. Spotkanie to powinno odbyć się w pierwszym kwartale 2006 r. i powinna wówczas zostać dokonana priorytetyzacja (wybór najważniejszych) zadań do realizacji od roku 2006. Wybór ten dotyczyć powinien zarówno zadań z określonym w Strategii terminem realizacji, jak również zadań ciągłych (wdrażanych na bieżąco). Wyboru zadań do realizacji powinni dokonać członkowie Konwentu Strategicznego na podstawie określonych kryteriów oceniających szanse powodzenia danego zadania, jego pilność i rodzaj efektów. Kryteria priorytetyzacji zadań powinny być jasno i precyzyjnie określone przez członków Konwentu. Poniżej zamieszczono przykładowe kryteria wyboru zadań priorytetowych:

· PILNOŚĆ (0-10 punktów)

Czy zadanie jest potrzebne lub wymagane prawem obecnie, w niedalekiej przyszłości czy za kilka lat?

· DŁUGOTRWAŁOŚĆ POŻYTKÓW (0-10 punktów)

Jak długo zadanie będzie przynosiło pożytki? Przez tydzień, miesiąc, rok, kilka lat, kilkanaście lat?

· ZGODNOŚĆ Z TENDENCJAMI (0-10 punktów)

Czy zadanie jest zgodne z aktualnymi lub przewidywanymi tendencjami społecznymi, gospodarczymi i technologicznymi?

· POWSZECHNOŚĆ (0-10 punktów)

Jaki procent osób potrzebujących tego zadania będzie z niego korzystać lub odbierać usługi?

· PRZYGOTOWANIE DO REALIZACJI (0-10 punktów)

Czy zadanie jest możliwe do realizacji natychmiast, wkrótce czy po upływie długiego czasu?

· AKCEPTACJA SPOŁECZNA (0-10 punktów)

Czy realizacja zadania zyska akceptację społeczności lokalnej i partnerów zaproszonych do współpracy? Czy nie będzie wywoływać konfliktów?

· DOSTĘPNOŚĆ FUNDUSZY NA REALIZACJĘ (0-10 punktów)

Jakie są obecnie dostępne źródła finansowania zadania? Jaka jest szansa na finansowanie ze źródeł zewnętrznych?

max 70 punktów

Każde zadanie – w zależności od liczby otrzymanych punktów – przypisane będzie do jednej z trzech kategorii:

A) zadania priorytetowe – konieczne i przygotowane do realizacji (zakres punktacji: 70-47)

B) zadania ważne – nieprzygotowane lub przygotowane, lecz nie wymagające natychmiastowej realizacji (zakres punktacji: 46-24)

C) zadania pozostałe – do realizacji w późniejszym okresie (zakres punktacji: 23-0)

Lista zadań do realizacji od 2006 roku wybrana zostanie przez Konwent Strategiczny spośród zadań priorytetowych. Zadania te zostaną przekazane poprzez olkuski OPS do instytucji koordynujących poszczególne zadania Strategii.

Przeglądy strategiczne i aktualizacja Strategii

Przeglądy strategiczne powinny być realizowane cyklicznie, np. we wrześniu każdego roku (pierwszy we wrześniu 2006 r.), przed formułowaniem wniosków do budżetu przez samorządy lokalne. Na tych corocznych spotkaniach Konwentu Strategicznego następować będzie priorytetyzacja zadań (według określonych kryteriów) do realizacji na rok kolejny. Członkowie Konwentu, przy wyborze zadań do realizacji, będą brać pod uwagę zarówno nowe oczekiwania społeczności lokalnej i określonych grup społecznych, jak również zmieniające się czynniki środowiska zewnętrznego, np. nowe uregulowania prawne, społeczno-ekonomiczne czy nowe możliwości pozyskiwania środków zewnętrznych. Dlatego też przy wyborze zadań do realizacji na rok kolejny, Konwent powinien uwzględniać nie tylko istniejące zapisy Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz, ale także nowe, nie ujęte w nim zadania. Sprawozdanie ze spotkań wskazywać powinno priorytety w zakresie realizacji zadań przez OPS w Olkuszu i poszczególne instytucje koordynujące w kolejnym roku budżetowym.

Monitoring Strategii

Monitoring jest to stała i ciągła obserwacja ilościowych oraz jakościowych zmian pewnych wielkości, mająca na celu zapewnienie informacji zwrotnych na temat skuteczności i efektywności wdrażania Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz, a także jego ocenę i zmianę (tam, gdzie jest to konieczne). Monitoring służy badaniu i ocenie sposobu oraz efektywności dochodzenia do wyznaczonych celów i zadań, a także poziomu ich osiągania. Wskazane byłoby, aby corocznie w okresie wiosennym (pierwsze spotkanie w 2007 r.), Konwent Strategiczny spotykał się w celu monitorowania przebiegu realizacji zadań (wyznaczonych do realizacji w roku poprzednim) i osiągania celów operacyjnych. Na spotkania te poszczególne instytucje koordynujące powinny przygotować sprawozdania z realizacji wyznaczonych dla nich zadań i przekazywać je do olkuskiego Ośrodka Pomocy Społecznej. Konwent Strategiczny na wiosennym spotkaniu monitorującym dokonywał będzie oceny zadań realizowanych w roku poprzednim bądź realizowanych obecnie, identyfikował będzie problemy, które ograniczyły bądź uniemożliwiły realizację zadań wyznaczonych oraz proponował niezbędne korekty i zmiany w zakresie tych zadań. Tym samym roczny cykl przeglądu i monitoringu Strategii zostanie zamknięty.

POZIOM SPOŁECZNY:

Poziom społeczny dotyczy pozyskiwania partnerów (lokalnych i zewnętrznych) dla realizacji zadań strategicznych oraz upowszechniania zapisów Strategii Rozwiązywania Problemów Społecznych w Gminie Olkusz wśród społeczności lokalnej. Działania w tym zakresie będą leżeć w gestii osoby piastującej funkcję koordynatora Strategii, znajdującej się w strukturach Ośrodka Pomocy Społecznej.

ZIDENTYFIKOWANI PARTNERZY OŚRODKA POMOCY SPOŁECZNEJ W OLKUSZU W ZAKRESIE REALIZACJI STRATEGII:

Urząd Miasta i Gminy w Olkuszu
Miejski Ośrodek Kultury w Olkuszu
Miejski Ośrodek Sportu i Rekreacji w Olkuszu
Straż Miejska w Olkuszu
Szkoły gminne i powiatowe
Kluby sportowe z terenu gminy
Przedsiębiorcy z terenu gminy
Starostwo Powiatowe w Olkuszu
Powiatowe Centrum Pomocy Rodzinie w Olkuszu
Powiatowy Urząd Pracy w Olkuszu
Komenda Powiatowa Policji w Olkuszu
Sąd Rejonowy w Olkuszu
Poradnia Psychologiczno-Pedagogiczna
Placówki podstawowej opieki zdrowotnej
Zespół Opieki Zdrowotnej w Olkuszu
Małopolski Urząd Wojewódzki w Krakowie
Urząd Marszałkowski Województwa Małopolskiego w Krakowie
Regionalny Ośrodek Pomocy Społecznej w Krakowie
Organizacje pozarządowe
Media lokalne i regionalne

POZYSKIWANIE AKCEPTACJI SPOŁECZNEJ DLA ZADAŃ I PROJEKTÓW STRATEGICZNYCH:

- Ścisła współpraca władz gminy Olkusz z sektorem pozarządowym – organizacjami społecznymi (zlecanie usług publicznych, partnerstwo w realizacji zadań i pozyskiwaniu środków zewnętrznych),

- Ścisła współpraca władz gminy z sektorem gospodarczym (przedsięwzięcia publiczno-prywatne, wspólna promocja samorządu i przedsiębiorców, monitorowanie potrzeb lokalnych pracodawców, generowanie nowych miejsc pracy),

- Spotkania publiczne z mieszkańcami gminy – przekazywanie obiektywnej informacji mieszkańcom oraz pozyskiwanie informacji zwrotnej (pomysły, sugestie mieszkańców, monitorowanie potrzeb społecznych mieszkańców gminy i przybywających gości);

- Systematyczne zamieszczanie informacji w mediach (lokalnych, regionalnych, internecie) o podejmowanych zadaniach strategicznych – tradycyjne konferencje prasowe, przygotowywanie notatek prasowych z realizowanych zadań, organizacja imprezy o charakterze lokalnym i ponadlokalnym).

UZYSKIWANIE POPARCIA ZEWNĘTRZNEGO:

- Efektywne kontakty z władzami gmin sąsiednich i władzami powiatu olkuskiego, realizacja wspólnych projektów z zakresu polityki społecznej,

- Efektywne kontakty z władzami regionu małopolskiego, lobbing w instytucjach regionalnych i rządowych na rzecz dużych przedsięwzięć społecznych w gminie,

- Efektywne kontakty z innymi partnerami zewnętrznymi, np. regionalne i rządowe instytucje pomocy społecznej, organizacje pozarządowe regionu,

- Pogłębianie kontaktów międzynarodowych w celu realizacji zadań wynikających ze strategii (gminy partnerskie, instytucje międzynarodowe, pozyskiwanie partnerów zagranicznych),

- Kontakty z mediami (regionalne, krajowe) dotyczące podejmowanych zadań strategicznych – nagłaśnianie sukcesów w zakresie polityki społecznej gminy;